|
หัวข้อ: การจัดเก็บรักษาเครื่องดนตรีไทยที่ใช้วัสดุจากงาช้าง เริ่มหัวข้อโดย: Kimleng ที่ 27 ธันวาคม 2567 14:11:25 (http://www.sookjaipic.com/images_upload_2/76112262821859_471612027_985301980299984_2107.jpg) (http://www.sookjaipic.com/images_upload_2/94243678905897_471825633_985301966966652_8853.jpg) (http://www.sookjaipic.com/images_upload_2/48199645595418_471447895_985301940299988_1430.jpg) การจัดเก็บรักษาเครื่องดนตรีไทยที่ใช้วัสดุจากงาช้าง วัสดุที่ใช้ผลิตเครื่องดนตรีไทยมีหลายชนิด แล้วแต่ประเภทและลักษณะของเครื่องดนตรีนั้น ๆ ซึ่งมีทั้งวัสดุที่ทำมาจากโลหะ ไม้ หนังสัตว์ กระดูกสัตว์ เขาสัตว์ งาช้าง ฯลฯ สำหรับเครื่องดนตรีบางชนิด อาทิ ซอ ปี่ นมจะเข้ ฯลฯ การใช้วัสดุจากงาช้างมาสร้างเป็นเครื่องดนตรีและส่วนประกอบต่าง ๆ ของเครื่องดนตรี ย่อมส่งผลให้เสียงของเครื่องดนตรีมีคุณภาพมากกว่าวัสดุประเภทอื่น ๆ ดังที่ นายปี๊บ คงลายทอง ศิลปินแห่งชาติ ได้ให้ข้อมูลถึงปี่ชวางาช้าง ไว้ว่า “เสียงของขลุ่ยที่ทำมาจากไม้จะได้คุณภาพเสียงที่ดีมากกว่าขลุ่ยที่ทำจากงาช้าง แต่ถ้าหากเป็นปี่ชวาที่ทำมาจากงาช้างแล้วจะมีคุณภาพของเสียงดีกว่าปี่ชวาที่ทำมาจากไม้” (ปี๊บ คงลายทอง, สัมภาษณ์, ๑๙ ธันวาคม ๒๕๖๗) ในขณะที่ นายวาคภัฏ ศรีวรพจน์ ได้กล่าวถึงคุณภาพของซอที่ใช้วัสดุจากงาช้างไว้ว่า ซอด้วง ซออู้และซอสามสายที่ทำมาจากงาช้างจะส่งผลให้ซอมีน้ำหนักที่ดี ทำให้การทรงตัวเวลาจับเครื่องดนตรีขณะบรรเลงมีความมั่นคง อีกทั้งคุณภาพเสียงของซองาช้างจะมีความนุ่มนวลและหนักแน่นดีกว่าวัสดุประเภทอื่นๆ (วาคภัฏ ศรีวรพจน์, สัมภาษณ์, ๒๔ ธันวาคม ๒๕๖๗) เครื่องดนตรีที่ใช้วัสดุจากงาช้างนอกจากมีคุณภาพของเสียงที่ดีแล้ว ยังมีราคาสูงอีกด้วย เนื่องจากงาช้างเป็นวัสดุที่มีคุณค่าและหายาก บรรดาเหล่าเชื้อพระวงศ์ ขุนนางและผู้มีฐานะตั้งแต่อดีตจึงนิยมสร้างเครื่องดนตรีที่ใช้วัสดุจากงาช้างไว้ครอบครอง ซึ่งการดูแลรักษาเครื่องดนตรีงาช้างนั้น มีความพิเศษกว่าเครื่องดนตรีที่ผลิตจากวัสดุอื่น ๆ กล่าวคือ สถานที่จัดเก็บเครื่องดนตรีที่ใช้วัสดุจากงาช้างจะต้องมีความชื้นสัมพัทธ์ที่เหมาะสม เพื่อป้องกันไม่ให้งาช้างเกิดการแห้งหรือหดตัวอันจะส่งผลให้เกิดรอยรานบนงาช้างได้ ดังที่ ณัฐพงษ์ แมตสอง ได้กล่าวถึง การเก็บรักษาโบราณวัตถุประเภทงาช้างไว้ว่า สถานที่จัดแสดงโบราณวัตถุประเภทงาช้าง เครื่องเขินหรือเครื่องประดับมุกส่วนใหญ่จะมีเครื่องวัดระดับความชื้นสัมพัทธ์ไว้ โดยต้องรักษาให้ความชื้นสัมพัทธ์ให้อยู่ระหว่าง ๕๕-๖๕ % ซึ่งภายในสถานที่จัดแสดงนิยมวางแก้วน้ำซ่อนไว้บริเวณด้านหลังสถานที่จัดแสดงโบราณวัตถุ เพื่อป้องกันมิให้งาช้างแห้งจนแตกลายงา” (ณัฐพงษ์ แมตสอง, สัมภาษณ์, ๒๕ ธันวาคม ๒๕๖๗) จากข้อมูลข้างต้น ภายในตู้หรือสถานที่จัดเก็บเครื่องดนตรีที่ทำจากงาช้างจึงควรมีแก้วน้ำตั้งไว้เพื่อให้สถานที่จัดเก็บเครื่องดนตรีที่ทำจากงาช้างมีความชื้นสัมพัทธ์ที่เหมาะสมและเป็นการรักษาสภาพเครื่องดนตรีไทยที่ใช้วัสดุจากงาช้างให้ไม่เกิดความเสียหาย ปัจจุบันเครื่องดนตรีไทยที่ใช้วัสดุจากงาช้างของกลุ่มดุริยางค์ไทย สำนักการสังคีต กรมศิลปากร ถูกเก็บรักษาและดูแลโดยกลุ่มดุริยางค์ไทย สำนักการสังคีต กรมศิลปากร โดยสถานที่จัดเก็บเครื่องดนตรีที่ใช้วัสดุจากงาช้างจะมีการวางแก้วน้ำไว้ เพื่อให้บริเวณนั้นเกิดความชื้นและป้องกันมิให้ผิวของงาช้างเกิดรอยรานจนอาจทำให้เครื่องดนตรีไทยที่ทำจากงาช้าง ซึ่งบางชิ้นเป็นเครื่องดนตรีของเก่าที่ได้รับมอบมาจากกรมมหรสพเกิดความเสียหายจากการเก็บรักษาไม่ถูกวิธี ที่มา : กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร การจัดเก็บรักษาเครื่องดนตรีไทยที่ใช้วัสดุจากงาช้าง - องค์ความรู้ : สำนักการสังคีต เรียบเรียง : ธำมรงค์ บุญราช นักวิชาการละครและดนตรีชำนาญการ สำนักการสังคีต กรมศิลปากร |