|
หัวข้อ: พระมาลัย ทำไมจึงถือพัด หรือตาลปัตร เริ่มหัวข้อโดย: Kimleng ที่ 25 สิงหาคม 2567 17:54:34 (http://www.sookjaipic.com/images_upload_2/51753216567966_456718292_909961721173517_7036.jpg) จิตรกรรมฝาผนังภายในอุโบสถวัดหนองยาวสูง ต.หนองยาว อ.เมือง จ.สระบุรี เล่าเรื่องราว "พระมาลัย" ที่มุ่งสอนพุทธศาสนิกชน ให้ละเว้นความชั่ว และให้ทำความดี พระมาลัย ทำไมจึงถือพัด หรือตาลปัตร พระมาลัย หรือ พระมาลิยเทวะ (Maliyadeva; บาลี: มาเลยฺยเทว) เป็นพระอรหันต์ที่เชื่อว่าอาศัยอยู่ที่ประเทศศรีลังกาในศตวรรษที่ ๒ ก่อนคริสตกาล ที่มีฤทธิ์ลงไปโปรดสัตว์ยังนรก ถามถึงบุรพกรรมต่างๆ ของสัตว์นรก นำมาบอกแก่ญาติพี่น้องให้ทำบุญแผ่ส่วนกุศลไปให้ และได้ขึ้นไปบูชาพระเจดีย์จุฬามณีบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ได้สนทนากับพระอินทร์ ซึ่งบอกให้ทราบถึงอานิสงส์ที่ผู้บำเพ็ญบุญจะได้ด้วยประการต่างๆ บนสวรรค์ พระมาลัยยังได้พบและสนทนากับพระศรีอริยเมตไตรย ถึงความสมบูรณ์พูนสุขในสมัยของพระองค์ และวิธีเกิดในพุทธกาลของพระองค์ด้วย เมื่อกลับมาสู่โลกมนุษย์แล้ว จึงได้นำความมาเทศนาต่อชาวบ้าน ตามคัมภีร์มหาวงศ์ พระมาลัยเป็นพระอรหันต์อภิญญาลาภี (Abigngnalabhi) รูปสุดท้ายที่เป็นที่รู้จักในประเทศศรีลังกา และศาสนาพุทธในประเทศศรีลังกาเริ่มเสื่อมลงหลังสมัยนี้ ตำนานกล่าวว่า ท่านนำพระพุทธรูป ๔ องค์จากอินเดียมาที่ศรีลังกา ห้องทำสมาธิของท่านอาจพบได้ที่อารันกาเล (Arankale) และที่อยู่อาศัยของท่านอยู่ที่คูหารามัย (Guharamaya) พระมาลัยเป็นวรรณกรรมมุ่งสั่งสอนในทางโลก ให้คนเว้นจากบาปกรรม นำให้พ้นนรก และให้บำเพ็ญกุศลเพื่อเกิดในสวรรค์ ได้พบกับพระอินทร์ ได้บูชาพระเจดีย์จุฬามณี และได้เกิดทันศาสนาของพระศรีอาริย์ ทางศิลปกรรมถ่ายทอดออกมาเป็นภาพประกอบสมุดพระมาลัยกลอนสวด สมุดภาพไตรภูมิ ภาพพระบฏ จิตรกรรมฝาผนัง และประติมากรรมรูปเคารพ ปรากฏอยู่ทั่วทุกภูมิภาคของไทย หลักฐานทางศิลปกรรม พบว่ารูปพระมาลัยมักจะถือพัดใบตาล (ตาลปัตร) ไว้ในมือเป็นเครื่องหมายประจำพระองค์เสมอ หรือบางครั้งก็ทำเป็นพัดยศ ตามแบบพระสงฆ์ผู้มีสมณศักดิ์ ถวายแก่พระมาลัยเป็นพิเศษ ทั้งนี้เนื่องจาก "พัด" เป็นเครื่องหมายในการแสดงธรรม ใช้สวดธรรม และประกอบพิธีกรรมทางศาสนา พระมาลัยเป็นพระอรหันต์ผู้โปรดสัตว์ในยมโลก เทวโลก และมนุษยโลก จึงถือพัดเครื่องหมายการแสดงธรรมเป็นสัญลักษณ์ ตั้งแต่สมัยอยุธยา เป็นธรรมเนียมนิยมสืบมาจนถึงปัจจุบัน ที่มา :- เว็บไซต์กรมศิลปากร/วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี (เรื่อง) เว็บไซต์กรมศิลปากร (ภาพประกอบ) |