พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๘๓ ตักการิยชาดก : นางกาลีกับลูกชายเศรษฐี

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๘๓ ตักการิยชาดก
นางกาลีกับลูกชายเศรษฐี

ในกาลก่อน กรุงพาราณสีได้มีหญิงแพศยาคนหนึ่งนามว่า กาลี น้องชายของนางชื่อว่า ตุณฑิละ
ตุณฑิละเป็นนักเลงหญิง นักเลงสุรา ทั้งเป็นนักเลงเล่นการพนัน นางให้เงินเขา เขาก็เอาไปเล่นไปกินเสียหมด ถึงนางจะห้ามปรามเขาก็ไม่ฟัง วันหนึ่งเขาเล่นการพนันแพ้ ต้องจำนำผ้านุ่งจนต้องเอาเสื่อลำแพนนุ่งกลับบ้าน พวกสาวใช้นางต่างได้รับกำชับไว้ว่า เวลาตุณฑิละมาถึงไม่ต้องให้อะไร จับคอเขาไล่ออกไปเสีย พวกนั้นจึงพากันทำอย่างนั้น เขาไปยืนร้องไห้ใกล้ประตู ต่อมาลูกของเศรษฐีคนหนึ่งนำทรัพย์มาให้นางกาลี ครั้งละ ๑,๐๐๐ กหาปณะอยู่ประจำ เขาเห็นนายตุณฑิละก็ถามว่า “ตุณฑิละเอ๋ย ร้องไห้ทำไม”
ตุณฑิละตอบว่า “นายจ๋า ผมแพ้การพนันครับ พวกสาวใช้เหล่านั้นมันพากันจับหักคอไล่ผมออกมา”
เขาบอกว่า “ถ้าเช่นนั้นรอก่อน ฉันจะช่วยบอกพี่สาวของแกให้”
แล้วก็ไปบอกนางว่า “น้องชายของเธอนุ่งเสื่อลำแพนยืนอยู่ที่ประตู ทำไมเธอถึงไม่ให้ผ้าผ่อนเขาบ้างล่ะ”
นางตอบว่า “ฉันไม่ให้ล่ะ ถ้าคุณมีแก่ใจ คุณก็ให้เขาซิ”
ก็ในเรือนของหญิงแพศยานั้นมีธรรมเนียมประพฤติติดต่อกันมาดังนี้ จากเงิน ๑,๐๐๐ กหาปณะ เป็นมูลค่าของผ้าของหอมและดอกไม้ ชายที่พากันมานุ่งห่มในเรือนนั้นอยู่ตลอดคืน รุ่งขึ้นเมื่อจะไปก็ผลัดผ้านั้นไว้ สวมใส่เสื้อผ้าที่ตนนำมานั้นกลับบ้าน เหตุนั้นลูกชายเศรษฐีจึงนำเสื้อผ้าในเรือนนั้นที่ตนสวมใส่แล้วให้นายตุณฑิละสวมใส่ต่อ ฝ่ายนางกาลีก็สั่งพวกสาวใช้ไว้ว่า พรุ่งนี้เวลาลูกชายเศรษฐีคนนี้จะไป พวกเจ้าจงช่วยกันแย่งเอาไว้ ลูกชายเศรษฐีนั้นออกมาก็กรูกันเข้าไปราวกับจะปล้น ช่วยกันดึงเอาผ้าไว้เสีย จนเขาต้องเปลือยกายจึงปล่อยว่า ทีนี้ไปได้ละพ่อหนุ่ม เขาต้องเดินออกมาทั้งเปลือยๆ ฉะนั้นคนพากันยิ้มทั่ว เขาละอายรำพึงรำพันว่า “เราทำตัวเองให้เดือดร้อนแท้ๆ เรานั่นแหละไม่สามารถรักษาปากของตนได้

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“จงพูดแต่พอดีเถิด อย่าพูดเลยเถิด เพราะพูดเลยเถิดเกิดโทษมากมาย”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
มุตฺวา ตปติ ปาปกํ
คำพูดชั่วย่อมพาตัวเดือดร้อน (๒๗/๒๗)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดยธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม