พระอินทร์ ในคติพุทธศาสนาและฮินดู

พระอินทร์

พระอินทร์ องค์ที่คนไทยรู้จัก ในเรื่องสังข์ทอง...ผ่านบทอาขยาน...

มาจะกล่าวบทไป ถึงท้าวสหัสนัยน์ไตรตรึงษา ทิพย์อาสน์เคยอ่อนแต่ก่อนมา กระด้างดังศิลาประหลาดใจ จะมีเหตุมั่นแม่นในแดนดิน...

สหัสนัยย์ มีพันตา...และมีปกตินั่งอยู่บนที่นั่งทิพย์อ่อนนุ่ม...จะแข็งก็ต่อเมื่อมีเรื่องร้ายๆ ในเมืองมนุษย์

พระอินทร์องค์นี้ เป็นพระอินทร์ในคัมภีร์พุทธศาสนา พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน อธิบายไว้ว่า หมายถึงเทพผู้เป็นใหญ่ เป็นประมุขแห่งสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ มีอีกหลายชื่อ เช่น สักกะ ผู้กล้าหาญ มัฆวาน ผู้ควรบูชา ปุรินททะ ผู้ให้ทานในกาลก่อนและสหัสนัยน์ ผู้มีนัยน์ตาหนึ่งพัน

คุณธรรมที่ทำให้เป็นพระอินทร์ เป็นคุณธรรมสำหรับผู้นำ มี ๗ ประการ
๑. เลี้ยงมารดาบิดา
๒.อ่อนน้อมต่อผู้ใหญ่ในสกุล
๓.พูดจาอ่อนหวานผูกไมตรี
๔.ไม่พูดยุยงให้แตกร้าว
๕.ไม่ตระหนี่ เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่
๖.มีสัจจะ
๗.ระงับความโกรธ

http://i617.photobucket.com/albums/tt258/auddy228/shiva_photobucket04.gif

พระอินทร์ ในคติพุทธศาสนาและฮินดู

พระอินทร์ในทางศาสนาฮินดู เป็นเทพสำคัญมาตั้งแต่สมัยพระเวท บางคัมภีร์จัดให้อยู่ในเทพมูรติ คือ พระอัคนิ พระอินทร์ และพระสูรยะ

เดิมทีจัดอยู่ในพวกเทพประจำชั้นอากาศ ร่วมกับเทพวาตะ รุทระ ปรชันยะ มารุต ทำหน้าที่เป็นเทพแห่งพายุฝน

ต่อมาได้รับยกย่องให้เป็นเทพบดี เป็นใหญ่เหนือเทพทั้งหลาย มีหน้าที่ปกครองดินฟ้าอากาศ และสรรพสัตว์

ควบคุมกฎธรรมชาติ ที่เรียกว่าฤตะ แทนเทพวรุณะ

บางยุคสมัยก็ได้รับยกย่องเป็นเทพแห่งสงคราม และเทพแห่งความอุดมสมบูรณ์

สมัยที่เป็นเทพบดี พระอินทร์แบ่งหน้าที่ให้เทพปรชันยะ เป็นเทพประจำพายุฝน ให้เทพพฤหัสบดี เป็นที่ปรึกษาทางวิชาการ ให้เทพวรุณะ เป็นผู้อารักขา เหมือนตำรวจคอยตรวจตราสอดส่อง และจับผู้กระทำผิดมาลงโทษ

ให้เทพยมเป็นผู้ลงโทษผู้กระทำความผิดที่ตายไปแล้ว

พระอินทร์องค์นี้ สถิต ณ สวรรค์ชั้นสวรคะ อยู่บนเขาพระสุเมรุ มีเทพนครชื่ออมราวดี

มีปราสาทชื่อไวชยันตะ หรือไพชยนต์ มีอุทยานชื่อนันทนะ (นันทวัน) กันทสาระ (จิตรลดา) หรือปารุศยะ (ปารุสกวัน) ล้อมรอบนคร

มีรถเทียมฟ้าสีแดงชื่อวิมาน หรือเวชยันต์ ผู้ขับคือ เทพมาตลี (มาตุลี) มีม้าทรงสีขาว ชื่ออุจไฉศวรวะ มีช้างทรงไอราพต หรือเอราวัณ โปรดน้ำโสมมากเป็นพิเศษ

พระอินทร์ของชาวฮินดูบางยุคสมัย จึงมีท้องใหญ่ ว่ากันว่า มีไว้เพื่อบรรจุน้ำโสมให้มากเป็นพิเศษ

ผิวกายพระอินทร์สมัยพระเวทเป็นสีแสด หรือสีทอง แต่ในสมัยต่อมา เป็นสีนวล แต่ที่ปรากฏในวรรณกรรมไทย กลับเป็นสีเขียว

ใบหน้าสวยงาม แขนยาวมาก เปลี่ยนรูปได้ดังใจนึก บางสมัยก็มีสี่มือ ถืออาวุธ ๕ อย่าง
๑.สายฟ้า หรือวัชราวุธ ในมือขวา
๒.พระขรรค์ ชื่อปรัญชะ
๓.ศรชื่อ ศักรธนู
๔.ตาข่าย ชื่ออินทรชาละ
๕.ขอ ชื่ออังกุศ

พระอินทร์ของฮินดู มีชื่อมากมาย เช่น
มเหนทระ ผู้ใหญ่
ศักระ ผู้กล้าหาญ
มฆวาน ผู้ทรงความอุดมสมบูรณ์
ทัตเตยะ ผู้ให้ทาน
อรหะ ผู้ควรได้รับความเคารพ
เทวบดี ผู้เป็นใหญ่แห่งเทพ
ชัมภเภทิน ผู้ฆ่าซัมภาสูร
ชิษณุ ผู้เป็นใหญ่เหนือเทพทั้งหลาย
เทเวนทระ จอมเทพ
ทิวัสปติ เป็นใหญ่แห่งสวรรค์
เมฆวาหนะ ผู้ขี่เมฆ
มารุวาน ผู้เป็นเจ้าแห่งลม
พฤตรหนะ ผู้ฆ่า
พฤตาสูร อสูรผู้ทำให้เกิดความแห้งแล้ง และ
สหัสรากษะ หรือสหัสนัยน์ ผู้มีนัยน์ตาหนึ่งพัน

มเหสีพระอินทร์ของฮินดู มีองค์เดียว แต่มีหลายชื่อ ตั้งแต่ อินทราณี ศจี ไอนทรี เปาโลมี บุศโปตกฎา

มีบุตร ชื่อชยันตะ หรือชยะ มีธิดาชื่อ ขยันตดี หรือชยนี

ในรามายณะ พระอินทร์มีบุตรที่เกิดกับนางอหลยา (ชายาพระโคดมุนี) ชื่อพาลี

ในมหาภารตะ มีบุตรเกิดกับนางกุนตี ชื่ออรชุน กษัตริย์แห่งปาณฑพ

ในสมัยพราหมณะ พระอินทร์ถูกลดฐานะ...พวกพราหมณ์อ้างว่า พระอินทร์มีความประพฤติเสื่อมเสีย ตั้งแต่ดื่มน้ำโสมจนเมามาย ผิดลูกผิดเมียผู้อื่น รบแพ้บ่อยๆ แต่ยังเหลือความเป็นใหญ่ให้ ในชั้นอากาศ เป็นเทพแห่งฤดูฝน

ตำแหน่งเดิมของพระอินทร์ พราหมณ์ยกพระพรหมเป็นแทน ในชื่อพระประชาบดี

มาถึงสมัยอุปนิษัท พระอินทร์ถูกเลื่อนชั้นขึ้นเป็นใหญ่ในสรวงสวรรค์

ภควัทคีตา กล่าวถึงการไปเกิดในโลกของพระอินทร์ไว้ว่า ผู้รู้ไตรเภท ดื่มน้ำโสม ละบาปได้ บูชาเรา (พระวิษณุ) ด้วยยัญพิธี ปรารถนาสวรรค์ ผู้นั้นย่อมได้รับสุเรนทรโลก คือโลกของพระอินทร์ อันเป็นบุญ.

ที่มา :
เรื่อง - หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ
ภาพ - i617.photobucket.com & sil5.net