การฝึก"สติ"
....................................สติป็นตัวรู้ว่าสมาธิเบี่ยงเบน...............................
ละสตินำความตั้งใจกลับมาที่ก้อนหิน สติเกิดยากกว่าสมาธิเพราะมันทำหน้าที่ลึกกว่า สมาธิเพียงแค่จิตแน่วแน่เหมือนลำแสงเลเซอร์ ที่แทงทะลุด้วยความร้อน ลงไปถึงจิต และให้แสงสว่างแก่จิต แต่สมาธิไม่เข้าใจว่าเห็นอะไร สติสามารถตรวจสอบความเห็นแก่ตัว และข้าใจว่าเห็นอะไร สติสามารถแทงทะลุความลึกลับของความทุกข์ และความไม่สบาย สติทำให้เกิดการหลุดพ้น
แต่มีจุดบอด"สติ"ไม่สามารถโต้ตอบต่อสิ่งที่เห็น มันเห็นและเข้าใจ สติมีความอดทนมาก เห็นอะไรก็รับสิ่งนั้น เรามีความไม่รู้ เรามีความเห็นแก่ตัว และความโลภ คุยโว เรามีตัณหาและเราโกหก สิ่งเหล่านี้เป็นความจริง สติมองเห็นสิ่งเหล่านี้ในตัวเอง และอดทนรับสภาพ เราเองไม่ต้องการยอมรับความจริงนี้ เราต้องการปฎิเสธหรือเปลี่ยนแปลง แก้ไข แต่สติยอมรับสภาพ แม้ว่าทำให้เรารู้สึกเบื่อหน่าย รำคาญ หรือกลัว แต่เราต้องยอมรับสิ่งที่สติมองเห็น เพราะเป็นความจริงแท้
ถ้าต้องการมีสติ ต้องมีความอดทน รับสภาพความเป็นจริง เพราะสติเกิดจากการฝึกฝนอดทน การเกิดสติไม่สามารถบังคับ เร่งรัด มันเดินตามจังหวะของมัน
สมาธิและ(สติ)จะเดินทางด้วยกันในการปฎิบัติ(สติ)บอกทิศทางให้กับสมาธิ(สติ)เป็นผู้ควบคุม
สมาธิเป็นผู้ปฎิบัติให้(สติ)ลงได้ลึก ผลคือ เกิดความรู้แจ้งและเข้าใจ ทั้งสติและสมาธิจึงต้องสมดุลกัน แต่เน้นสติมากหน่อย เพราะสติเป็นศูนย์กลางของการปฎิบัติ ไม่จำเป็นต้องมีสมาธิที่ลึกมาก ขอให้มีสมาธิเพียงพอ ถ้าสติมากไปสมาธิน้อยจะมีอาการเมาเหมือนใช้ยากระตุ้นประสาท ถ้าสมาธิมากไปไม่สมดุลกับสติกลายเป็น "พระพุทธรูปหิน" ไม่เกิดปัญญา
ผู้นั่งปฎิบัติใหม่ ๆ พบว่าจิตไม่อยู่นิ่ง ที่เราเรียกว่า จิตลิง (เถรวาท) ถ้าทางธิเบตเรียก ความคิดน้ำตก ฉะนั้น....ในสภาวะเช่นนี้หากเน้นสติจะเกิดสมาธิไม่ได้ อย่าท้อถอย เหตุการณ์นี้เกิดกับทุกคน มีทางแก้วิธีเดียว ให้ทำสมาธิเพ่งจุดเดียวจนจิตไม่โบยบิน ฝึกอยู่ 2-3 เดือนจะเริ่มมีสมาธิ แล้วจึงเริ่มฝึกสติ อย่าทำสมาธิลึกจนเกิดอาการหมดความรู้สึก ฝึกทำสมาธิจนควบคุมจิตลิงได้ เริ่มฝึกสติ พอมีสติ สมาธิจะเกิดลึกขึ้น ระวังให้ทั้งสติและสมาธิสมดุลกัน
เมื่อ(สติ)และสมาธิเกิดขึ้นแล้ว สิ่งช่วยฝึกไม่จำเป็นเลย เราอาจมีสติแม้ท่ามกลางคนจอแจ ขณะมีการทะเลาะวิวาท(สติ)เกิดได้ทุกที่ หากจิตใจเราฟุ้งมาก พิจารณาธรรมชาติและลักษณะกิจกรรม แล้วทุกอย่างจะผ่านพ้นไป.............................................................คัดลอกบางส่วนจากหนังสือ สติ ด้วยภาษาง่าย ๆ...................................
โดย......................ภันเต ฮาเนโพลา คุณารัตนา มหาเถระ...............................
..........................แปลและเรียบเรียงโดย พ.ญ. ชวาลา เธียรธนู................................