[ข่าวมาแรง] - เมื่อโรงงานคือท้องถนน: เป็นแรงงาน = สูญเสียความอิสระจริงหรือ ?

เมื่อโรงงานคือท้องถนน: เป็นแรงงาน = สูญเสียความอิสระจริงหรือ ?

<span class="submitted-by">Submitted on Mon, 2024-03-18 21:36</span><div class="field field-name-field-byline field-type-text-long field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p>พฤกษ์ เถาถวิล
คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี</p>
<p> </p>
</div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even" property="content:encoded"><p>พร้อมกับร่างกฎหมายคุ้มครองแรงงาน “ทำงาน พักผ่อน ใช้ชีวิต” ของพรรคก้าวไกล ถูกปัดตกจากสภาฯในชั้นรับหลักการ แนวรบอีกด้าน ว่าด้วยความเห็นต่างระหว่างการเป็น “แรงงาน” กับ “อาชีพอิสระ” ก็เดือดไม่แพ้กัน เพจใหญ่ของไรเดอร์ที่มีผู้ติดตามแสนกว่าคน โพสต์สเตตัสแสดงความโล่งใจที่กฎหมายของก้าวไกลถูกปัดตก อีกเพจใหญ่ที่สนับสนุนแนวทางของก้าวไกลก็โต้ตอบ เกิดเป็นวิวาทะเผ็ดร้อนข้ามเพจ</p>
<p>ความเห็นที่แตกต่างกันในหมู่ไรเดอร์ ระหว่างการมีสถานะเป็น แรงงาน กับ อาชีพอิสระ เกิดขึ้นมาก่อนแล้ว ฝ่ายหนึ่งต้องการให้มีกฎหมายคุ้มครองแรงงาน อีกฝ่ายเห็นว่าถ้ามีกฎหมาย ก็จะต้อง “เข้าระบบ” สูญเสียความอิสระ ไม่สามารถเลือกเวลาทำงานได้ ความคิดแบบหลังขยายตัวเร็ว เพราะมาจากความเคยชิน ที่เห็นว่า แรงงานคือคนทำงานตามเวลาเข้า-ออกงาน ตามกฎระเบียบที่นายจ้างกำหนดไว้ ส่วนคนมีอาชีพอิสระ ก็คือคนไม่มีนายจ้าง เป็นนายตัวเอง เอาความสะดวกของตัวเองเป็นที่ตั้ง ความเข้าใจแบบนี้ กลายเป็นกับดักคู่ตรงข้าม เกรงว่าได้อย่างหนึ่ง จะเสียอีกอย่างหนึ่ง </p>
<p>การออกจากกับดักคู่ตรงข้ามนี้ อาจเริ่มจากทำความเข้าใจ ความสัมพันธ์ระหว่างไรเดอร์กับบริษัทแพลตฟอร์ม โดยดูจากโมเดลธุรกิจของแพลตฟอร์ม ในทางธุรกิจ บริษัทแพลตฟอร์มสั่งอาหารในไทย (เหมือนกับส่วนใหญ่ในโลก) นิยามตัวเองเป็นผู้ให้บริการเทคโนโลยี ทำหน้าที่ตัวกลางจับคู่ความต้องการระหว่าง ไรเดอร์ กับ ผู้สั่งอาหาร ตามนิยามนี้ หมายความว่า ไรเดอร์คือผู้ใช้บริการของบริษัท เพื่อเป็นช่องทางประกอบอาชีพ ไรเดอร์มีฐานะเป็น ผู้ประกอบอาชีพอิสระ ที่ให้บริการกับผู้สั่งอาหาร</p>
<p>ความสัมพันธ์ระหว่างไรเดอร์กับบริษัทเช่นนี้ มีฐานะเป็นสัญญาตามกฎหมาย โดยเกิดขึ้นเมื่อไรเดอร์ดาวโหลดแอปของบริษัท ซึ่งไรเดอร์จะต้องให้การยินยอม ข้อกำหนดการให้บริการของบริษัท ในข้อกำหนดฯระบุสถานะ บทบาท อำนาจหน้าที่ ของสองฝ่ายไว้โดยละเอียด โดยทั่วไปข้อกำหนดให้อำนาจเต็มที่ในการปกป้องผลประโยชน์ของบริษัท และบริษัทสามารถปรับเปลี่ยนข้อกำหนดฯได้ตามต้องการ</p>
<p>ในขณะที่บริษัทอ้างว่าทำหน้าที่เป็นตัวกลางเชื่อมโยงผู้ใช้บริการ แต่คนทำงานภายใต้แอป อย่างไรเดอร์ รู้ดีว่า บริษัทไม่ได้ทำแค่นั้น ตรงกันข้าม ระบบปฏิบัติการอัตโนมัติของบริษัทที่เรียกว่า อัลกอริทึม ทำหน้าที่ไม่ต่างจากนายจ้างที่ควบคุมคนงานทุกขั้นตอน สามารถให้คุณให้โทษ และให้ค่าตอบแทนที่เรียกว่า “ค่ารอบ” จากการทำงานสำเร็จในแต่ละครั้ง</p>
<p>สิ่งที่เกิดขึ้นในทางปฏิบัติ การทำงานภายใต้การควบคุมของอัลกอริทึม โดยได้ค่าตอบแทนรายครั้งจากการทำงาน (อาจเรียกว่า gig work หรือ “งานกิ๊ก”) นำมาสู่การตีความตามกฎหมายแรงงานว่า ความสัมพันธ์การจ้างงานระหว่างบริษัทกับไรเดอร์ เป็นความสัมพันธ์แบบ “นายจ้าง-ลูกจ้าง” ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 575 หรือเป็น “สัญญาจ้างทำของ” ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 587 หากเป็นกรณีแรก ไรเดอร์จะมีสถานะเป็นแรงงาน ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายแรงงาน หากเป็นกรณีหลัง ไรเดอร์จะมีสถานะเป็น คนทำงานอิสระ/ผู้ประกอบอาชีพด้วยตนเอง บริษัทไม่มีพันธะดูแลรับผิดชอบตามกฎหมายคุ้มครองแรงงาน</p>
<p>งานวิจัยของสถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย<a href="#_edn1" name="_ednref1" title="" id="_ednref1">[1][/url] พิจารณาสภาพการทำงานของไรเดอร์พบว่า ความสัมพันธ์การจ้างงาน มีความคาบเกี่ยวอยู่ระหว่างการจ้างแรงงานกับการจ้างทำของ เพราะเมื่อพิจารณาจากข้อเท็จจริง บริษัทมีอำนาจควบคุมการทำงานของไรเดอร์ และการที่บริษัทเป็นผู้รับผิดชอบความเสียหาย กรณีลูกค้าไม่รับอาหาร หรือไรเดอร์ส่งอาหารให้ลูกค้าผิด เข้าข่ายการจ้างแรงงาน ด้านการจ่ายค่าตอบแทน ซึ่งไรเดอร์ได้รับเมื่อทำงานเสร็จแต่ละครั้ง และบริษัททำการหักภาษีจากค่าตอบแทนเพื่อนำส่งสรรพากร เป็นไปตามสัญญาจ้างทำของ ครั้นพิจารณาเครื่องมือทำงาน พบว่า ไรเดอร์เป็นผู้จัดหาอุปกรณ์ เช่น มอเตอร์ไซค์ โทรศัพท์ ฯลฯ ขณะเดียวกันบริษัทเป็นเจ้าของแอปพลิเคชั่น ไรเดอร์ใช้อุปกรณ์ที่บริษัทจัดเตรียมไว้ให้ กรณีนี้ไม่สามารถตัดสินได้ว่าเข้าเกณฑ์การจ้างแรงงงานหรือจ้างทำของ</p>
<p><strong>ความสัมพันธ์การจ้างงาน ที่คาบเกี่ยวกันระหว่างสัญญาจ้างแรงงานและสัญญาจ้างทำของ ทำให้เกิดปัญหาการตีความว่า ไรเดอร์เป็นแรงงานหรือคนทำงานอิสระ ความคลุมเครือของสถานะไรเดอร์ ทำให้บริษัทได้ประโยชน์จากสภาพที่เป็นอยู่นี้ </strong> </p>
<p>สถานการณ์ในประเทศไทย ไม่ต่างจากหลายประเทศ ไรเดอร์ (รวมทั้งคนขับขี่รถจักรยาน รถยนต์ ส่งคนและส่งของภายใต้แอป) เผชิญความไม่มั่นคงและไม่เป็นธรรมในการทำงาน ได้เรียกร้องให้บริษัทซึ่งมีอำนาจเสมือนนายจ้าง ดูแลแรงงานอย่างเหมาะสม การประท้วงของไรเดอร์เกิดขึ้นแพร่หลาย และหนึ่งในวิธีต่อสู้ที่สำคัญ คือการฟ้องศาลให้ตีความสถานะการจ้างงานระหว่างแพลตฟอร์มกับไรเดอร์</p>
<p>ในยุโรป ท่ามกลางการฟ้องร้องที่เกิดขึ้นแพร่หลาย พบว่า ศาลแต่ละประเทศพิพากษาคดีความเป็นรายกรณี ไม่มีแนวคำพิพากษาที่ใช้ได้เป็นการทั่วไป เนื่องจากแต่ละแพลตฟอร์มมีข้อตกลงการให้บริการกับไรเดอร์ต่างกัน อีกทั้งการโต้กลับจากอีกฝ่าย ทำให้คำพิพากษามีโอกาสพลิกไปมา เช่น ประเทศฝรั่งเศส ศาลตัดสินให้คนทำงานภายใต้แพลตฟอร์ม Uber เป็นลูกจ้าง (employee) แต่อีกกรณีหนึ่ง ศาลตัดสินให้คนทำงานภายใต้ Deliveroo เป็นคนทำงานอิสระ (independent contractor) ตามมาด้วยการอุทธรณ์ และในที่สุดศาลฎีกาตัดสินให้คนทำงานใน Deliveroo เป็นลูกจ้าง ในขณะที่กรณีแพลตฟอร์ม Deliveroo ในสหราชอาณาจักร ศาลแห่งสหราชอาณาจักรตัดสินให้ไรเดอร์เป็นคนทำงานอิสระ<a href="#_edn2" name="_ednref2" title="" id="_ednref2">[2][/url]</p>
<p>กระแสความขัดแย้ง ที่เกิดจากกฎหมายตามไม่ทันการเปลี่ยนรูปแบบงานยุคใหม่ ทำให้หลายประเทศ ปฏิรูปกฎหมายหรือกลไกทางกฎหมาย ให้การกำกับดูแลแรงงานเป็นไปอย่างเหมาะสม มีตัวอย่างน่าสนใจจากหลายประเทศ เช่น ประเทศสเปน หลังจากการมีคดีฟ้องร้องจำนวนมาก และการโต้แย้งกันอย่างเข้มข้นในเวทีสาธาณะ ในปี 2021 รัฐสภาสเปนได้ผ่านกฎหมายคุ้มครองไรเดอร์ฉบับแรก (Riders Laws); สหราชอาณาจักร มีขบวนการยุติธรรมที่ปกป้องสิทธิแรงงานอย่างเข้มแข็ง กฎหมายแบ่งสถานะคนทำงานออกเป็น 3 ประเภท คือลูกจ้าง (employee) คนงาน (worker) และคนทำงานอิสระ (independent contractor) คนงานแม้ไม่ได้รับสิทธิเต็มร้อยเท่ากับลูกจ้าง แต่ได้รับสิทธิพื้นฐาน เช่น ค่าจ้างขั้นต่ำ วันหยุด วันลา และสวัสดิการขั้นต้น; มลรัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา มีการพัฒนาเครื่องมือ ซึ่งเป็นหลักเกณฑ์ในการจำแนกสถานะคนทำงานหลายรูปแบบ เช่น เครื่องมือที่ชื่อว่า ABC Test ซึ่งกำหนดให้คนทำงานมีสถานะเป็นลูกจ้างไว้ก่อน และกำหนดให้บริษัทเป็นฝ่ายพิสูจน์ว่า ไม่มีการกระทำการอันใดเข้าเข้าข่ายความสัมพันธ์นายจ้าง-ลูกจ้าง หากมีลักษณะข้อใดไม่ผ่านเกณฑ์ ต้องถือว่าคนทำงานเป็นลูกจ้างของบริษัท<a href="#_edn3" name="_ednref3" title="" id="_ednref3">[3][/url] </p>
<p>ในประเทศไทยในช่วง 3-4 ปีที่ผ่านมา กระทรวงแรงงานฯ ได้ผลักดันกฎหมายแรงงานฉบับใหม่ เพื่อรับมือกับงานรูปแบบใหม่ชื่อว่า พ.ร.บ. คุ้มครองและส่งเสริมแรงงานอิสระ ขณะนี้ยังเป็นร่างกฎหมายรอผ่านกระบวนการของสภาฯ กฎหมายใหม่นี้มีข้อดีที่จะให้การคุ้มครองแรงงานอิสระ และอาจนับว่าเป็นความก้าวหน้าในแบบเดียวกับสหราชอาณาจักร ที่จะทำให้มีทางเลือกอื่นที่อยู่ระหว่าง สัญญาจ้างงานแรงงาน กับสัญญาจ้างทำของ</p>
<p><strong>แต่ข้อน่ากังวลในกฎหมายนี้คือ การกำหนดให้แรงงานแพลตฟอร์ม รวมทั้งไรเดอร์ เป็น ผู้ประกอบอาชีพ “กึ่งอิสระ” ซึ่งนิยามไว้ว่า หมายถึงผู้ทำงานภายใต้ข้อตกลงและเงื่อนไขการให้บริการของแพลตฟอร์ม แปลความอีกชั้นก็คือ แพลตฟอร์มมีฐานะกึ่งนายจ้าง แต่ก็ไม่ใช่นายจ้าง คนทำงานจึงไม่ใช่ลูกจ้าง แต่เป็นผู้ประกอบอาชีพกึ่งอิสระ</strong></p>
<p>ผู้เขียนเห็นว่าเป็นนิยามที่ขัดกับข้อเท็จจริง และจะทำให้ไรเดอร์เสียโอกาสต่อสู้ทางกฎหมาย ว่าไรเดอร์เป็นลูกจ้างหรือไม่<a href="#_edn4" name="_ednref4" title="" id="_ednref4">[4][/url] การเข้าใจความสัมพันธ์ที่แท้จริงระหว่างบริษัทกับไรเดอร์ ต้องมุ่งไปที่หัวใจของธุรกิจแพลตฟอร์ม คือเทคโนโลยีอัลกอริทึม ในทุกยุคสมัย เทคโนโลยีล้วนเกิดขึ้นตามความมุ่งหมายของผู้สร้าง ในระบบอุตสาหกรรม การพัฒนาเทคโนโลยีทำให้เกิดการปรับเปลี่ยนระบบการผลิต และความสัมพันธ์ระหว่างผู้ควบคุมกับคนงาน จากโรงงานในระบบสายพาน ไปสู่ระบบหลังสายพาน และเมื่อรวมกับ การพัฒนาการบริหารจัดการโรงงาน การเกิดขึ้นของการจ้างงานอย่างยืดหยุ่น ทั้งหมดคือเทคโนโลยีเชิงวัตถุและเชิงการจัดการ เพื่อเร่งประสิทธิภาพการทำงานของคนงาน</p>
<p>เมื่อมองภาพอย่างมีประวัติศาสตร์จะเห็นว่า อัลกอริทึมเป็นเพียงเหล้าเก่าในขวดใหม่ หมายถึง การเป็นเครื่องมือควบคุมแรงงานที่มีประสิทธิภาพ ที่มาในรูปแบบเทคโนโลยีใหม่ หรือนัยหนึ่งเป็นกลยุทธ์ใหม่ในการควบคุมแรงงาน และเมื่อมองลึกลงไปถึงระดับการประมวลผลและสั่งงานของอัลกอริทึม<a href="#_edn5" name="_ednref5" title="" id="_ednref5">[5][/url] จะพบว่า การทำงานของอัลกอริทึมนั้น ไม่ต่างๆจากผู้ควบคุมงานในสายพานการผลิตของโรงงาน แต่ที่เหนือกว่าคือ อัลกอริทึม เก็บข้อมูลทุกอย่าง และบริษัทผู้นั่งอยู่หลังบ้าน นำข้อมูลไปใช้ประโยชน์ทางธุรกิจอื่นๆ และสามารถปรับเปลี่ยนโปรแกรมการทำงานได้ตลอดเวลา</p>
<p>ส่วนข้ออ้างว่าด้วยความอิสระ คือ “จุดขาย” เพื่อดึงดูดใจคนทำงาน นอกเหนือไปจากความสามารถเลือกเวลาทำงานตามต้องการ (แต่หากหยุดงานบ่อย เวลาทำงานน้อย ก็ได้รับผลกระทบ) การทำงานของไรเดอร์เต็มไปด้วยกฎระเบียบ ความกดดัน และความไม่แน่นอน การให้ความอิสระแบบปลอมๆ จึงเป็นไปเพื่อเป็นประโยชน์ของบริษัทในการอ้างว่า เป็นการจ้างทำของ และผลักภาระเรื่องอุปกรณ์ และต้นทุนการทำงานไปให้กับไรเดอร์</p>
<p>หากไม่ยึดติดกับภาพปรากฏ และการแบ่งประเภทสัญญาตามสภาพการทำงานตามกฎหมายโบราณ แต่พิจารณาความสัมพันธ์การผลิตระหว่างทุนกับแรงงานอย่างมีมิติประวัติศาสตร์ จะเข้าใจว่า โมเดลธุรกิจแพลตฟอร์ม ถูกออกแบบมาเพื่อเลี่ยงกฎหมายควบคุมแรงงาน ใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีใหม่ อำพรางความสัมพันธ์แบบนายจ้าง-ลูกจ้าง ดังนั้นในประเทศที่ทันเกมธุรกิจ คำพิพากษาของศาลจึงโน้มเอียงไปในทางตัดสินให้ไรเดอร์เป็นลูกจ้าง และการปฏิรูปกฎหมายเป็นไปในทิศทางปิดช่องว่างทางกฎหมายที่ทุนใช้หาประโยชน์</p>
<p>แต่กฎหมายคุ้มครองแรงงานอิสระที่รัฐบาลพยายามผลักดัน แทนที่จะอุดช่องว่างทางกฎหมายที่ทุนใช้หาประโยชน์ กลับจะทำให้สิ่งที่บริษัททำกลายเป็นเรื่องถูกต้องตามกฎหมาย ส่วนกฎหมายคุ้มครองแรงงาน ทำงาน พักผ่อน ใช้ชีวิต ของพรรคก้าวไกล ที่มองสถานะของไรเดอร์ (และแรงงานแพลตฟอร์มอื่นๆ) อย่างถูกต้องว่า มีสถานะเป็นลูกจ้าง กลับถูกปัดตกในขั้นรับหลักการในสภาฯ อย่างน่าเสียดาย</p>
<p><strong>อย่างไรก็ตาม ยังไม่สายเกินไปที่จะเข้าใจว่า ไม่จำเป็นต้องเลือกอย่างใดอย่างหนึ่ง ระหว่าง แรงงาน กับ อาชีพอิสระ แต่สามารถมีกฎหมายคุ้มครองไรเดอร์ พร้อมกับมีอิสระในการทำงาน ประเทศต่างๆพยายามบัญญัติกฎหมาย หรือสร้างเครื่องมือทางกฎหมายใหม่ๆ ให้สามารถคุ้มครองแรงงานโดยสอดคล้องกับสภาพการทำงานยุคใหม่ อนาคตจึงอยู่ที่การร่วมมือกันสนับสนุนให้มีกฎหมายคุ้มครองแรงงาน ที่สอดคล้องกับความต้องการของไรเดอร์ </strong></p>
<div>
<p> </p>
<p> </p>
<p><strong>อ้างอิง</strong></p>
<div id="edn1">
<p><a href="#_ednref1" name="_edn1" title="" id="_edn1">[1][/url]อรรคณัฐ วันทนะสมบัติ และอนรรฆ พิทักษ์ธานิน. (2564). ไรเดอร์-ฮีโร่-โซ่ตรวน สภาพการทำงานและหลักประกันทางสังคมของแรงงานส่งอาหารบนเศรษฐกิจแพลตฟอร์มในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19. รายงานการวิจัย. สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ศูนย์ประสานงานเพื่อการวิจัยแรงงานแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.</p>
</div>
<div id="edn2">
<p><a href="#_ednref2" name="_edn2" title="" id="_edn2">[2][/url] Defossez, D. (2022). The employment status of food delivery riders in Europe and the UK: Self-employed or worker? Maastricht Journal of European and Comparative Law. 29(1), 25–46.</p>
</div>
<div id="edn3">
<p><a href="#_ednref3" name="_edn3" title="" id="_edn3">[3][/url]มีงานหลายชิ้นที่ทบทวนประเด็นนี้ไว้อย่างดี เช่น <a name="_Hlk161052809" id="_Hlk161052809">อรรคณัฐ วันทนะสมบัติ และอนรรฆ พิทักษ์ธานิน. (2564). ไรเดอร์-ฮีโร่-โซ่ตรวน สภาพการทำงานและหลักประกันทางสังคมของแรงงานส่งอาหารบนเศรษฐกิจแพลตฟอร์มในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19. รายงานการวิจัย. สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ศูนย์ประสานงานเพื่อการวิจัยแรงงานแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.[/url]; ธานี ชัยวัฒน์ กุลลินี มุทธากลิน และ กิริยา กุลกลการ. (2565). โครงการขับเคลื่อนข้อเสนอเชิงนโยบายต่อคุณภาพชีวิตของคนทำงานแพลตฟอร์ม (platform). รายงานการวิจัยเสนอต่อสำนักงานนโยบายแรงงานนอกระบบ สำนักงานปลัดกระทรวงแรงงาน.; ปกิตตา นิภาวรรณ โชติกิตติกุล. (2564). สถานะทางกฎหมายของ “ผู้ใช้แรงงานบนแพลตฟอร์มดิจิทัล”. วารสารกฤษฎีกา, 3(1): 48-53. และผู้เขียนบทความนี้ได้เรียบเรียงประเด็นนี้ไว้โดยละเอียดใน พฤกษ์ เถาถวิล และ วรดุลย์ ตุลารักษ์. (2565) การโต้แย้งเรื่องสถานะคนทำงานส่งอาหารภายใต้แพลตฟอร์ม บทเรียนจากต่างประเทศ และข้อเสนอทางออกในประเทศไทย. เอกสารประกอบการเสวนา “การคุ้มครองไรเดอร์: ปัญหา ทางออก การรวมกลุ่ม และก้าวต่อไปของการขับเคลื่อน” 26 กันยายน 2565 ณ ห้อง 201 อาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ จัดโดย “โครงการพัฒนาความรู้และความเข้มแข็งกลุ่มแรงงานนอกระบบเพื่อสุขภาวะ” สถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา. เข้าถึงได้จาก https://shorturl.asia/NsR60</p>
</div>
<div id="edn4">
<p><a href="#_ednref4" name="_edn4" title="" id="_edn4">[4][/url] โครงการวิจัยเชิงปฏิบัติการรูปแบบการสร้างอำนาจต่อรองเพื่อสุขภาวะของแรงงานนอกระบบกลุ่มแรงงานแพลตฟอร์มส่งอาหารและกลุ่มแรงงานส่งสินค้าในกิจการขนส่ง. (2566, 18 ก.พ.). (ร่าง) พ.ร.บ. คุ้มครองแรงงานอิสระ กับผลกระทบต่อแรงงงานแพลตฟอร์ม. https://www.tcijthai.com/news/2023/2/article/12811</p>
</div>
<div id="edn5">
<p><a href="#_ednref5" name="_edn5" title="" id="_edn5">[5][/url] ผู้เขียนวิเคราะห์การทำงานของอัลกอริทึมเพื่อแสดงให้เห็นว่าความสัมพันธ์การจ้างงานระหว่างบริษัทกับไรเดอร์เป็นการจ้างแรงงาน ไรเดอร์มีฐานะเป็นลูกจ้างของบริษัท โดยใช้กรอบแนวคิดหลักคือ ทฤษฎีกระบวนการแรงงาน (labour process theory) ทฤษฎีดังกล่าวอยู่ในสำนักมาร์กซิสใหม่ (Neo-Marxism) ดู พฤกษ์ เถาถวิล และวรดุลย์ ตุลารักษ์. (2566). อุบัติเหตุและสุขภาพของคนขับรถจักรยานยนต์ส่งอาหารภายใต้การควบคุมของแพลตฟอร์ม. รายงานการวิจัย. โครงการพัฒนาความรู้และความเข้มแข็งกลุ่มแรงงานนอกระบบเพื่อสุขภาวะ มูลนิธิชุมชนท้องถิ่นพัฒนา; พฤกษ์ เถาถวิล และวรดุลย์ ตุลารักษ์. (2566) อุบัติเหตุ สุขภาพ และหลักประกันความเสี่ยงจากการทำงานของคนขับรถจักรยานยนต์ส่งอาหารภายใต้การควบคุมของแพลตฟอร์ม. วารสารมานุษยวิทยา. 6(2), 129-178.</p>
</div>
</div>
</div></div></div><div class="field field-name-field-variety field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/category/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">บทค�https://fb.me/prachatai : ทวิตเตอร์ https://twitter.com/prachatai : LINE ไอดี = @prachatai</div></div></div>

https://prachatai.com/journal/2024/03/108485