นิทานเซน - ถูก-ผิด คุณ-โทษ และ มนุษย์ที่แท้
โดย ASTV ผู้จัดการออนไลน์ เนี่ยเชวียเอ่ยถาม
หวังหนีว่า “
อะไรคือสิ่งที่ทุกสิ่งถือว่าถูกต้องเหมาะสม?”
หวังหนี “ข้าจะรู้ได้อย่างไรว่าเมื่อข้าพูดว่า
ข้ารู้อะไรบางอย่าง กลับเป็นว่าข้าไม่ได้รู้จักมันอย่างแท้จริง หรือข้าจะรู้ได้อย่างไรว่า
เมื่อข้าพูดว่าข้าไม่รู้อะไรบางอย่าง แต่ที่จริงแล้วข้ากลับรู้จักมัน ข้าขอถามท่าน เมื่อคนนอนอยู่ในสถานที่อันชื้นแฉะ กระทั่งหลังเจ็บปวด ร่างกายง่อยเปลี้ยอ่อนแอ แต่ปลาและหมู
จะเป็นเยี่ยงนี้ด้วยหรือ? หากคนขึ้นไปอยู่บนต้นไม้ ก็จะกลัวตัวสั่นงันงก แต่ฝูงลิงค่าง
จะเป็นเยี่ยงนี้หรือ? สัตว์ทั้งสามนี้ ใครคือ
ผู้รู้จักเลือกสถานที่อยู่อาศัยที่เหมาะสม? คนกินเนื้อสัตว์นานาชนิด กวางกินหญ้า ตะขาบโปรดปรานเนื้องู นกเค้าแมวและเหยี่ยวต่างชอบรสชาติหนู
สัตว์โลกทั้งสี่นี้ ใคร
คือผู้รู้ว่าอาหารควรมีรสชาติอย่างไร? ลิงย่อมเข้าพวกกับฝูงลิง กวางย่อมเข้าฝูงกวาง ปลาย่อมแหวกว่ายกับฝูงปลา
“
มนุษย์ต่างยกย่องเหมาเชียงและลี่ว่างามเลิศ แต่หากฝูงปลาได้เห็นพวกนางคงต้องดำดิ่งสู่ท้องธาร หากเหล่าสกุณาแลเห็นพวกนางเข้า คงต้องบินหนีหายลับไป และหากกวางได้มาเห็นพวกนาง คงต้องแตกตื่นเตลิดหนี สัตว์โลกทั้งสี่เหล่านี้ ใครคือผู้รู้มาตรฐานความงามของโลก? ตามความเห็นของข้า หลักแห่งมนุสสธรรมและความถูกต้องดีงาม และมาตรฐานความถูกและความผิด ล้วนแล้วยุ่งเหยิงสับสน ข้าจะรู้สิ่งใดเกี่ยวกับการแบ่งแยกเหล่านี้?”
เนี่ยเชวียกล่าวว่า “
หากท่านไม่รู้ว่าสิ่งใดเป็นคุณหรือโทษ ดังนั้นมนุษย์ที่แท้ก็ย่อมไม่รู้สิ่งใดด้วยหรือ?”
หวังหนีตอบว่า “มนุษย์
ที่แท้เป็นดุจเทพยดา
แม้นอัคคีลุกโหม
ก็ไม่มอดไหม้
แม้นลำน้ำใหญ่เยือกแข็ง
ก็ไม่เหน็บหนาว
แม้นสายฟ้าผ่าแยกเนินเขา
และมหาวายุโหมกระหน่ำท้องทะเลคลุ้มคลั่ง
ก็ไม่อาจทำให้หวาดผวา
มนุษย์เช่นนี้ขี่เมฆหมอก เอนกายบนดวงตะวันจันทรา ท่องเที่ยวไปเหนือท้องทะเลทั้งสี่
แม้นชีวิตและความตายก็ไม่อาจกระทบกระเทือนจิตใจ นับประสาอะไร
กับเรื่องคุณและโทษ!”
แปลเรียบเรียงตัดตอนจากหนังสือ
จวงจื่อ(
庄子) บทที่สอง
สรรพสิ่งคือหนึ่งเดียว 《
齐物论》