วัดพุทไธศวรรย์ ต.สำเภาล่ม อ.พระนครศรีอยุธยา จ.พระนครศรีอยุธยา

วัดพุทไธศวรรย์
ตำบลสำเภาล่ม อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

วัดพุทไธศวรรย์ ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันตก ตรงข้ามกับพระนครด้านใต้ ในตำบลสำเภาล่ม อำเภอพระนครศรีอยุธยา มีเนื้อที่ ๔๖ ไร่ ๒ งาน ๔๖ ตารางวา

ในสมัยกรุงศรีอยุธยา วัดพุทไธศวรรย์ ปรากฏตามตำนานว่าสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (พระเจ้าอู่ทอง) ปฐมบรมกษัตริย์กรุงศรีอยุธยา โปรดให้สร้างขึ้นในบริเวณที่ซึ่งเป็นที่ตั้งพระตำหนักที่ประทับเมื่อทรงอพยพมาตั้งอยู่ก่อนสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี ที่ตรงนี้มีชื่อปรากฏในพระราชพงศาวดารว่า "เวียงเหล็ก” หรือ “เวียงเล็ก" ก่อนที่จะยกข้ามแม่น้ำไปสร้างพระราชวังที่ตำบลหนองโสน หรือที่เรียกว่า “บึงพระราม” ในปัจจุบัน และสถาปนากรุงศรีอยุธยาขึ้นเป็นราชธานีใน พ.ศ.๑๘๙๓ ครั้นเมื่อสถาปนากรุงศรีอยุธยาแล้ว ถึง พ.ศ.๑๘๙๖ สมเด็จพระเจ้าอู่ทองจึงโปรดให้สร้างวัดนี้ขึ้นเป็นพระราชอนุสรณ์ ณ ตำบลซึ่งพระองค์เสด็จมาตั้งมั่นอยู่แต่เดิม และพระมหากษัตริย์องค์ต่อๆ มาก็คงจะได้โปรดให้สร้างถาวรวัตถุเพิ่มเติมขึ้นอีกหลายอย่าง ในปัจจุบันยังเหลือซากโบราณสถาน เช่น ปรางค์องค์ใหญ่ พระอุโบสถ พระวิหาร และพระวิหารพระนอน และตำหนักสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ซึ่งสร้างมาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา

อนึ่ง เมื่อเสียกรุงฯ ในปี พ.ศ.๒๓๑๐ วัดพุทไธศวรรย์ก็เป็นอีกวัดหนึ่งที่มิได้ถูกพม่าทำลายเหมือนวัดอื่นๆ ทุกวันนี้จึงยังมีโบราณสถานไว้ชมอีกมากมาย

ที่ตำหนักสมเด็จพระพุทธโฆษจารย์ ซึ่งสร้างมีแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา มีภาพเขียนเรื่องทศชาติชาดกกับเรื่องสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ไปนมัสการพระพุทธรูปที่ลังกาทวีป ภาพเหล่านี้ฝีมืองามมาก แต่น่าเสียดายที่ภาพลบเลือนไปเกือบหมดแล้ว ที่มุขเด็จพระปรางค์องค์ใหญ่มีรูปพระเจ้าอู่ทอง รูปพระเจ้าอู่ทองนี้เดิมทำเป็นเทวรูป ในรัชกาลที่ ๑ เมื่อ พ.ศ.๒๓๒๗ พระเจ้าลูกยาเธอกรมหมื่นเทพพลภักดิ์ ซึ่งบัญชาการกรมพระคชบาล เสด็จออกไปซ่อมเพนียดที่พระนครศรีอยุธยาทรงพบเข้า จึงกราบทูลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก จึงโปรดให้เชิญเทวรูปนั้นลงมากรุงเทพฯ แล้วโปรดให้หล่อแปลงใหม่เป็นพระพุทธรูปทรงเครื่องหุ้มเงินทั้งองค์ และโปรดให้ประดิษฐานไว้ ณ หอพระเทพบิดร ส่วนรูปที่เรียกกันว่า “พระเจ้าอู่ทอง” ในปัจจุบันเป็นของหล่อขึ้นใหม่แทนของเดิมที่เป็นพระพุทธรูปทรงเครื่องยืนตรงมุขข้างปรางค์ ไม่ได้ตั้งอยู่ ณ ที่เดิม วัดนี้ได้ปฏิสังขรณ์ยอดปรางค์อีกครั้งหนึ่งในรัชกาลที่ ๕ เมื่อ พ.ศ.๒๔๔๑

พระพุทธรูป ๓ องค์ในพระอุโบสถวัดพุทไธศวรรย์ พระนครศรีอยุธยา

พระอุโบสถตั้งอยู่ทางด้านตะวันตกของปรางค์ประธาน ภายในมีพระพุทธรูป ๓ องค์ขนาดใหญ่ประดิษฐานอยู่บนฐานชุกชี
ที่ทำเป็นบัวคว่ำบัวหงายอยู่บนฐานเขียง ได้รับการปฏิสังขรณ์ลงรักปิดทองใหม่ เป็นศิลปกรรมสมัยอยุธยาตอนต้น

วิหารพระพุทไธศวรรย์เจาะช่องหน้าต่างสี่เหลี่ยมทางด้านยาวรวม ๖ ช่อง เจาะประตูทางเข้า ๑ ช่อง
โดยองค์พระพุทธไสยาสน์หันพระเศียรตรงกับช่องประตูทางเข้า แสดงให้เห็นถึงการออกแบบสถาปัตยกรรมที่สวยงาม

คนส่วนใหญ่นิยมมากราบไหว้พระนอนในวิหารพระพุทไธศวรรย์ ขอพรเรื่องการงาน

ตำหนักสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์

อาคารหลังนี้ไม่ปรากฏชื่อที่แท้จริงในเอกสารทางประวัติศาสตร์ แต่นักวิชาการในสมัยหลังได้สมมติเรียกอาคารหลังนี้ว่า
“ตำหนักสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์” อาคารหลังนี้ไม่น่าจะเป็นตำหนักหรือเรือนที่พักได้ หากแต่พิจารณาจากตำแหน่งที่ตั้ง
ถัดจากพระอุโบสถออกมาเหมือนกับอาคารทรงตึกที่วัดเจ้าย่า จึงชวนให้คิดว่าอาคารหลังนี้น่าจะเป็นศาลาการเปรียญของวัด

ในอาคารชั้น ๒ มีภาพจิตรกรรมฝาผนังในสมัยอยุธยาตอนปลาย ซึ่งตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระเพทราชา ราวปี พ.ศ.๒๒๓๑ - ๒๒๔๕

งานจิตรกรรมสมัยอยุธยาบนตำหนักสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ เขียนภาพเล่าเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ศาสนา สังคม และวัฒนธรรม
ที่ผนังสกัด (ด้านกว้าง) ทางด้านทิศเหนือเขียนเรื่องไตรภูมิ ผนังสกัด (ด้านกว้าง) ทางทิศใต้เขียนภาพพุทธประวัติตอนมารผจญ
ผนังด้านแป (ด้านยาว) ทางทิศตะวันออกเขียนภาพเล่าเรื่องเกี่ยวกับประวัติสมเด็จพระพุทธโฆษจารย์เสด็จไปนมัสการรอยพระพุทธบาท
ณ ประเทศลังกา และผนังด้านแป (ด้านยาว) ทางทิศตะวันตกเขียนภาพทศชาติชาดก

850-32