การเขียนพระนามที่ประกอบด้วยอิสริยศักดิ์ และอิสริยยศ ให้ถูกต้อง

. การเขียนพระนามที่ประกอบด้วยอิสริยศักดิ์ และอิสริยยศ ให้ถูกต้อง .

ได้มีการรวบรวมผลสรุปปัญหาที่นักวิชาการในกรมศิลปากรหรือผู้ที่มาร่วมประชุมทางวิชาการได้เคยปรึกษา ไต่ถาม หรือถกแถลงกันเกี่ยวกับการเขียนพระนามที่ประกอบด้วยอิสริยศักดิ์และอิสริยยศ ซึ่งเท่าที่ประมวลได้จะเป็นระดับพระมหากษัตริย์ พระราชินี ตลอดถึงเจ้าฟ้า และพระองค์เจ้าที่ทรงกรมในพระบรมราชจักรีวงศ์

ตามหลักที่ยึดถือก็คือ ใช้พระนามครั้งหลังสุด ที่อาจเป็นพระมหากษัติรย์ในรัชกาลนั้นหรือรัชกาลต่อมา ทรงสถาปนา หรือตามพระราชนิยมในแต่ละยุค และปัจจุบันยังมีมติคณะรัฐมนตรีเทิดพระเกียรติพระมหากษัตริย์เป็น “มหาราช” ด้วย

พระนามพระมหากษัตริย์

รัชกาลที่ ๑		พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
รัชกาลที่ ๒		พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
รัชกาลที่ ๓		พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ ๔		พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ ๕		พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ ๖		พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ ๗		พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ ๘		พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล หรือ
		พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร
รัชกาลที่ ๙		พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช หรือ
		พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

พระนามกรมพระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า)

ในรัชกาลที่ ๑		สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท
ในรัชกาลที่ ๒		สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์
ในรัชกาลที่ ๓		สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ
ในรัชกาลที่ ๔		พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระนามสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร

ในรัชกาลที่ ๕	พระองค์ที่ ๑	สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร
	พระองค์ที่ ๒	สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร
ในรัชกาลที่ ๙		สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร

พระนามกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (วังหลัง)

ในรัชกาลที่ ๑

กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข

พระนามพระราชินี พระเทวี และพระชายา

ในรัชกาลที่ ๑		สมเด็จพระอมรินทรา บรมราชินี
ในรัชกาลที่ ๒		สมเด็จพระศรีสุริเยนทรา บรมราชินี
ในรัชกาลที่ ๔		สมเด็จพระเทพศิรินทรา บรมราชินี
ในรัชกาลที่ ๕		สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ
		สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี
		สมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า
		สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี
		พระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอรรควรราชกัลยา
		พระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคนารีรัตน์
		พระราชชายาเจ้าดารารัศมี
ในรัชกาลที่ ๖		สมเด็จพระนางเจ้าอินทรศักดิศจี พระวรราชชายา
		พระนางเธอลักษมีลาวัณ
		พระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี
ในรัชกาลที่ ๗		พระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี
ในรัชกาลที่ ๙		สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ

พระนามสยามบรมราชกุมารี

ในรัชกาลที่ ๙		สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี หรือ
		สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร รัฐสีมาคุณากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี

เจ้าฟ้าและพระองค์เจ้าทรงกรม (กรมพระยา กรมพระ กรมหลวง และกรมขุน)
เจ้าฟ้าและพระองค์เจ้าที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณพระราชทานอิสริยยศให้ทรงกรมระดับกรมพระยา กรมพระ กรมหลวง และกรมขุนนั้น ในการเขียนพระนามจะต้องประกอบด้วยพระอิสริยศักดิ์ (ฐานะที่เกี่ยวข้องกับพระมหากษัตริย์ที่ทรงแต่งตั้ง) และพระอิสริยยศครั้งหลังสุด และต้องเป็นเจ้านายตั้งแต่พระองค์เจ้าขึ้นไป จึงจะทรงกรมได้ ถ้าเป็นพระองค์เจ้าไม่ต้องเขียนพระนามพระองค์เจ้า ต่อเมื่อเป็นระดับเจ้าฟ้าจึงต้องเขียนพระนามเดิมด้วย เช่น
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ

แม้เป็นเจ้าฟ้าที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้น ไม่มีพระนามเดิมที่เป็นเจ้าฟ้า ก็ต้องมีคำ เจ้าฟ้า ด้วย เช่น
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์

ส่วนเจ้าฟ้าแต่กำเนิดซึ่งมีพระนามเดิม หากจะเขียนย่อก็ต้องมีเครื่องหมายฯ ไว้ท้ายคำ เจ้าฟ้า เช่น
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าฯ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ

อย่างไรก็ตาม บางครั้งการเขียนต้องเขียนตามลำดับเวลาหรือเหตุการณ์ หากใช้พระอิสริยยศสุดท้าย นิยมเขียนดังตัวอย่าง
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ขณะทรงดำรงพระอิสริยยศพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นดำรงราชานุภาพ

หรือกรณีที่ต้องเขียนแสดงพระอิสริยยศขณะนั้น ก็นิยมวงเล็บพระอิสริยยศครั้งสุดท้าย เช่น
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างวังพระราชทานสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจักพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าฯ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ)

อนึ่ง หากจะเขียนยศทางทหารก็เขียนไว้ในลำดับต้น เช่น
จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ

จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

"ปัญหาการเขียนพระนามยาวๆ ให้ถูกต้อง" : นิตยสารศิลปากร ปีที่ ๕๙ ฉบับที่ ๕ ก.ย.-ต.ค.๕๙, น.๑๑๔-๑๑๗ กรมศิลปากรจัดพิมพ์เผยแพร่