ซองบุหรี่สมัยโบราณ

ภาพจาก : ปฏิทิน ปี 2557 ของโรงงานยาสูบ กระทรวงการคลัง
(ภาพอาจไม่ชัดเจน เพราะสแกนภาพจากปฏิทิน)

ภาพหาชมยาก
ซองบุหรี่สมัยโบราณ

รายละเอียดบนซองบุหรี่ จากซ้ายไปขวา - เริ่มจากแถวบนสุดลงมาด้านล่าง

แถวที่ ๑ บุหรี่รวงข้าว, บุหรี่พิเศษช้างเผือก, ฆ้อง ประเทศไทย, บุหรี่ตราไก่ กรมสรรพสามิตต์ THAILAND, ประตูชัย PRATU CHAI กรมสรรพสามิตต์ MADE IN THAILAND, ประตูชัย PRATU CHAI โรงงานยาสูบ กรมโรงงานอุสาหกัม, ปรางค์ ๓ ยอด THREE PAGODA, บุหรี่ตราฆ้อง โรงงานยาสูบ, บุหรี่ตราฆ้อง กรมสรรพสามิตต์ THAILAND, บุหรี่ตราค้อง กรมโรงงานอุสาหกัม

แถวที่ ๒ Royal Standard 10 virginia cigarettes. Royal Standard 111 FILTER virginia cigarettes, Royal Standard 111 virginia cigarettes, Royal Standard 111 MENTHOL virginia cigarettes, เครื่องบิน SEA PLANE cigarettes, BEAUTY SIAM, วันชาติ โรงงานยาสูบ, เรือ BOAT, (บนซองมีเพียง) ตราสัญญลักษณ์พระมหาพิชัยมงกุฎ, (บนซองมีเพียง) ตราสัญญลักษณ์พระมหาพิชัยมงกุฎ

แถวที่ ๓ บุหรี่ตราเรือ กรมสรรพสามิต บุหรี่ตราเรือ กรมสรรพสามิตต์, นกกระเต็น KRATEN cigarettes, อัศวิน, HANUMAN, เกล็ดทอง ซิกาแรต ตรา เกล็ดทอง โรงงานยาสูบ, มหาราช, บุหรี่รวงข้าว, รวงทิพย์ โรงงานยาสูบกระทรวงการคลัง

แถวที่ ๔ เอเชี่ยนเกมส์ โรงงานยาสูบ กระทรวงการคลัง

แถวที่ ๕ พระมหาพิชัยมงกุฎ (พระมหาพิชัยมงกุฏ เป็นหนึ่งในเครื่องราชราชกกุฎภัณฑ์สำหรับพระมหากษัตริย์), สมโภชน์กรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี พ.ศ. ๒๕๒๕ (ตราสัญลักษณ์ พระราชพิธีสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี), ASIAN GAMES BANGKOK 1978 Menthol tiller, ASIAN GAMES BANGKOK 1978 Tiller cigarettes, รอแยล สแตนดาร์ด 111 เวอร์ยิเนีย เมนทอล โรงงานยาสูบ กระทรวงการคลัง, รอแยล สแตนดาร์ด 111 เวอร์ยิเนีย เมนทอล โรงงานยาสูบ กระทรวงการคลัง, มหาราช บุหรี่ก้นกรอง, มหาราช

เห็นภาพซองบุหรี่ และอักษรบนซองบุหรี่ เช่น กรมโรงงานอุสาหกัม (ปัจจุบันกระทรวงอุตสาหกรรม) กรมสรรพสามิตต์ (ปัจจุบันเขียน กรมสรรพสามิต สังกัดกระทรวงการคลัง) บุหรี่ตราฆ้อง บุหรี่ตราค้อง ก็ทำให้เกิดแรงบันดาลใจอยากสืบค้นประวัติความเป็นมาของยาสูบไทยว่ามีความเป็นมาอย่างไร จึงได้ความว่า

ในปี พ.ศ. ๒๔๘๒ รัฐบาลไทยในสมัยนั้น มีนโยบายที่จะให้รัฐดำเนินการอุตสาหกรรมยาสูบเสียเองทั้งหมด จึงได้เริ่มซื้อโรงงานยาสูบไทย ของห้างหุ้นส่วนบูรพายาสูบ จำกัด ที่สะพานเหลือง ถนนพระราม ๔ มาดำเนินงาน ภายใต้การควบคุมของ กรมสรรพสามิต กระทรวงการคลัง ตั้งแต่วันที่ ๑๙ เมษายน ๒๔๘๒ โดยมีชื่อว่า โรงงานยาสูบไทยสะพานเหลือง ภายหลังเป็น โรงงานยาสูบสรรพสามิต ๒

กิจการยาสูบได้เริ่มขยายตัวใน พ.ศ. ๒๔๘๔ เมื่อรัฐบาลได้รับซื้อโรงงานผลิตบุหรี่ของบริษัทกวางฮก และบริษัทฮอฟฟัน มาสมทบอีก และยังรับซื้อโรงงานผลิตบุหรี่ ที่ตำบลบ้านใหม่ ถนนเจริญกรุง (ร.ย.ส. ๑) พร้อมกับกิจการเพาะปลูกใบยาของบริษัทยาสูบอังกฤษ–อเมริกัน(ไทย) จำกัด หรือเรียกโดยย่อว่า บริษัท บี.เอ.ที. การรับซื้อรายหลังนี้ มีเงื่อนไขว่าเจ้าหน้าที่ บี.เอ.ที. ประมาณ ๑๐ นาย จะให้ความร่วมมือดำเนินงาน ในฐานะหัวหน้างานส่วนต่างๆ ต่อไป จนสิ้นปีภายใต้การควบคุม ของกรมสรรพสามิต โรงงานยาสูบที่รัฐบาล รวมซื้อมาดำเนินงานนี้เรียกว่า โรงงานยาสูบ กรมสรรพสามิตและเรียกชื่อภาษาอังกฤษว่า Thailand Tobacco Monopoly

โรงงานยาสูบ กรมสรรพสามิต ได้ดำเนินกิจการตามระบบงานของบริษัทบี.เอ.ที. เรื่อยมา ขณะนั้นได้แบ่งหน่วยงาน เป็น ๔ ฝ่าย คือ ฝ่ายโรงงาน ฝ่ายขาย ฝ่ายบัญชี และฝ่ายไร่

การดำเนินงานในระยะนั้น ต้องประสบกับปัญหายุ่งยากนานาประการ เช่น ประชาชนไม่นิยมเมื่อทราบว่าการประกอบอุตสาหกรรมยาสูบได้เปลี่ยนมือจากบริษัท บี.เอ.ที. มาเป็นของกรมสรรพสามิต การขาดแคลนวัสดุอุปกรณ์ในการผลิต เมื่อเกิดสงครามมหาเอเชียบูรพา และการกักตุนบุหรี่ที่เกิดขึ้นตามมา เป็นต้น เมื่อทหารญี่ปุ่นเข้ายึดโรงงานผลิตบุหรี่ที่บ้านใหม่ และสำนักงานใหญ่ของกองการยาสูบโดยความเข้าใจผิดในตอนปลายปี พ.ศ. ๒๔๘๔ เจ้าหน้าที่ บี.เอ.ที. ซึ่งบริหารงานอยู่ในโรงงานยาสูบตามเงื่อนไขบางคนได้หลบหนีออกไปนอกประเทศ และบางคนถูกทหารญี่ปุ่นควบคุมตัวไว้ เป็นเหตุให้กิจการยาสูบในระยะนี้ต้องหยุดดำเนินการ จนกระทั่งได้มีการเจรจาทางการเมือง ให้ทหารญี่ปุ่นถอนตัวไปจากโรงงาน แล้วกองการยาสูบ กรมสรรพสามิต จึงได้จัดเจ้าหน้าที่ไทยเข้าดำเนินงานแทนเจ้าหน้าที่ บี.เอ.ที.

โรงงานยาสูบโดยเจ้าหน้าที่ไทยบริหารกิจการยาสูบระหว่างสงคราม (พ.ศ. ๒๔๘๕-๒๔๘๘) ต้องเปลี่ยนสังกัดครั้งหนึ่ง เมื่อมีการประกาศพระราชกฤษฎีกาจัดวางระเบียบราชการกระทรวงอุตสาหกรรม เมื่อวันที่ ๒ มิถุนายน ๒๔๘๕ ให้โอนโรงงานยาสูบ กรมสรรพสามิต กระทรวงการคลัง ไปสังกัดกรมโรงงานอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม แต่ต่อมาในเดือนตุลาคม ๒๔๘๖ โรงงานยาสูบจึงได้กลับมาสังกัดกรมสรรพสามิต กระทรวงการคลัง ตามเดิม...ที่มาข้อมูล กรมสรรพสามิต กระทรวงการคลัง

...ปัจจุบัน หน่วยงานของภาครัฐและเอกชน เช่น กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงการคลัง (เจ้าของโรงงานบุหรี่) มูลนิธิรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่ แพทยสมาคม ฯลฯ ร่วมกันกำหนดมาตรช่วยให้ผู้ติดบุหรี่เลิกสูบบุหรี่ และป้องกันเยาวชนมิให้ริเริ่มสูบบุหรี่ ด้วยการสร้างค่านิยมให้คนไทยตื่นตัว เห็นถึงพิษภัยและอันตรายของการสูบบุหรี่ และวิธีเลิกสูบบุหรี่ ตลอดจนการนำนโยบายทางภาษีมาใช้อย่างต่อเนื่อง โดยขึ้นภาษีบุหรี่เป็นระยะๆ เพื่อให้ราคาบุหรี่สูงขึ้น ป้องกันมิให้วัยรุ่นที่ยังไม่มีรายได้สูบบุหรี่ หรือเลิกสูบก่อนที่จะติดเป็นพฤติกรรม และกลายเป็นตัวอย่างต่อไป

อย่างไรก็ตาม แม้จะมีการรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่กันอย่างกว้างขวาง แต่ท่านเชื่อหรือไม่ บริษัทตัวแทนจำหน่ายบุหรี่ (ยี่ปั๊ว) นำส่งเงินภาษีบุหรี่เฉพาะในเขตจังหวัดซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของผู้โพสต์ เดือนละสามล้านบาทเศษ (๓ ล้านบาทเศษ) โดยมีอัตราเรียกเก็บ ๙.๓๐ สตางค์ต่อมวน หรือซองละหนึ่งบาทแปดสิบหกสตางค์ (บุหรี่ซองละ ๒๐ มวน) กล่าวได้ว่าทั่วทั้งจังหวัดนี้ขายบุหรี่ได้ประมาณ ๑,๖๑๓,๐๐๐ ซอง/เดือน...ข้อมูลนี้น่าตกใจพอควรว่ายังมีผู้นิยมสูบบุหรี่อีกมากมายในสังคมไทย

ที่ทิ้งบุหรี่ริมถนนเลียบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน เมืองมอนติคาร์โล ประเทศโมนาโก
(ประเทศนี้อยู่ทางตอนใต้ของฝรั่งเศส)

กรุงปราก เมืองหลวงประเทศสาธารณรัฐเชค (แต่เดิมคือประเทศเชโกสโลวาเกีย ต่อมาแบ่งออกเป็นสองประเทศ)
แถวนี้มีแต่ตึกรามบ้านช่อง ไม่ได้มีวิวทิวทัศน์น่าถ่ายเก็บไว้เป็นที่ระลึกแต่อย่างใด
แต่ถ่ายเพื่อเตือนความจำว่าบริเวณพื้นลานกว้างแถบนี้ซึ่งปูด้วยอิฐตัวหนอน
พื้นลานเต็มไปด้วยเถ้าบุหรี่ จำนวนมากมายมหาศาล คนเชคทั้งหญิงและชายนิยมสูบบุหรี่
แต่มิได้ทิ้งเป็นที่เป็นทาง