[๑] ฉบัง กาพย์ ๑๖ | | | | |
| | [๑๙๖] ๏ วรนาฏนุชเมรี | | ยลชาวบุรี |
| | ตามริมสนนบทจร | | |
| | [๑๙๗] ๏ อัดแอแซ่ซ้องซับซอน | | ฝืนพักตร์ดวงสมร |
| | ชำเลืองพระเนตรทัศนา | | |
| | [๑๙๘] ๏ ทวีเทวษนิราศา | | จำจากประชา |
| | ชะรอยเวรสร้างปางใด | | |
| | [๑๙๙] ๏ เลียงผาเทียมราชรถไชย | | หยุดยืนอยู่ใน |
| | ท่ามกลางมหาโยธี | | |
| | [๒๐๐] ๏ ด้วยใจมิใคร่ยินดี | | พาองค์มหิษี |
| | ตามท้าวจากด้าวแดนสถาน | | |
| | [๒๐๑] ๏ เลียงผาแกล้งทำอาการ | | เหมือนจะทูลทัดทาน |
| | บอกเหตุอัคเรศชายา | | |
| | [๒๐๒] ๏ ชาเยศเห็นเหตุยิ่งปรา | | รภเหลือคณนา |
| | เศียรซ่านละลานงวยงง | | |
| | [๒๐๓] ๏ สิทธิกรรม์เร่งสารถีจง | | ขับราชรถทรง |
| | ถึงที่ทางสวนอุทยาน | | |
| | [๒๐๔] ๏ นานาพฤกษาพิศาล | | ทรงผลดกปาน |
| | พวงย้อยระย้าน่าชม | | |
| | [๒๐๕] ๏ เสด็จเหนือราชรถระทม | | บอบช้ำทรวงกรม |
| | อยู่เดียวเปลี่ยวเออาทวา | | |
| | [๒๐๖] ๏ หวนเห็นบพิตรภรรดา | | เมื่อครั้งพระมา |
| | ชมสวนชวนชี้ชิงผล | | |
| | [๒๐๗] ๏ ผกาแย้มดอกบานบน | | ระรื่นเสาวคนธ์ |
| | สุคันธรสหอมหวาน | | |
| | [๒๐๘] ๏ ซ่อนกลิ่นเหมือนกลิ่นนฤบาล | | หวนคิดรำคาญ |
| | แสวงไป่รู้แห่งหา | | |
| | [๒๐๙] ๏ กาหลงหลงรสวาจา | | หวานนักพลันรา |
| | หญิงใดใครเหมือนเมรี | | |
| | [๒๑๐] ๏ ลำดวนพระด่วนเสน่ห์หนี | | เห็นโศกโศกทวี |
| | ยลโศกยิ่งเศร้าโศกศัลย์ | | |
| | [๒๑๑] ๏ ลั่นทมระทมทุกข์ครามครัน | | เห็นดอกทานตะวัน |
| | เหมือนวันพระร้างแรมไกล | | |
| | [๒๑๒] ๏ ยมโดยดุจโดยเสด็จไท | | คันทรงทรงไสว |
| | พระหัตถ์ตรัสเรียกชวนชม | | |
| | [๒๑๓] ๏ รังเรียงเรียงพักตร์ภิรมย์ | | สองสุขกระเษมสม |
| | สองเชยชิงช่อพวงผกา | | |
| | [๒๑๔] ๏ อกโอ้ครั้งนี้นิราศา | | นิราศสวา |
| | มีแล้วจะอยู่กลใด | | |
| | [๒๑๕] ๏ สารถีขับราชรถไคล | | เคลื่อนถึงสระใหญ่ |
| | โบกขรณีสวนขวัญ | | |
| | [๒๑๖] ๏ น้องท้าวรันทดจาบัลย์ | | ที่เคยกระเษมสันต์ |
| | ลงสรงกับองค์ภูธร | | |
| | [๒๑๗] ๏ โกเมศออกฝักแก่อ่อน | | จงกลกลีบซ้อน |
| | ดอกแดงแฝงฝักบังใบ | | |
| | [๒๑๘] ๏ สัตตบุษย์สัตตบงกชไสว | | ดูดาษดาไป |
| | บ้างตูมบ้างแย้มเกสร | | |
| | [๒๑๙] ๏ ภุมรินกลั้วกลิ่นซอกฟอน | | เชยรสแล้วจร |
| | ดอกดวงก็ร่วงโรยลง | | |
| | [๒๒๐] ๏ ภุมเรศเหมือนท้าวผู้ทรง | | ได้เสร็จโดยประสงค์ |
| | สมดังพระทัยมุ่งมา | | |
| | [๒๒๑] ๏ สารถีขับราชรัถา | | วิเชียรโมรา |
| | โชติช่วงจับดวงสุริยัน | | |
| | [๒๒๒] ๏ งามสง่าโยธาเข้มขัน | | แต่ล้วนชาญฉกรรจ์ |
| | ใจเหี้ยมจิตห้าวทานทน | | |
| | [๒๒๓] ๏ กรีธาพยุหบาตรจรดล | | อับแสงสุริยน |
| | ชอุ่มชอ่ำอัมพร | | |
| | [๒๒๔] ๏ เคลื่อนทศโยธีนิกร | | เยียดยัดกันจร |
| | รีบร้อนออกจากสวนขวัญ | | |
| | [๒๒๕] ๏ ปางมิ่งเมรีดวงจันทร์ | | เลิศลักษณ์วิไลวรรณ |
| | ผินพักตร์มาสั่งสวนศรี | | |
| | [๒๒๖] ๏ เคยประพาสเล่นเปรมปรีดิ์ | | ค่อยอยู่จงดี |
| | เรานี้จะลาจากไป | | |
| | [๒๒๗] ๏ เที่ยวเสาะแสวงภูวไนย | | แม้นสมดังใจ |
| | คิดไว้คงได้คืนสถาน | | |
| | [๒๒๘] ๏ เลียงผาชักรถนงคราญ | | ล่วงเข้าไพรสาณฑ์ |
| | พฤกษาระยะต้นเรียงรัน | | |
| | [๒๒๙] ๏ ร่มใบบังแสงสุริย์ฉัน | | กิ่งเกี่ยวพาดพัน |
| | ผลิดอกออกช่อชมผล | | |
| | [๒๓๐] ๏ มุดม่วงพวงเพียงพึงยล | | บ้างสุกห่ามปน |
| | สนสักโศกสร้อยสาขา | | |
| | [๒๓๑] ๏ ตะเคียนเหียนหาดดาษดา | | กระทังหันหันหา |
| | หงอนไก่ไก่ชูหงอนขัน | | |
| | [๒๓๒] ๏ สนหางสิงห์เห็นหางชัน | | ตาเสือเสือนั้น |
| | มาซุ่มเซิงซุ้มตาเสือ | | |
| | [๒๓๓] ๏ พุ่มพงเถาวัลย์คลุมเครือ | | มะกล่ำมะเดื่อ |
| | ช้องนางช้างน้าวริมดง | | |
| | [๒๓๔] ๏ เมื่อนางกรีธาจัตุรงค์ | | ขับราชรถทรง |
| | ตามทิวทางป่าพนสณฑ์ | | |
| | [๒๓๕] ๏ รอนราชหฤทัยนิฤมล | | หอมดอกสุคนธ์ |
| | สุคันธรสเกสร | | |
| | [๒๓๖] ๏ หวนคิดถึงองค์พระภูธร | | เยาวเรศอาวรณ์ |
| | ซบพักตร์นงลักษณ์จาบัลย์ | | |
| | [๒๓๗] ๏ ไม่ชมพนมพนาวัน | | ไม่ชวนสาวสรร |
| | ให้ชมดอกไม้ริมทาง | | |
| | [๒๓๘] ๏ พระสนมระบมใจทุกนาง | | ทูลปิ่นสุรางค์ |
| | ให้คลายค่อยสบายเบาทรวง | | |
| | [๒๓๙] ๏ พระแม่อย่าเศร้ากระมลดวง | | ยกพยุห์ลุล่วง |
| | คงพบประสบภรรดา | | |
| | [๒๔๐] ๏ ข้าบาทรองเบื้องบริจา | | ใช่จะแสร้งมฤษา |
| | เสนาะเพราะพร้องสนองนวล | | |
| | [๒๔๑] ๏ อย่าแม่อย่าทรงกำสรวล | | เสียศรีมิควร |
| | วรพักตร์เผือดผิวพระมังสา | | |
| | [๒๔๒] ๏ นางจึ่งชวนเชิญชายา | | ให้ทอดทัศนา |
| | พรรณพฤกษ์สะพรั่งพื้นไพร | | |
| | [๒๔๓] ๏ ทรงผลดอกปนแกมไสว | | ที่พึ่งผลัดใบ |
| | ก็เขียวชอุ่มพุ่มพง | | |
| | [๒๔๔] ๏ เมรีนิ่มเนื้อนวลผจง | | ฟังนางบำรง |
| | บำเรอฤทัยเทพี | | |
| | [๒๔๕] ๏ ชำเลืองทอดทฤษฎี | | ชมสร้อยเกศี |
| | เกสรซ้อนกลีบบังตา | | |
| | [๒๔๖] ๏ พายพัดดอกดกหอมสา | | โรชรสรวยมา |
| | เหมือนกลิ่นภูษาเปลี่ยนกัน | | |
| | [๒๔๗] ๏ วันเมื่อพระเสด็จจรจรัล | | นิราศแรมขวัญ |
| | ขวัญเนตรเทวษโหยหวน | | |
| | [๒๔๘] ๏ เห็นนกร้างรังเรรวน | | จับกิ่งครางครวญ |
| | ก็ร้องตามเพศสกุณี | | |
| | [๒๔๙] ๏ ประหนึ่งองค์สมเด็จธเรษตรี | | ทิ้งข้ามหิษี |
| | สิ้นรักสิ้นความอาลัย | | |
| | [๒๕๐] ๏ แข็งขืนฝืนพักตร์ชมไพร | | รุกข์เรียงเคียงไป |
| | บ้างกิ่งปุ่มคดค้อมวงก์ | | |
| | [๒๕๑] ๏ เหมือนนายช่างดัดเจียนประจง | | งามไม้ในดง |
| | อย่างคนแกล้งจัดดัดแปลง | | |
| | [๒๕๒] ๏ ใต้ต้นมีกรวดทรายแดง | | ระยับวับแสง |
| | แวววาวราวพลอยอย่างดี | | |
| | [๒๕๓] ๏ ที่แถวแนวเนินวิถี | | พูนเพิ่มพนาลี |
| | ควรชมภิรมย์หรรษา | | |
| | [๒๕๔] ๏ องค์วรนาฏนุชชายา | | ยิ่งทวีเทวษหา |
| | ถึงพระปิ่นภพจบสถาน | | |
| | [๒๕๕] ๏ เห็นนกนางเยื้อนพจมาน | | นกเอยข้าวาน |
| | ช่วยบอกยุบลสารแสดง | | |
| | [๒๕๖] ๏ เราเที่ยวเสาะตามแสวง | | ด้วยยังคลางแคลง |
| | ห่อนรู้ว่าอยู่แห่งใด | | |
| | [๒๕๗] ๏ สารถีขับราชรถไป | | ถึงเถินเนินไศล |
| | โขดเขาเนาแนวสิงขร | | |
| | [๒๕๘] ๏ เพิงผาศิลาละเอียดอ่อน | | แม้จะนั่งนอน |
| | ก็ได้ดังใจปรารถนา | | |
| | [๒๕๙] ๏ เลื่อมลายยิ่งลายเลขา | | แม้นละม้ายถมยา |
| | น่าชมภิรมย์สำเริง | | |
| | [๒๖๐] ๏ สำราญชะวากหว่างเวิ้ง | | รถเคลื่อนตามเชิง |
| | ผานั้นแลเลี่ยนเตียนละลิว | | |
| | [๒๖๑] ๏ พระพายพาเกสรปลิว | | สายหยุดเป็นทิว |
| | พิกุลบุนนากร่วงโรย | | |
| | [๒๖๒] ๏ หอมซาบนาสานางโหย | | หวนไห้ยิ่งโกย |
| | กองทุกข์เทวษเดินทาง | | |
| | [๒๖๓] ๏ เห็นรุกขาเขาสล้าง | | งามทัดไม้กระถาง |
| | บางต้นกิ่งคดคดโกง | | |
| | [๒๖๔] ๏ กระทาอาศัยในโพรง | | ฝูงนกคลิ้งโคลง |
| | ทำรังต้นข่อยคอยมอง | | |
| | [๒๖๕] ๏ เค้าโมงจับโมงเมียงร้อง | | จากพรากจากห้อง |
| | มณเฑียรมาเที่ยวแสวงหา | | |
| | [๒๖๖] ๏ โนเรศจับเกดสาขา | | เบญจวรรณวันมา |
| | จากพระนิเวศวังเวียง | | |
| | [๒๖๗] ๏ พญาลอจับต้นรังเรียง | | ไก่ป่าส่งเสียง |
| | ขันจ้อเจื้อยแจ้วจับใจ | | |
| | [๒๖๘] ๏ เรไรหริ่งรี่มี่ใน | | ป่าเพียงปี่ไฉน |
| | ประสมสังคีตดนตรี | | |
| | [๒๖๙] ๏ บรรเลงเพลงซอประสานสี | | เหมือนนางมโหรี |
| | ซ้อมเสียงสำเนียงร้องถวาย | | |
| | [๒๗๐] ๏ ครั้งนี้มาเอกากาย | | สิ่งสุขสูญหาย |
| | จะได้แต่ความอัประมาณ | | |
| | [๒๗๑] ๏ อยู่ชั่วกัลปาวสาน | | เพราะพระนฤบาล |
| | นฤเบศประเวศเมืองเมิน | | |
| | [๒๗๒] ๏ สารถีขับรถริมเถิน | | ล่วงมรคาเกิน |
| | ประมาณได้หลายวัน | | |
| | [๒๗๓] ๏ นายพลเร่งพวกพลขันธ์ | | ผงคลีเป็นควัน |
| | มืดคลุ้มทั่วทศทิศา | | |
| | [๒๗๔] ๏ อสูรลางตนมหึมา | | สำแดงเดชา |
| | เอางูทำเป็นสังวาล | | |
| | [๒๗๕] ๏ ลางตนแบกเอาต้นตาล | | อานุภาพห้าวหาญ |
| | ไม่ย่นไม่ย่อต่อใคร | | |
| | [๒๗๖] ๏ อสุรีล้วนมีฤทธิไกร | | สิทธิกรรม์นายใหญ่ |
| | คุมไพร่ได้สามโกฏิปลาย | | |
| | [๒๗๗] ๏ วายุภักษ์ตั้งเป็นปีกซ้าย | | ปีกขวาตัวนาย |
| | ชื่อหักณรงค์ขุนมาร | | |
| | [๒๗๘] ๏ อสุราพวกข้าราชการ | | สิทธิกรรม์บรรหาร |
| | กรีกรูอสูรโยธา | | |
| | [๒๗๙] ๏ ยกแยกเกณฑ์กันค้นหา | | ข้ามห้วยเหวผา |
| | ไม่พบพระรถยศยง | | |
| | [๒๘๐] ๏ ลดเลี้ยวเที่ยวทั่วแดนดง | | เชิงซุ้มพุ่มพง |
| | เนินถํ้าละเมาะเสาะแสวง | | |
| | [๒๘๑] ๏ เชิงเขาลำเนาซอกแซง | | หาทุกตำแหน่ง |
| | บ้างเหาะเหิรหาวกราวเกรียว | | |
| | [๒๘๒] ๏ ละแวกทางกลางป่าลับเหลียว | | ห่อนยลจนเจียว |
| | เราคิดก็น่าอัศจรรย์ | | |
| | [๒๘๓] ๏ สักสิ่งไม่ได้สำคัญ | | ต่างปรึกษากัน |
| | ทั้งนายแลไพร่ตายปน | | |
| | [๒๘๔] ๏ สิทธิกรรม์รีบเร่งพหล | | ทศโยธาพล |
| | ก็ทันทรงฤทธิ์อิศรา | | |
| | [๒๘๕] ๏ เห็นพระองค์หยุดยั้งเพิงผา | | เถลิงหลังอาชา |
| | งามองค์งามทรงพาชี | | |
| | [๒๘๖] ๏ งามโศกเมื่อจากมหิษี | | งามท่วงงามที |
| | เสาวภาคย์น่าชมคมสัน | | |
| | [๒๘๗] ๏ งามสมเป็นปิ่นมไหศวรรย์ | | ประหนึ่งฉัตรแก้วกั้น |
| | พิภพมิ่งเมืองมาร | | |
| | [๒๘๘] ๏ เสียดายพระนิราศร้างสถาน | | นี้แลคือยุพาล |
| | พระแม่เจ้าเราเฝ้าครวญ | | |
| | [๒๘๙] ๏ อาชาพาท้าวเสด็จด่วน | | เดี๋ยวนี้มาจวน |
| | ประสบพบบาทยุคล | | |
| | [๒๙๐] ๏ ปางองค์พระรถเจ้าจอมสกล | | ทอดทัศนายล |
| | เห็นพลมารเหลือหลาม | | |
| | [๒๙๑] ๏ ชะรอยแม่มิ่งมิตรติดตาม | | สงสารนงราม |
| | จะน้อยฤทัยกรมเกรียม | | |
| | [๒๙๒] ๏ จะพิโรทพิไรว่าเรียม | | จากงามเสงี่ยม |
| | ท้าวน้องต้องกรีธาจร | | |
| | [๒๙๓] ๏ จำจะอยู่คอยเจ้าจอมสมร | | พบพักตร์อิงอร |
| | คลายร้อนจึ่งค่อยลาลี | | |
| | [๒๙๔] ๏ สิทธิกรรม์ทูลไทธิบดี | | องค์พระมหิษี |
| | ให้ข้ามาเชิญบทมาลย์ | | |
| | [๒๙๕] ๏ เสด็จกลับพระมณเฑียรสถาน | | ครองแสนศฤงคาร |
| | ให้ภิญโญยศเดชา | | |
| | [๒๙๖] ๏ น้องท้าวตามท้าวแสวงหา | | อยู่กลางมรคา |
| | จงทราบยุบลสารแสดง | | |
| | [๒๙๗] ๏ ทรงสดับมิได้คลางแคลง | | จริงใจใช่จะแสร้ง |
| | เสสรวลชวนมิ่งอัศวา | | |
| | [๒๙๘] ๏ พี่เจ้าจงได้เมตตา | | ยังเหน็ดเหนื่อยมา |
| | ผ่อนพักสักหน่อยค่อยจร | | |
| | [๒๙๙] ๏ พาชีสดับถ้อยอดิศร | | สงสารคำวอน |
| | รู้เท่าที่ท้าวตรัสมา | | |
| | [๓๐๐] ๏ อัสดรตอบคำหน่อนรา | | ข้อใดอาชา |
| | ทูลเตือนอย่าเบือนจงตาม | | |
| | [๓๐๑] ๏ ซึ่งอยู่คอยองค์นงราม | | ข้าบาทมิห้าม |
| | ไม่ขัดรับสั่งบทศรี | | |
| | [๓๐๒] ๏ เลียงผาชักรถจรลี | | ส่วนนายสารถี |
| | เร่งราชรถเร็วมา | | |
| | [๓๐๓] ๏ เมรีสถิตที่รัถา | | ทอดทัศนาปรา |
| | รภเพื่อจะเห็นนรินทร | | |
| | [๓๐๔] ๏ ทรงนั่งเหนือหลังอัสดร | | หยุดยั้งสิงขร |
| | ชำเลืองพระเนตรเคืองคม | | |
| | [๓๐๕] ๏ เนตรท้าวเนตรน้องส่องสม | | อุระสองระบม |
| | ปิ้มป้ำทำลายวายสกนธ์ | | |
| | [๓๐๖] ๏ ปางพระปิ่นเกล้าภูวดล | | กลืนกลั้นอัสสุชล |
| | ก็มีมธุรสอ่อนหวาน | | |
| | [๓๐๗] ๏ ไฉนแม่กรีพวกพลมาร | | ทิ้งแสนศฤงคาร |
| | โภไคยไอศวรรย์มากมูล | | |
| | [๓๐๘] ๏ ชายาแม่อย่าอาดูร | | ตรอมเทวษเพิ่มพูน |
| | ไม่ช้าจะกลับคืนสม | | |
| | [๓๐๙] ๏ ตามเรียมมาไยในพนม | | ได้ยากเกรียมกรม |
| | พักตร์ผ่องจะต้องธุลีพาน | | |
| | [๓๑๐] ๏ ปางยอดเยาวลักษณ์ยินสาร | | พจน์พร้องคำสมาน |
| | เสมอใครเด็ดดวงใจ | | |
| | [๓๑๑] ๏ เจ็บจิตคิดน้อยฤๅทัย | | ตอบพจนไข |
| | นุศิษฏ์ประดิษฐ์รำพัน | | |
| | [๓๑๒] ๏ แต่ล้วนคำหวานแสร้งสรร | | แรกเดิมทรงกัร |
| | รุณาแก่ข้าเมรี | | |
| | [๓๑๓] ๏ ผู้เป็นบริจาบทศรี | | ข้อใดห่อนมี |
| | ให้ท้าวพิโรธเคืองระคาย | | |
| | [๓๑๔] ๏ ถ้อยคำที่พระบรรยาย | | กระลอกกระลับหาย |
| | เหมือนน้ำค้างใบบัวบอน | | |
| | [๓๑๕] ๏ พระสดับสารนุชดวงสมร | | ดุจดังไฟฟอน |
| | แทบจะรอนอุราผ่าดวง | | |
| | [๓๑๖] ๏ เสมือนเขาพระสุเมรุไศลหลวง | | มาทุ่มทับทรวง |
| | คือใครละล่วงรู้เห็น | | |
| | [๓๑๗] ๏ ใช่พี่มิรักชาเยนทร์ | | เพียงน้ำเนตรกระเด็น |
| | เพราะพระชนกชนนี | | |
| | [๓๑๘] ๏ จะฉลองคุณเบื้องบทศรี | | ปิ่นปักโมลี |
| | ธิราชก่อเกล้าภินิหาร | | |
| | [๓๑๙] ๏ เรียมไปประสมเนตรมาร | | ดาสุดสงสาร |
| | ทนเวทนาเหลือแสน | | |
| | [๓๒๐] ๏ ชายาแม่อย่าเคืองแค้น | | พอพี่ได้แทน |
| | พระคุณแล้วกลับคืนมา | | |
| | [๓๒๑] ๏ นุชจงทรงฟังเชษฐา | | สิบห้าทิวา |
| | จากโฉมอย่าโทมนัสแหนง | | |
| | [๓๒๒] ๏ ยอดหญิงมิ่งเมืองเคืองระแวง | | สัตยาเรียมแสดง |
| | จงจำคำพจน์วาที | | |
| | [๓๒๓] ๏ ใช่จะแต่งลมลวงดวงชี | | วิตเดียวกับพี่ |
| | เชิญกลับบุรีรมยา | | |
| | [๓๒๔] ๏ หญิงอื่นหมื่นแสนแม้นจะหา | | เรียมห่อนเจตนา |
| | มาดมุ่งผดุงเดียวเดิม | | |
| | [๓๒๕] ๏ คืนหลังยังเวียงวังเฉลิม | | ศรีสวัสดิพูนเพิ่ม |
| | อย่าหมางว่าจะร้างเสน่ห์หนี | | |
| | [๓๒๖] ๏ ปางองค์อนงค์นาฏเมรี | | ฟังท้าวเธอมี |
| | บรรหารก็ตอบโดยควร ๚ะ | | |