[ สุขใจ ดอท คอม บ้านหลังเล็กอันแสนอบอุ่น ] ธรรมะ พุทธประวัติ ฟังธรรม ดูหนัง ฟังเพลง เกมส์ เบาสมอง ดูดวง สุขภาพ สารพันความรู้

รุมค้านเขื่อนผลิตไฟฟ้าลาว เงินเข้ากระเป๋านายทุน ปชช.อยู่ตรงไหน เสนอทางเลือกหนุนโซลาร์เซลล์
 

<span class="submitted-by">Submitted on Wed, 2023-12-06 15:33</span><div class="field field-name-field-byline field-type-text-long field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p>ภาพปก: แม่น้ำโขง (ที่มา: สำนักข่าวชายขอบ)</p>
</div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even" property="content:encoded"><p>ประสานเสียงค้าน 'พีระพีนธุ์' อ้างเขื่อนไฟฟ้าลาวสะอาด-ทุนต่ำ 'สฤณี' มองผลกระทบข้ามแดน ลดความยืดหยุ่นการแก้ไขปริมาณไฟฟ้าไทย 'วิโรจน์' สส.ก้าวไกล จี้รัฐแจงหลายประเด็น ช่วยประชาชนอย่างไร พร้อมเสนอหนุนโซลาร์เซลล์ ปธ.กลุ่มรักษ์เชียงของ เชื่อเป็นวิธีต้องการกินรวบของกลุ่มทุน ลงทุนปราศจากธรรมาภิบาล </p>
<p> </p>
<p>6 ธ.ค. 2566 สำนักข่าวชายขอบ รายงานวันนี้ (6 ธ.ค.) จากกรณีที่พีระพันธุ์ สาลีรัฐวิภาค รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน ลงพื้นที่สถานีไฟฟ้าแรงสูงอุดรธานี 3 ของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ก่อนการประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) สัญจรที่ จ.หนองบัวลำภู พร้อมให้สัมภาษณ์สนับสนุนการซื้อไฟฟ้าจาก สปป.ลาว เนื่องจากเชื่อว่าเป็นการช่วยเสริมความมั่นคงด้านพลังงานไฟฟ้า และเป็นพลังงานสะอาด</p>
<p>เมื่อ 5 ธ.ค.ที่ผ่านมา สฤณี อาชวานันทกุล กรรมการผู้จัดการ ด้านการพัฒนาความรู้ บริษัทป่าสาละ จำกัด และแนวร่วมการเงินที่เป็นธรรมประเทศไทย (Fair Finance Thailand - FFT) กล่าวว่า โครงการที่พีระพันธุ์ พูดถึงคือ เขื่อนน้ำงึม 2 น้ำเงี้ยบ และน้ำเทิน 1 เป็นเขื่อนบนลำน้ำสาขา ซึ่งโรงไฟฟ้าพลังน้ำอาจเข้าข่ายพลังงานสะอาดได้ หากคำนึงถึงเพียงการปล่อยคาร์บอน และอาจมีราคาถูกกว่า หากเทียบกับเชื้อเพลิงอื่นๆ เช่น ก๊าซธรรมชาติ แต่หากมองปรากฏการณ์ว่ารับซื้อไฟเขื่อนลาวถูกกว่า และอยากให้ไทยซื้อ พูดแบบนี้เมื่อหลายปีก่อนคงไม่มีปัญหามากเพราะเขื่อนไม่ได้ใหญ่มาก แต่พูดในวันนี้จะหมายถึงอนาคต หมายถึงโครงการเขื่อนใหม่ในลาว ที่ตั้งอยู่บนแม่น้ำโขงสายประธาน ซึ่งมีผลกระทบข้ามพรมแดน อาทิ โครงการเขื่อนปากแบง โครงการเขื่อนหลวงพระบาง โครงการเขื่อนปากลาย ที่จะมีผลกระทบสิ่งแวดล้อมและสังคมชัดเจน จนมีกรณีเรื่องร้องเรียนการละเมิดสิทธิมนุษยชนมาที่คณะกรรมการสิทธิมนุษชนแห่งชาติ (กสม.) และแนวร่วมการเงินที่เป็นธรรมฯ (FFT) ก็ได้รวบรวมข้อกังวลและประเด็นเสี่ยงมาเป็นกรณีศึกษามาแล้วร่วมกับ International Rivers </p>
<div style="text-align: center;"><img alt="" src="https://live.staticflickr.com/65535/52171627270_932e6c85d9_b.jpg" /></div>
<p style="text-align: center;"><span style="color:#d35400;">สฤณี อาชวานันทกุล</span></p>
<p>สฤณี กล่าวว่า รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงานอาจไม่เห็นการเปลี่ยนแปลงของบริบทว่า เขื่อนใหญ่ที่เป็นโครงการใหม่ๆ ต้องเข้ากระบวนการของคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขง (MRC) เนื่องจากมีความเสี่ยงมากกว่า รายงานและเอกสารต่างๆ ก็มีออกมา ทุกคนตอนนี้ต่างพูดถึงเรื่องผลกระทบข้ามพรมแดน กรณีโครงการเขื่อนหลวงพระบาง ก็มีข้อกังวลจาก UNESCO และคณะกรรมการมรดกโลก ทั้งเรื่องขนาดเขื่อน และที่ตั้งของเขื่อน ยิ่งหากมองในมุมของนักการเงินจะเห็นว่ามีความเสี่ยงกว่า ดังนั้น การพูดว่าเขื่อนลาวเหมือนกันหมด อาจไม่จริง</p>
<p>"นี่ยังไม่นับความเสี่ยงจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ที่สมาคมไฟฟ้าพลังงานน้ำสากล (IHA) ได้ระบุชัดเจนเรื่องการศึกษาผลกระทบนี้ ทั้งปริมาณน้ำ การไหลของน้ำ อุทกวิทยา และอื่นๆ แล้วโครงการเขื่อนในลาวได้ใช้มาตรฐานนี้อย่างไร การระบุว่าต้นทุนเชื้อเพลิงของเขื่อนมีราคาถูก หากเทียบกับแก๊ส แต่หากดูกรณีเขื่อนน้ำงึม แรกเริ่มนั้นไฟฟ้าที่รับซื้อราคา 1 บาทเศษๆ ต่อมาขึ้นมาเป็น 2 บาทจากการเจรจา และหากดูเขื่อนใหม่ๆ เช่น โครงการหลวงพระบาง ราคา 2.84 บาทต่อหน่วย โครงการปากแบง 2.719 บาท คือราคาไฟฟ้าจากเขื่อนไม่ได้ถูกแบบเดิมแล้ว" สฤณี กล่าว</p>
<p>สฤณี กล่าวว่า สิ่งที่เกิดขึ้นคือเทคโนโลยีพลังงานหมุนเวียนนั้นพัฒนาไปอย่างก้าวกระโดด การประกาศรับซื้อไฟฟ้าจากโครงการพลังงานแสงอาทิตย์ และลม ซึ่งก็ไม่ได้เปิดให้เสนอราคา แต่มี "feed in tariff" ขณะที่ราคาไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์โซลาร์บวกแบตเตอรีอยู่เพียง 2.8 บาท ราคานี้หากเปิดเสรี ย่อมมีผู้ผลิตไฟฟ้าที่สนใจเสนอเข้ามาในราคาที่ถูกกว่านี้ ตอนนี้คือเหมือนพูดลอยๆ ว่าไฟฟ้าจากเขื่อนดีที่สุดแล้ว</p>
<p>"อีกประเด็นคือปัญหาปริมาณไฟฟ้าสำรองล้น (over supply) เป็นเรื่องที่กังวลมาตลอด เขื่อนเหล่านี้เป็นสัญญาซื้อขายไฟฟ้าแบบ 'take or pay' และมีค่าความพร้อมจ่าย โครงการเขื่อนหลวงพระบาง มีสัญญากับ กฟผ.ยาวนานถึง 35 ปี ทำไมต้องนานขนาดนั้น หากเป็นส่วนหนึ่งของไฟฟ้าที่เกินก็ไม่ได้ช่วยแก้ปัญหาในระบบ การบริหารพลังงานที่ยาวขนาดนี้ทำให้ประเทศไทยสูญเสียความยืดหยุ่นในการแก้ไขปัญหาปริมาณไฟฟ้า" สฤณี กล่าว</p>
<h2><span style="color:#2980b9;">'วิโรจน์' จี้ รบ.ต้องแจง 3 ประเด็น ประชาชนได้ประโยชน์ยังไง พร้อมหนุนโซลาร์เซลล์ได้ประโยชน์มากกว่า</span></h2>
<p>ด้านวิโรจน์ ลักขณาอดิศร สส.บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล กล่าวว่า การจะตัดสินใจซื้อไฟฟ้าเพิ่มเติม รัฐบาลจำเป็นต้องชี้แจงประเด็นต่างๆ ให้กับประชาชนได้รับทราบอย่างชัดเจนก่อน คือ 1. กำลังการผลิตไฟฟ้าในปัจจุบันมีเกินกว่าความต้องการมากน้อยขนาดไหน และรัฐบาลมีแผนที่จะจัดการกับโรงไฟฟ้าที่ไม่ได้เดินเครื่องผลิตไฟฟ้า หรือเดินเครื่องผลิตไฟฟ้าต่ำไร้ประสิทธิภาพอย่างไร เนื่องจากรัฐบาลต้องเอาเงินภาษีของประชาชนไปจ่ายให้กับนายทุนโรงไฟฟ้าแบบฟรีๆ </p>
<div style="text-align: center;"><img alt="" src="https://live.staticflickr.com/65535/50953004847_2bf0678c7c_b.jpg" /></div>
<p style="text-align: center;"><span style="color:#d35400;">วิโรจน์ ลักขณาอดิศร</span></p>
<p>วิโรจน์ กล่าวว่า 2. รัฐบาลควรต้องชี้แจงเพิ่มเติมด้วยว่าจะบริหารจัดการราคาก๊าซธรรมชาติที่รัฐอุดหนุนอุตสาหกรรมปิโตรเคมีมาโดยตลอดอย่างไร สามารถทำให้ราคาก๊าซที่นำมาใช้ผลิตไฟฟ้ามีราคาที่ถูกลงอย่างเป็นธรรมได้หรือไม่</p>
<p>3. หากจะเอางบประมาณที่จะไปซื้อไฟฟ้าเพิ่มเติมจากเขื่อน ก็ควรต้องตอบคำถามของประชาชนทั่วประเทศก่อนว่า เอางบประมาณก้อนนี้มาใช้อุดหนุนให้ประชาชนหันมาพึ่งพาไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์ และขับเคลื่อนนโยบายที่ให้ประชาชนขายไฟฟ้าให้กับรัฐในรูปแบบ Net metering (มาตรการการรับซื้อไฟฟ้าโซลาร์บนหลังคา) หรือการคำนวณค่าไฟแบบหักลบหน่วยไฟฟ้า ระหว่างหน่วยไฟฟ้าที่ซื้อจากการไฟฟ้ากับหน่วยไฟฟ้าที่ผลิตได้เองจากโซลาร์เซลล์จะดีกว่าหรือไม่ เนื่องจากการส่งเสริมให้ประชาชนใช้ไฟฟ้าจากหลังคาโซลาร์เซลล์ นอกจากผลประโยชน์จะเกิดขึ้นทันทีกับประชาชนแล้ว ยังจะเกิดความยั่งยืนด้านพลังงานกับประชาชนในทุกภาคส่วน ทั้งภาคครัวเรือน ภาคเกษตรกรรม และภาคธุรกิจขนาดย่อม ได้มากกว่า ซึ่งรัฐบาลยังสามารถการขับเคลื่อนนโยบายพลังงานสะอาดที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ได้อย่างเป็นรูปธรรม และหากรัฐบาลส่งเสริมการลงทุนต่อยอด ก็จะเกิดการลงทุนในอุตสาหกรรมที่นำเอาพลังงานไฟฟ้าส่วนเกินจากพลังงานแสงอาทิตย์ ไปผลิตไฮโดรเจน ซึ่งเป็นวัตถุดิบสำคัญในการผลิตปุ๋ย และพลังงาน ได้อีกด้วย </p>
<p>"หากซื้อไฟฟ้าจากเขื่อน คนที่ได้ประโยชน์ คือนายทุนพลังงานหน้าเดิมๆ แต่ถ้าเอามาอุดหนุนการผลิตไฟฟ้าจากหลังคาโซลาร์เซลล์ ประโยชน์จะวิ่งตรงไปที่ประชาชนทันที ส่วนข้ออ้างที่บอกว่า ถ้าซื้อไฟฟ้าจากเขื่อนเพิ่มเติม แล้วค่าไฟฟ้าจะถูกลง ก็อยากให้ รมว.พลังงาน ชี้แจงการคำนวณ และเปิดเผยให้กับประชาชนได้ทราบว่า ราคาค่าไฟฟ้าจะถูกลงได้อย่างไร จะถูกลงขนาดไหน เมื่อไหร่ ไม่ใช่เพียงอ้างว่าราคาจะถูกลง แล้วก็รีบไปเซ็นสัญญาซื้อไฟฟ้าจากนายทุนหน้าเดิมๆ เพราะที่ผ่านมาภาษีของประชาชนได้ถูกนำไปถลุงซื้อไฟฟ้าจากนายทุนพลังงานอย่างขาดสำนึกมาโดยตลอด รัฐบาลก็อ้างเสมอว่าซื้อแล้วจะทำให้ไฟฟ้ามีราคาถูกลง แต่ได้พิสูจน์แล้วว่า ค่าไฟฟ้าที่ประชาชนต้องแบกรับภาระ ราวกับว่าถูกมาเฟียโรงไฟฟ้ามัดมือชกไถเงินอยู่ทุกเดือน มีแต่จะแพงขึ้นเรื่อยๆ และแพงกว่าหลายประเทศในอาเซียน" สส.พรรคก้าวไกล กล่าว</p>
<p>วิโรจน์ กล่าวว่า การซื้อไฟฟ้าเพิ่มจากเขื่อนโดยไม่ยอมจัดการกับค่าพร้อมจ่าย ที่รัฐต้องเอาเงินภาษีไปประเคนให้กับนายทุนพลังงาน ทั้งๆ ที่โรงไฟฟ้าไม่ได้เดินเครื่องผลิตไฟฟ้าเลยแม้แต่เมกะวัตต์เดียว แทบจะไม่เห็นโอกาสที่จะทำให้ราคาค่าไฟฟ้าถูกลงได้เลย แต่ที่ลูบปากเห็นโอกาสทองรออยู่ตรงหน้าแน่ๆ คือความร่ำรวย และความมั่งคั่งที่เพิ่มขึ้นของนายทุนโรงไฟฟ้าหน้าเดิมๆ</p>
<h2><span style="color:#2980b9;">ปธ.รักษ์เชียงของ ชี้เขื่อนผลิตไฟฟ้าแม่โขง ทำลายระบบนิเวศ ไม่เป็นพลังงานสะอาด</span></h2>
<p>ด้าน นิวัฒน์ ร้อยแก้ว ประธานกลุ่มรักษ์เชียงของ กล่าวว่า การซื้อไฟฟ้าจากเขื่อนพลังงานน้ำในประเทศลาวนั้น การที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน บอกว่าเป็นพลังงานสะอาดไม่ถูกต้อง เพราะจากที่ผ่านมาผลกระทบจากเขื่อนในแม่น้ำโขงกว่า 20 ปี ทำให้เห็นว่าเขื่อนไม่ใช่พลังงานสะอาด แต่เป็นพลังงานที่ทำร้ายโลก โดยมีผลกระทบมากมาย และไม่เหมาะสมกับยุคสมัย เพราะพลังงานสะอาดต้องไม่ทำลายระบบนิเวศ ผู้คน และสิ่งมีชีวิต จึงจะถือว่าสะอาด </p>
<div style="text-align: center;"><img alt="" src="https://live.staticflickr.com/715/22064646886_c2c17acaa7_b.jpg" /></div>
<p style="text-align: center;"><span style="color:#d35400;">นิวัฒน์ ร้อยแก้ว</span></p>
<p>"การกล่าวว่าไฟฟ้าจากเขื่อนลาวเป็นพลังงานที่ถูก ลดต้นทุน ลดภาระให้ประชาชนก็ไม่ถูกต้อง ไม่ใช้เหตุผลที่แท้จริงของการที่จะเข้าไปซื้อไฟฟ้า แต่เป็นเรื่องกลุ่มผลประโยชน์ของเรื่องกลุ่มกิจการพลังงานไฟฟ้า กับกลุ่มทุนในประเทศที่กินรวบ และดำเนินแผนพลังงานไฟฟ้าอย่างไม่มีธรรมาภิบาล และกระบวนการขั้นตอนการดำเนินการเขื่อนในแม่น้ำโขงก็ไม่มีความเป็นธรรม และถูกต้องตามกระบวนการ" นิวัฒน์ กล่าว</p>
<p>นิวัฒน์ กล่าวต่อว่า ในรอบปีที่ผ่านมา ไทยมีการลงนามซื้อขายไฟฟ้ากับ 3 โครงการเขื่อนแม่น้ำโขงในลาว ได้แก่ ปากลาย หลวงพระบาง และปากแบง สำหรับโครงการเขื่อนปากแบง ซึ่งจะสร้างกั้นแม่น้ำโขงห่างจากพรมแดนไทยที่ อ.เวียงแก่น จ.เชียงราย เพียงไม่ถึง 100 กิโลเมตร ตลอดระยะเวลา 7 ปี ชาวบ้านได้ตั้งคำถามมาโดยตลอด ซึ่งกรมทรัพยากรน้ำในฐานะกองเลขาคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขงแห่งชาติไทยได้จัดเวทีตามข้อตกลงแม่น้ำโขงของ เอ็มอาร์ซี (MRC) ซึ่งมีข้อกังวลอย่างยิ่งจากประชาชนและภาควิชาการเรื่องผลกระทบข้ามพรมแดน โดยเฉพาะน้ำเท้อ ‘backwater effect’ ถึงแผ่นดินไทย ผลกระทบต่อตะกอนแร่ธาตุ พันธุ์ปลาและประมง โดยยังไม่มีการศึกษาหรือเอกสารที่อธิบายผลกระทบและมาตรการแก้ไขปัญหา </p>
<div style="text-align: center;"><img alt="" src="https://live.staticflickr.com/65535/53378922601_c1bf067dfc_b.jpg" /></div>
<p style="text-align: center;"><span style="color:#d35400;">หาดบ้านดอน: พื้นที่สันทนาการของชุมชนเชียงของ แต่หาดนี้จะหายไปเมื่อมีการสร้างเขื่อนปากแบง (ที่มา: สำนักข่าวชายขอบ)</span></p>
<div style="text-align: center;"><img alt="" src="https://live.staticflickr.com/65535/53378917456_44b44f7692_b.jpg" /></div>
<p style="text-align: center;"><span style="color:#d35400;">ไกหรือสาหร่าย แม่น้ำโขง พืชชนิดนี้เสี่ยงหายไปหากมีการสร้างเขื่อนปากแบง (ที่มา: สำนักข่าวชายขอบ)</span></p>
<p>อนึ่ง ในวันที่ 9-10 ธ.ค. 2566 จะมีการจัดงานใหญ่ "ฮอมปอย ศรัทธาแม่น้ำโขง" ขึ้นที่โฮงเฮียนแม่น้ำโขง อ.เขียงของ จ.เชียงราย โดยกิจกรรมเริ่มต้นตั้งแต่เช้าวันที่ 9 ธ.ค. 2566 โดยการทำบุญและรำลึกถึงนักต่อสู้เพื่อแม่น้ำโขงที่ล่วงลับ อาทิ แสงดาว ศรัทธามั่น, อุ้ยเสาร์ ระวังศรี,จิตติมา ผลเสวก และไพศาล เปลี่ยนบางช้าง</p>
<p>ช่วงบ่ายของวันที่ 9 ธ.ค. จะมีงานเสวนา 2 เวที ซึ่งมีทั้งเสียงสะท้อนจากชุมชนและมีผู้ทรงคุณวุฒิต่างๆ สส. รวมถึงตัวแทนสถานเอกอัครราชทูตสหรัฐฯ จีน และออสเตรเลีย ร่วมเสนอมุมมองเกี่ยวกับแม่น้ำโขง หลังจากนั้นจะมีการแสดงศิลปะสาขาต่างๆและการดนตรีในช่วงค่ำ ที่น่าสนใจคือจะมีร้านค้าผลิตภัณฑ์ชุมชนร่วมขายสินค้าท้องถิ่น</p>
<p>ส่วนในช่วงเช้าวันที่ 10 ธ.ค. มีขบวนเรือคายัครณรงค์ปกป้องแม่น้ำโขง ก่อนปิดท้ายด้วยการคำประกาศเพื่อแม่น้ำโขง</p>
</div></div></div><div class="field field-name-field-variety field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/category/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">ข่าว[/url]</div></div></div><div class="field field-name-field-category field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/category/%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A1" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">สิ่งแวดล้อม[/url]</div></div></div><div class="field field-name-field-tags field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/category/%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">เขียงของ[/url]</div><div class="field-item odd"><a href="/category/%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">เชียงราย[/url]</div><div class="field-item even"><a href="/category/%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%87" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">เขื่อนปากแบง[/url]</div><div class="field-item odd"><a href="/category/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B9%82%E0%B8%82%E0%B8%87" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">แม่น้ำโขง[/url]</div><div class="field-item even"><a href="/category/%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%92%E0%B8%99%E0%B9%8C-%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%81%E0%B8%81%E0%B9%89%E0%B8%A7" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">นิวัฒน์ ร้อยแก้ว[/url]</div><div class="field-item odd"><a href="/category/%E0%B8%AA%E0%B8%A4%E0%B8%93%E0%B8%B5-%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%A5" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">สฤณี อาชวานันทกุล[/url]</div><div class="field-item even"><a href="/category/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%88%E0%B8%99%E0%B9%8C-%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%82%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%A3" typeof="skos:Concept" property="rdfs:label skos:prefLabel" datatype="">วิโรจน์ ลักขณาอดิศร[/url]</div></div></div><div class="field field-name-field-promote-end field-type-text field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even">ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่เฟซบุ๊ก https://fb.me/prachatai : ทวิตเตอร์ https://twitter.com/prachatai : LINE ไอดี = @prachatai</div></div></div>
 

https://prachatai.com/journal/2023/12/107136