|
หัวข้อ: ทีฆงฺคุลี เริ่มหัวข้อโดย: Kimleng ที่ 22 มิถุนายน 2563 10:17:08 (http://www.sookjaipic.com/images_upload/39985546800825_3.jpg) (http://www.sookjaipic.com/images_upload/61281283034218_2.jpg) พระศรีธรรมไตรปิฎก (พญาลิไท) ทรงมีรับสั่งให้ช่างให้ทำนิ้วพระหัตถ์พระพุทธชินราช ให้เสมอกันตามที่พระองค์ทรงทราบว่าเป็นพุทธลักษณะ ไม่เอาอย่างพระพุทธรูป ในเมืองศรีสัชนาลัยสวรรคโลก และเมืองสุโขทัยที่ทำนิ้วสั้นยาวไม่เสมอกันอย่างมือคน ทีฆงฺคุลี "ทีฆงฺคุลี" ในพระไตรปิฎกฝ่ายพระบาลี หรือ "ทีรฺฆางฺคุลิ" ในคัมภีร์ลลิตวิสตระ พุทธประวัติในภาษาสันสกฤตนั้น หมายถึง "นิ้วยาว" ซึ่งเป็น ๑ ในมหาบุรุษลักษณะ ๓๒ ประการ ลักษณะนิ้วยาวของมหาบุรุษนี้ ได้รับการขยายความในคัมภีร์ชั้ชอรรถกถาว่า เป็นนิ้วเรียวยาวดุจลำเทียน ทั้งนิ้วมือและนิ้วเท้า ดังความที่มาในคัมภีร์อรรถกถาพรหมายุสูตร ความตอนหนึ่งว่า "... บทว่า มีพระองคุลียาว ความว่า เหมือนอย่างว่า คนเหล่าอื่นบางคนนิ้วยาว บางคนนิ้วสั้น ของพระตถาคตเจ้าไม่เป็นอย่างนั้น. ส่วนของพระตถาคตเจ้า นิ้วพระหัตถ์และนิ้วพระบาทยาวโคนหนาเรียวเล็กขึ้นไปโดยลำดับจนถึงปลาย ดุจนิ้ววานร เป็นดุจลำเทียนที่ขยำด้วยน้ำมันยางไม้ปั้นไว้. เพราะฉะนั้น ท่านจึงกล่าวไว้ว่า พระองคุลียาว..." ลักษณะของนิ้วเรียวยาวนี้ ไม่ได้ระบุว่าต้องยาวเท่ากัน. หากแต่ความงามของพุทธศิลป์ในสมัยสุโขทัย เมื่อครั้งตั้งราชธานีอยู่ที่พิษณุโลก เกิดเป็นพุทธศิลป์ที่เป็นอัตลักษณ์คือมีนิ้วเรียวยาวเสมอกัน ดังปรากฏนามพระพุทธรูปสำคัญ อาทิ พระพุทธชินราช พระพุทธชินสีห์พระศรีศาสดา ความงามในพุทธศิลป์เช่นนี้ ส่งมาในศิลปะอยุธยาในเวลาต่อมา ดังเช่น พระสุวรรณเขต พระประธานในพระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหารที่มีนิ้วพระหัตถ์ยาวเสมอ อันเป็นความงามตามสุนทรียศาสตร์ของพุทธศิลป์แบบไทยๆ จนหลายคนเข้าใจต่อกันมาว่า ๑ ในมหาบุรุษลักษณะคือ ต้องมีนิ้วพระหัตถ์ยาวเสมอกัน หากสังเกตที่นิ้วพระหัตถ์ของพระสุวรรณเขตนั้น มีความน่าสนใจประการหนึ่งคือ ปลายนิ้วพระหัตถ์ทั้งพระดรรชนี (นิ้วชี้) และพระมัชฌิมา (นิ้วกลาง) มีลักษณะคล้ายการพอกปูนทับไว้ จนเกิดช่องว่างเมื่่อปิดทององค์พระแล้ว ในส่วนนี้อาจจะเป็นร่องรอยการพอกปูนองค์พระก็เป็นได้ (http://www.sookjaipic.com/images_upload/77704737707972_5.jpg) พระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร จ.พิษณุโลก |