การบูชาดอกไม้พันดวง แรงศรัทธาต่อความเชื่อทางศาสนาของชาวไทลื้อ

นอกจากดอกไม้จะเป็นสื่อแทนความรักแล้ว ดอกไม้ยังสามารถสื่อถึงแรงศรัทธาต่อความเชื่อทางศาสนาได้อีกด้วย
ขอขอบคุณเว็บไซต์ ผู้จัดการออนไลน์ (ที่มาภาพประกอบ)

การบูชาดอกไม้พันดวง

ในวัฒนธรรมชาวไทลื้อในพื้นที่บ้านร้องแง ตำบลวรนคร อำเภอปัว จังหวัดน่าน มีวัฒนธรรมประเพณีที่มีดอกไม้เป็นส่วนประกอบและกลายเป็นอัตลักษณ์ คือ การบูชาดอกไม้พันดวง หรือออกเสียงแบบชาวไทลื้อว่า “ดอกไม้ปันโดง” จัดขึ้นในช่วงเทศกาลวันเจี๋ยงเป็ง ตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑ ตามปฏิทินของชาวไทลื้อ ซึ่งตรงกับประเพณีลอยกระทงของภาคกลางและประเพณียี่เป็งของชาวไทยวนล้านนา

ดอกไม้พันดวง ถือเป็นเครื่องสักการะอย่างหนึ่งที่ใช้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาในเทศกาลวันเจี๋ยงเป็งของชาวไทลื้อบ้านร้องแง อำเภอปัว จังวัดน่าน โดยก่อนถึงวันเจี๋ยงเป็ง ๑ วัน ชาวบ้านจะช่วยกันสานไม้ไผ่เป็นแตะหรือหับรูปสี่เหลี่ยม หกเหลี่ยม หรือรูปดาว ประกบกันสองด้าน ภายในบรรจุด้วยดอกไม้หลากหลายชนิด เช่น ดอกดาวเรือง ดอกทองอุไร ดอกบานไม่รู้โรย ดอกหงอนไก่ หรือดอกไม้ที่สามารถเก็บรวบรวมได้ภายในชุมชนเพื่อนำไปถวายเป็นพุทธบูชา

ในวันเจี๋ยงเป็ง ชาวบ้านจะเดินทางไปรวมตัวกันภายในพระวิหารเพื่อฟังเทศน์มหาชาติ ทั้งหมด ๑๓ กัณฑ์ รวมหนึ่งพันพระคาถา จากนั้นชาวบ้านจะรวบรวมแตะดอกไม้ที่ช่วยกันประดิษฐ์ครอบครัวละ ๑ ชิ้น มาถวายเป็นพุทธบูชา เนื่องด้วยจำนวนดอกไม้ที่มีมากมายนับพันดอกเหล่านี้ จึงกลายเป็นที่มาของชื่อเรียกพิธีนี้ว่า “การบูชาดอกไม้พันดวง”

หลังเสร็จสิ้นพิธีกรรมในวันเจี๋ยงเป็ง แตะดอกไม้พันดวงจะถูกแขวนประดับไว้ภายในพระวิหารตลอดปีจนถึงวันเจี๋ยงเป็งปีถัดไป เป็นเหตุให้ดอกไม้เหล่านี้กลายเป็นดอกไม้ที่ผ่านการทำวัตรสวดมนต์ การเทศน์มหาชาติ และผ่านพิธีกรรมทางศาสนาตลอดปี ดอกไม้พันดวงกลายเป็นวัตถุมงคลหรือมวลสารศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวไทลื้อบ้านร้องแงเชื่อว่าจะช่วยปกป้องคุ้มครองผู้บูชาให้แคล้วคลาดปลอดภัยและเป็นวัตถุมงคลอย่างหนึ่ง

ปัจจุบันมีการเพิ่มมูลค่าและต่อยอดโดยการสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ที่มีรากฐานจากภูมิปัญญาของชาวไทลื้อบ้านร้องแง อำเภอปัว จังหวัดน่าน ด้วยการประดิษฐ์แตะดอกไม้พันดวงขนาดเล็กเพื่อจำหน่ายเป็นของที่ระลึกให้กับนักท่องเที่ยว และกลายเป็นวัตถุมงคลช่วยปกป้องคุ้มครองภัยจากอันตรายต่างๆ

การบูชาดอกไม้พันดวงจึงนับเป็นวัฒนธรรมภูมิปัญญาที่มีรากฐานจากความเชื่อความศรัทธาในพระพุทธศาสนา และยังคงได้รับการสืบสาน สร้างสรรค์ต่อยอดตามยุคสมัยจนกลายเป็นอัตลักษณ์ของชาวไทลื้อบ้านร้องแง ทำให้ชุมชนแห่งนี้ได้รับรางวัลแหล่งท่องเที่ยววัฒนธรรมดีเด่น ประจำปี พ.ศ.๒๕๕๑

ขอขอบคุณเว็บไซต์ ผู้จัดการออนไลน์ (ที่มาภาพประกอบ)

ขอขอบคุณเว็บไซต์ .thetrippacker (ที่มาภาพประกอบ)

ที่มาข้อมูล : องค์ความรู้เรื่อง “ดอกไม้พันดวง : ดอกไม้แห่งศรัทธาในพระพุทธศาสนาของชาวไทลื้อ”
ค้นคว้าเรียบเรียงโดย ธนากรณ์ มณีกุล นักอักษรศาสตร์ปฏิบัติการ กลุ่มจารีตประเพณี สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร