เกอิชา : หญิงสาวผู้สืบทอดศิลปะโบราณของญี่ปุ่น

เกอิชา (geisha) คือ หญิงสาวผู้ทรงความงามผู้สืบทอดศิลปะโบราณของญี่ปุ่น เกอิชาเป็นอาชีพหนึ่งของสตรีญี่ปุ่นในสมัยก่อน ที่มีความชำนาญทางศิลปะและให้ความเพลิดเพลินบันเทิงใจ เป็นเสมือนผู้คอยต้อนรับและปรนนิบัติแขก ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 18 -19 เกอิชามีอยู่แพร่หลายอย่างมาก และเมื่อ ค.ศ. ๑๙๒๐ มีจำนวนเกอิชาถึง ๘๐,๐๐๐ คน ส่วนในปัจจุบันแม้ว่าจะยังมีอาชีพเกอิชา แต่จำนวนค่อย ๆ ลดลงอย่างต่อเนื่อง

คำว่า เกอิชา แปลตรงตัวว่า ผู้มีศิลปะ มาจากคำว่า เกอิ ที่แปลว่า ศิลปะ ผสมกับคำว่า ชา ที่แปลว่า บุคคล หากออกเสียงให้เหมือนญี่ปุ่นต้องออกเสียงว่า เกฉะ

เกอิชาต้องเป็นหญิงสาวผู้ทรงความงามอันเป็นเอกลักษณ์ของญี่ปุ่น เป็นผู้สืบทอดศิลปะโบราณของญี่ปุ่น รู้ศิลปะทุกแขนง ทั้งการร่ายรำ การขับร้อง การดนตรี (โดยเฉพาะชะมิเซ็ง รูปร่างคล้ายกีตาร์) ขนบประเพณีที่งดงาม เช่น พิธีชงชา การจัดดอกไม้ บทกวีและวรรณคดี รวมถึงให้ความบันเทิงและสนทนาพูดคุยกับแขก นอกจากนี้ยังต้องรู้จักกิริยามารยาท สำรวมกาย วาจา ใจ รู้จักอดทนอดกลั้น เมื่อต้องรับแขกที่ไม่ดีก็จะสามารถรับมือได้อย่างมีสติ สิ่งสำคัญที่สุดของการเป็นเกอิชาและถือเป็นจรรยาบรรณ คือการเก็บความลับ เพราะเมื่อสนทนากับแขก แขกอาจพูดเรื่องส่วนตัว เรื่องการเมือง หรือธุรกิจ

อาชีพเกอิชาจะได้รับการฝึกอบรมตั้งแต่เด็ก โดยมากมักเป็นเด็กยากจนที่ถูกขายและต้องตัดขาดจากครอบครัว เมื่อเข้าสำนักเกอิชา จะมีสถานะเป็น ชิโคะมิ หรือคนรับใช้และเรียกเจ้าสำนักว่า โอคาซัง หรือคุณแม่ โดยต้องคอยทำงานบ้านและปรนนิบัติเกอิชารุ่นพี่ การได้คอยเป็นผู้ช่วยและได้เห็นเกอิชารุ่นพี่ทำงาน พวกเขาก็จะมีความชำนาญมากขึ้นและเรียนรู้ศิลปะที่ซับซ้อนขึ้น เช่น การแต่งชุดกิโมโน และเมื่อชำนาญเป็นเกอิชาแล้ว สุดท้ายก็จะเลื่อนขึ้นไปสู่ตำแหน่งครูผู้ฝึกอบรมต่อไป การฝึกอบรมนี้จะต้องใช้เวลานานหลายปีทีเดียว

ในช่วงวัยสาวรุ่น จะเรียกว่า ไมโกะ หรืออยู่ในฐานะเกอิชาฝึกหัด จะแต่งตัวด้วยกิโมโนแขนยาวสีสันสวยงาม เกล้าผมแบบลูกท้อผ่าครึ่ง มีพี่เลี้ยงคอยดูแลและแนะนำทุกเรื่อง

เกอิชาฝึกหัด จะเริ่มติดตามเกอิชารุ่นพี่ไปยังโรงน้ำชา งานเลี้ยง และการสังสรรค์ต่าง ๆ ที่เป็นสภาพแวดล้อมการทำงานจริงของเกอิชา เมื่อข้ามพ้นการเป็นไมโกะหรือเกอิชาฝึกหัด เมื่ออายุราว ๒๑ ปี จะเปลี่ยนวิธีการแต่งตัวใหม่โดยดันคอเสื้อตัวในซึ่งเป็นสีขาวเข้าไปเพื่อเผยให้เห็นส่วนสีแดงของเสื้อตัวในนิดหน่อย และสวมกิโมโนที่มีแขนสั้นขึ้นเพื่อแสดงถึงความเป็นผู้ใหญ่

ชุดกิโมโนของเกอิชาทำมาจากผ้าไหมชั้นดี แต่ละคนมีประมาณ ๒๐ ตัว เพื่อให้เลือกใส่ได้ตามโอกาสและประเพณี เกอิชาไม่สวมชุดชั้นในเพื่อป้องกันไม่ให้ชุดชั้นในเกี่ยวรั้งกับผ้าไหม และคาดโอบิเป็นผ้าไหมเพื่อให้เดินหลังตรงและสง่า สวมรองเท้าเกี๊ยะไม้ส้นสูงและฝึกก้าวเดินสั้นๆ อย่างนุ่มนวล ปลายเท้าต้องหันเข้าหากันเป็นรูปเลข ๘ ของญี่ปุ่น เพื่อให้ทรงตัวดีขึ้น

การแต่งหน้าให้ดูหนาเตอะเหมือนสวมหน้ากากเพื่อให้ดูเร้นลับ รอการเปิดเผย ทาริมฝีปากเพียงครึ่งเดียวเพื่อให้ดูเชื้อเชิญ เผยให้เห็นไรผมเล็กน้อยเพื่อให้ดูเด่นน่าค้นหา

เวลารับแขกที่สำนักเกอิชา เกอิชาต้องคอยปรนนิบัติ เช่น รินเหล้า ร่ายรำ ดีดซามิเซ็ง แต่เกอิชาไม่ใช่โสเภณี สังเกตได้จากการแต่งตัว โสเภณีจะมีสายโอบิผูกชุดที่สามารถแกะได้จากข้างหน้าและสวมเครื่องประดับที่หรูหรา ฟู่ฟ่า ส่วนเกอิชามีผ้าโอบิผูกจากข้างหลังเหมือนชุดกิโมโนทั่วไป สวมเครื่องประดับเรียบง่ายแต่สวยงาม

เกอิชาแต่งงานมีสามีได้ แต่ต้องออกจากอาชีพนี้ไปเลย แต่เกอิชาสามารถมีผู้อุปถัมภ์ เรียกว่า ดันนะ คอยช่วยเหลือด้านการเงิน เพราะเกอิชาต้องแต่งตัวให้งดงาม ทำให้มีค่าใช้จ่ายเยอะมาก ดันนะก็เป็นเหมือนสามีของเกอิชา เพียงแต่ทั้งคู่จะไม่เปิดเผยความสัมพันธ์นี้ให้คนนอกรู้ คนภายนอกมองแล้วก็เห็นว่าเป็นเพียงลูกค้าคนหนึ่งเท่านั้น