[ข่าวมาแรง] - เผยโบราณวัตถุไทยอีกร่วม 100 ชิ้น ยังตกค้างอยู่ทั่วโลก

เผยโบราณวัตถุไทยอีกร่วม 100 ชิ้น ยังตกค้างอยู่ทั่วโลก

<span class="submitted-by">Submitted on Sat, 2023-12-23 12:08</span><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even" property="content:encoded"><p>รายงานพิเศษจากสื่อเบนาร์นิวส์ชี้ว่าแม้ ‘โกลเด้นบอย’ หรือประติมากรรมรูปเคารพพระศิวะประทับยืน จะได้กลับบ้าน แต่โบราณวัตถุไทยอีกร่วม 100 ชิ้น ยังตกค้างอยู่ทั่วโลก</p>
<p><img alt="" src="https://www.benarnews.org/thai/news/th-artifacts-recovered-12212023162556.html/@@images/37fc576a-9f80-4598-9df3-bfda93513da9.jpeg " />
<span style="color:#f39c12;">"โกลเด้นบอย" หรือ ประติมากรรมรูปเคารพพระศิวะ ประทับยืน เป็นศิลปะเขมร ช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 11 ทำจากโลหะผสมทองคำประดับเงิน และประติมากรรมรูปเคารพสตรีชันเข่า ในท่าอัญชลีมุทรา สมัยเมืองพระนคร เป็นศิลปะเขมรแบบบาปวน ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 11 ทำจากโลหะสำริด ประดับเงินและทองคำ | ภาพจากพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิแทน</span></p>
<p>ช่วงเดือน ธ.ค. 2566 สื่อเบนาร์นิวส์ รายงานว่าการพูดถึงวัตถุโบราณไทยในต่างประเทศกลายเป็นกระแส หลังจากพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิแทน (The Met) ในนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา ได้ประกาศอย่างเป็นทางการ เมื่อ 15 ธันวาคม 2566 ว่าจะส่งโบราณวัตถุ 2 ชิ้นกลับคืนสู่ประเทศไทยซึ่งเป็นมาตุภูมิ และหนึ่งในนั้น คือโกลเด้นบอย ที่ประเมินว่าหากมีการซื้อขายจะมีราคาสูงถึง 100 ล้านบาท</p>
<p>โบราณวัตถุที่ประเมินมูลค่าไม่ได้ของไทยร่วมร้อยชิ้นยังคงกระจายอยู่ในพิพิธภัณฑ์ทั่วโลก และไทยยังทวงคืนมาไม่สำเร็จ ทั้งที่ในนั้นมีกว่า 30 ชิ้น ที่รัฐบาลไทยได้รวบรวมหลักฐาน และทำหนังสือขอคืนอย่างเป็นทางการ แต่คำขอร้องกลับถูกเพิกเฉย แม้หลักฐานจะชัดเจนมากว่า โบราณวัตถุเหล่านั้นจะถูกขโมยและนำออกนอกประเทศไทยอย่างผิดกฎหมาย</p>
<p>ดร.ทนงศักดิ์ หาญวงษ์ นักโบราณคดีผู้มีส่วนสำคัญในการทวงคืน ‘โกลเด้นบอย’ หรือ รูปสำริดพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 จากพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิแทน (The Met) ในนิวยอร์ก บอกกับเบนาร์นิวส์ว่า นักโบราณคดีกำลังพยายามอย่างหนักเพื่อให้ไทยได้สมบัติชาติคืน</p>
<p>“ตอนนี้ เราทำเอกสารขอคืนโบราณวัตถุไปยังประเทศต่าง ๆ อย่างเป็นทางการแล้ว 30 กว่ารายการ และมีอีกนับ 10 รายการ ที่ยังไม่ได้ส่งหนังสืออย่างเป็นทางการ แต่สถานทูตไทยในต่างประเทศกำลังเจรจาเพื่อให้ได้คืน เพราะพิพิธภัณฑ์บางแห่ง ไม่อยากให้เป็นข่าว” ดร. ทนงศักดิ์ กล่าว</p>
<p>ดร. ทนงศักดิ์ ซึ่งเป็นหนึ่งในคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศ และเป็นนักวิชาการกลุ่มสำนึก 300 องค์ ที่มีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนกระบวนการทวงคืนโบราณวัตถุ ระบุว่า ปัจจุบันมีโบราณวัตถุของไทยกระจายอยู่ในประเทศสหรัฐอเมริกา อังกฤษ ฝรั่งเศส ออสเตรเลีย และประเทศอื่น ๆ และมีหลายชิ้นที่แม้พิสูจน์แล้วว่าเป็นของไทย แต่พิพิธภัณฑ์ในต่างประเทศยังไม่ยอมส่งคืน</p>
<p>ตัวอย่างของโบราณวัตถุที่ไทยพยายามเรียกร้องคืนจาก The Met แต่ยังไม่ได้คืนคือ รูปสำริดพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร 4 กร จากปราสาทปลายบัด อ.ประโคนชัย จ.บุรีรัมย์ ซึ่งมีข้อมูลระบุว่าถูกขายให้กับนักสะสมชาวต่างชาติในปี 2510 และมีการเรียกร้องให้ The Met ส่งคืนตั้งแต่ปี 2559</p>
<p>รูปสำริดพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร, รูปสำริดพระโพธิสัตว์ศรีอาริยเมตไตรย ซึ่งถูกขุดจากบุรีรัมย์ ไปเก็บไว้พิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย ซานฟรานซิสโก (Asian Art Musuem of San Francisco) ห้องแสดงงานศิลปะสมาคมเอเชีย (The Asia Society Galleries) ในสหรัฐฯ หรือแม้กระทั่งโบราณวัตถุที่นักโบราณคดีเชื่อว่าถูกขโมยไปจาก อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ ได้จัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์นอร์ตันไซมอน (Norton Simon Museum) และมีอีกนับร้อยชิ้นที่นักโบราณคดีไทยพยายามทวงคืน</p>
<h2><span style="color:#3498db;">ดำเนินคดีซื้อขายวัตถุโบราณผิดกฎหมาย</span></h2>
<p>The Met แถลงการณ์ว่า ในปี 2562 อัยการสหรัฐฯ ได้ดำเนินคดีกับ ดักลาส แลตช์ฟอร์ด (Douglas A.J. Latchford) นักค้าโบราณวัตถุชาวอังกฤษ และนักค้าโบราณวัตถุคนอื่น ข้อหาซื้อขายวัตถุโบราณผิดกฎหมาย ซึ่งของผิดกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับคดีจำนวนหนึ่งถูกจัดแสดงที่ The Met และเมื่อ The Met ตรวจสอบข้อมูลกับทางการไทยและกัมพูชา จึงตัดสินใจที่จะส่งคืนโบราณวัตถุ 14 ชิ้นให้กับกัมพูชา และ 2 ชิ้นให้กับไทย</p>
<p>เบนาร์นิวส์ได้สอบถามไปทาง The Met ว่า กระบวนการส่งคืนคาดการณ์ว่าจะเกิดขึ้นเมื่อใด แต่ไม่ได้รับคำตอบกลับมา</p>
<p>“ถ้าถามว่า การส่งคืนมันเกิดขึ้นบ่อยไหม มันเคยเกิดขึ้นแค่ครั้งเดียว คือ การทวงคืนทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ปราสาทกู่สวนแตง บุรีรัมย์ ซึ่งถูกขโมยไปในปี 2507 แล้วได้คืนในปี 2513 ในอดีตการได้โบราณวัตถุคืนมันยากมาก ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ของปราสาทพนมรุ้ง ก็ต้องเดินขบวนเรียกร้อง” ดร. ทนงศักดิ์ กล่าว</p>
<p>ดร. ทนงศักดิ์ เปิดเผยว่า กระบวนการทวงคืนโกลเด้นบอย ต้องใช้เวลากว่า 3 ปี ในการพูดคุยกับชาวบ้าน และรวบรวมข้อมูลกระทั่งทำให้ทราบว่า รูปสำริดพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 ที่สูง 1.29 เมตร ซึ่งศิลปะเขมรในคริสต์ศตวรรษที่ 11 ชิ้นนี้ ถูกค้นพบที่บ้านยางโปร่งสะเดา ต.ตาจง อ.ละหานทราย จ.บุรีรัมย์</p>
<p>“แม้กรมศิลปากรจะถูกตั้งขึ้นตั้งแต่ปี 2467 เพื่อดูแลโบราณสถาน-โบราณวัตถุ แต่ในตอนนั้นก็ยังไม่สามารถดูแลอย่างทั่วถึง ในขณะเดียวกัน นักค้าโบราณวัตถุชาวต่างชาติก็ได้เข้ามาที่ประเทศไทยเพื่อตามหาสมบัติล้ำค่า” ดร. ทนงศักดิ์ ระบุ</p>
<p>ดักลาส แลตช์ฟอร์ด ซึ่งภายหลังได้สัญชาติและชื่อไทย “ภัคพงษ์ เกรียงศักดิ์” เป็นหนึ่งในนักค้าโบราณวัตถุที่มีไทยเป็นจุดหมาย ปี 2518 เขาตั้งสำนักงานในบุรีรัมย์ ห่างจากบ้านยางโปร่งสะเดา 5 กิโลเมตร และเมื่อทราบข่าวการค้นพบโบราณสถานแห่งใหม่จึงเข้าไปจ้างให้ชาวบ้านขุดหาของมีค่าในราคาตารางเมตรละ 100 บาท และเมื่อพบโกลเด้นบอย จึงเสนอซื้อประติมากรรมชิ้นนี้ในราคา 1 ล้านบาท </p>
<p>จากข้อมูลของ The Met ระบุว่า โกลเด้นบอยถูกนำมาประมูลโดย บริษัท สปิงค์แอนด์ซัน (Spink and Son) ในปี 2531 และวอลเตอร์ อันเนนเบิร์ก (Walter Annenberg) อดีตเอกอัครราชทูตสหรัฐฯ ประจำสหราชอาณาจักร เป็นผู้ชนะการประมูล ก่อนที่ในปี 2534 อันเนนเบิร์กจะมอบโกลเด้นบอย ให้กับ The Met พร้อมกับโบราณวัตถุชิ้นอื่นที่เขาสะสมมูลค่าร่วม 1 พันล้านดอลลาร์</p>
<p>“การทวงคืน เริ่มจากในปี 2564 ผมเสนอโบราณวัตถุชิ้นนี้เข้าไปในคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุฯ ผมถูกส่งไปที่บ้านยางเพื่อรวบรวมข้อมูล ในการประชุมกับกัมพูชา ฝ่ายกัมพูชาก็อยากได้โบราณวัตถุชิ้นนี้คืนไปยังประเทศเขามากเหมือนกัน เราเลยต้องเอาข้อมูลทั้งคำบอกเล่า รอยชำรุด ข้อความจากหนังสือของแลตช์ฟอร์ด ที่ระบุว่าได้โกลเด้นบอย จากบ้านยางไปยืนยัน จน The Met ส่งตัวแทนเข้ามาเจรจากับไทย และได้คืน” ดร. ทนงศักดิ์ กล่าว</p>
<h2><span style="color:#3498db;">ส่งคืนมาตุภูมิ</span></h2>
<p>นอกจากโกลเด้นบอยแล้ว ประติมากรรมอีกชิ้นที่ The Met ตัดสินใจส่งคืนให้ไทยคือ รูปหล่อสตรีชันเข่าพนมมือ สูง 43 เซนติเมตร ซึ่งเชื่อว่าเป็นศิลปะเขมร ช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 11 สมัยเมืองพระนคร ทำจากโลหะสำริด ประดับเงินและทองคำ ซึ่งเคยอยู่ในความครอบครองของดอริส วีนเนอร์ (Doris Wiener) นักค้าวัตถุโบราณชาวอเมริกัน</p>
<p>“การส่งคืนโบราณวัตถุแก่ไทย หลังตรวจสอบพบว่า มีที่มาจากผู้ครอบครองเดิมที่ได้มาโดยผิดกฎหมาย เป็นการแสดงถึงจริยธรรมของพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโปลิทัน ที่ให้ความสำคัญกับการครอบครองโบราณวัตถุที่ถูกต้องตามกฎหมาย” เสริมศักดิ์ พงษ์พานิช รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม (วธ.) กล่าว</p>
<p>ทนงศักดิ์ เชื่อว่า เหตุผลที่กัมพูชา สามารถทวงคืนโบราณวัตถุจำนวนมากจากต่างประเทศได้ เพราะ รัฐบาลกัมพูชาประกาศว่า กัมพูชาไม่เคยยินยอมให้นำโบราณวัตถุศิลปะเขมรออกนอกประเทศ ดังนั้น โบราณวัตถุศิลปะเขมรที่อยู่ทั่วโลก จึงมีสถานะเป็นของผิดกฎหมาย</p>
<p>“กัมพูชาเขาพูดชัดว่า ไม่เคยอนุญาตให้นำโบราณวัตถุออกนอกราชอาณาจักร ต่างจากของไทยที่มีการอนุญาตมาโดยตลอด โดยให้เป็นดุลยพินิจของอธิบดีกรมศิลปากร การนำคืนโบราณวัตถุของไทยจึงซับซ้อน กว่ากัมพูชา เพราะต้องพิสูจน์ว่าเป็นของที่ถูกขโมยมาจริงหรือไม่” ทนงศักดิ์ กล่าว </p>
<p>หลังจากทราบข่าวการส่งคืน พนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากร เปิดเผยว่า ต้องขอบคุณ The Met ที่ตัดสินใจส่งประติมากรรมคืนมาให้ไทย ซึ่งขั้นตอนต่อไปกระทรวงการต่างประเทศ โดยสถานกงสุลใหญ่ ณ นครนิวยอร์ก จะเป็นผู้ประสานกับ The Met เพื่อรับประติมากรรมกลับประเทศ </p>
<p>“จะนำส่งคืนในวัน หรือเวลาใดยังไม่มีความชัดเจน แต่คิดว่าไม่นาน เพราะพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโปลิทันเป็นผู้ประสานส่งคืนด้วยตัวเอง สำหรับโบราณวัตถุชิ้นอื่น ๆ ยืนยันว่า กรมไม่ได้นิ่งนอนใจ แต่อาจจะดูเหมือนล่าช้า เพราะโบราณวัตถุแต่ละชิ้นที่จะติดตามทวงคืน ต้องผ่านการพิจารณาจากคณะกรรมการที่เกี่ยวข้องว่ามีการนำออกจากประเทศไทยโดยผิดกฎหมายอย่างแท้จริง เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาตามมา” พนมบุตร กล่าว</p>
<p>กลุ่มสำนึก 300 องค์ ยังเรียกร้องให้รัฐบาลไทยสร้างพิพิธภัณฑ์ในบุรีรัมย์ เพื่อเก็บศิลปะที่เคยสูญหายเอาไว้ใกล้กับแหล่งกำเนิดของโบราณวัตถุเหล่านั้นให้มากที่สุด </p>
<p>สำหรับกรณีการทวงคืนโบราณวัตถุที่มีชื่อเสียงที่สุดของไทย คือ ปรากฏการณ์เรียกร้องทวงคืน ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ ซึ่งถูกโจรกรรมไปจากของปราสาทเขาพนมรุ้ง ในปี 2504 ก่อนจะพบว่า โบราณวัตถุชิ้นดังกล่าวถูกจัดแสดงอยู่ในสถาบันศิลปะชิคาโก (The Art Institute of Chicago) ในสหรัฐอเมริกา จากเอกสารอ้างอิงกรมศิลปากร คาดว่าปราสาทเขาพนมรุ้ง ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ จ.บุรีรัมย์ มีอายุในราวปีพุทธศักราช 1650 </p>
<p>กระแสการเรียกร้องถูกจุดขึ้นในประเทศไทย เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ปี 2531 หลังจากหนังสือพิมพ์ทุกฉบับพร้อมใจกันตีพิมพ์จดหมายเปิดผนึกในนามประชาชนไทย เรียกร้องให้สหรัฐฯ ส่งคืนโบราณวัตถุชิ้นสำคัญกลับมาตุภูมิ </p>
<p>แม้รัฐบาลสหรัฐฯ จะแถลงว่า ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการขโมยทับหลังฯ ไปจากไทย แต่ในเดือนพฤษภาคม 2531 มีคนไทยกว่า 500 คน ไปชุมนุมที่หน้าสถาบันศิลปะชิคาโกเพื่อทวงคืนทับหลังฯ และในปีเดียวกัน วงคาราบาว ได้ออกอัลบัม “ทับหลัง” ที่ปกมีภาพเทพีเสรีภาพถือทับหลังฯ อยู่ในมือ และมีเพลงทับหลัง ที่ตอนหนึ่งร้องว่า “เอาไมเคิล แจ็คสันคืนไป เอาพระนารายณ์คืนมา” รวมอยู่ด้วย</p>
<p>กระแสเรียกร้องที่รุนแรงทำให้ในวันที่ 10 พ.ย. 2531 ทับหลังฯ ถูกส่งคืนกลับมายังประเทศไทย ด้วยการช่วยเหลือของ อัลลัน เดรบิน (Allan Drebin) แห่งมูลนิธิเอลิซาเบธ ชีนีย์ (Elizabeth F. Cheney Foundation) ซึ่งเป็นองค์กรที่สนับสนุนด้านวัฒนธรรมในชิคาโก โดยเดรบิน เสนอว่าจะจัดหาโบราณวัตถุมูลค่า 50 ล้านบาท หรือเทียบเท่ากับทับหลังฯ ทดแทนให้กับสถาบันศิลปะชิคาโก เพื่อจบความขัดแย้งที่เกิดขึ้น </p>
</div></div></div><div class="field field-name-field-variety field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/category/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">ขhttps://fb.me/prachatai : ทวิตเตอร์ https://twitter.com/prachatai : LINE ไอดี = @prachatai</div></div></div>

https://prachatai.com/journal/2023/12/107348