กำหนดการ-หมายกำหนดการคำว่า “กำหนดการ” และ “หมายกำหนดการ” นี้มักจะใช้กันผิดเสมอ หลายคนเข้าใจผิดคิดว่าคำทั้ง ๒ คำนี้มีความหมายเหมือนกัน สามารถใช้แทนกันได้ จึงมักจะเห็นป้ายปิดประกาศงานทั่ว ๆ ไปที่จัดขึ้นใช้คำว่า “หมายกำหนดการ” เพื่อบอกกำหนดขั้นตอนของงานที่จะทำตามลำดับ ซึ่งไม่ถูกต้อง พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๒๕ ได้ให้ความหมายของคำทั้ง ๒ คำนี้ไว้อย่างชัดเจนเพื่อจะได้นำไปใช้ได้อย่างถูกต้อง ดังนี้
“กำหนดการ น. ระเบียบการที่บอกถึงขั้นตอนของงานที่จะต้องทำตามลำดับ. (อ. programme)” (หน้า ๙๗)
“หมายกำหนดการ น. เอกสารแจ้งกำหนดขั้นตอนของงานพระราชพิธีที่จะต้องอ้างพระบรมราชโองการ คือขึ้นต้นด้วยข้อความว่า ‘นายกรัฐมนตรีหรือเลขาธิการพระราชวัง รับสนองพระบรมราชโองการเหนือเกล้าฯ สั่งว่า’ เสมอไป.” (หน้า ๘๕๔)
ดังนั้นคำว่า “หมายกำหนดการ” จึงใช้เป็นเอกสารแจ้งกำหนดขั้นตอนของงานพระราชพิธีโดยเฉพาะ ลักษณะของเอกสารจะต้องอ้างพระบรมราชโองการ และในทางปฏิบัติเจ้าหน้าที่จะต้องนำหมายกำหนดการดังกล่าวนี้เสนอนายกรัฐมนตรีลงนามรับสนองพระบรมราชโองการ เพื่อให้ถูกต้องตามรัฐธรรมนูญ เช่น หมายกำหนดการพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ หมายกำหนดการวันขึ้นปีใหม่
ส่วนคำว่า “กำหนดการ” ใช้เป็นเอกสารแจ้งกำหนดขั้นตอนของงานทั่ว ๆ ไปที่ทางราชการหรือส่วนเอกชนจัดขึ้นเอง แม้ว่างานนั้น ๆ จะเป็นงานที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนิน แต่ถ้างานนั้นมิได้เป็นงานพระราชพิธีซึ่งกำหนดขึ้นโดยพระบรมราชโองการแล้ว เรียกว่า กำหนดการ ทั้งสิ้น เช่น ขั้นตอนของงานสวนสนามของทหารรักษาพระองค์ก็ใช้ว่ากำหนดการเพราะงานนี้มิใช่งานพระราชพิธีที่มีพระบรมราชโองการให้จัดทำขึ้น หากแต่เป็นทางราชการทหารจัดขึ้นเพื่อแสดงความสวามิภักดิ์ต่อเบื้องพระยุคลบาท
การกำหนดความหมายและวิธีใช้คำทั้ง ๒ คำนี้ มีอยู่ใน “รวมเรื่องและข้อปฏิบัติเกี่ยวกับราชสำนัก” ซึ่งสำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี จัดพิมพ์เผยแพร่ พ.ศ.๒๕๑๘ และสำนักพระราชวังได้จัดพิมพ์ขึ้นอีกเมื่อ พ.ศ.๒๕๓๒ จึงสมควรอย่างยิ่งที่ผู้ที่ต้องการใช้คำดังกล่าวจะได้ศึกษาความหมายที่ถูกต้องก่อนที่จะนำไปใช้.ที่มา
- ข้อมูล : สำนักงานราชบัณฑิตยสภา
Office of the Royal Society - สำนักงานราชบัณฑิตยสภาจดหมายข่าวราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๑ ฉบับที่ ๙ กันยายน ๒๕๓๒
- ภาพประกอบ : เพจ สาขาวิชาภาษาไทย คณะครุศาสตร์ มรภ.วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์