พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๐๓ เอกราชชาดก : ราชาทรงคุณธรรมสูง

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๐๓ เอกราชชาดก
ราชาทรงคุณธรรมสูง

อำมาตย์แห่งเมืองพาราณสี คิดจะทำการกบฏต่อพระราชา พระราชาทรงสอบสวนแล้วว่าผิดจริง จึงรับสั่งปลดออกจากราชการ อำมาตย์นึกแค้นใจจึงไปเข้ากับฝ่ายพระเจ้าทุพภิเสนแห่งแคว้นโกศล ทำการยุยงให้พระเจ้าทุพภิเสนนำกองทัพทหารไปยึดครองราชสมบัติของพระราชาแห่งเมืองพาราณสี
พระเจ้าทุพภิเสนหลงเชื่อ จึงนำกองทัพไปประชิดเมืองพาราณสี พระราชาแห่งเมืองพาราณสีไม่ชอบความรุนแรง ปล่อยให้พระเจ้าทุพภิเสนเข้ายึดอำนาจได้อย่างง่ายดาย พระเจ้าทุพภิเสนทรงรับสั่งให้จับพระราชาพาราณสีใส่สาแหรกแขวนห้อยพระเศียรลง ณ เบื้องบนธรณีประตู
พระราชาทรงแผ่เมตตาให้พระเจ้าทุพภิเสน บริกรรมกสิณกระทั่งบรรลุฌานทำลายเครื่องพันธนาการขาดย่อยยับไปหมดแล้ว เหาะขึ้นประทับนั่งในอากาศ พระเจ้าทุพภิเสนร้อนใจมาก จึงตรัสถามอำมาตย์ว่าเป็นเพราะเหตุใด อำมาตย์กราบทูลว่า “พระองค์ทรงทำร้ายพระราชาผู้ทรงธรรม”
พระเจ้าทุพภิเสนรีบเสด็จไปขอขมาพระราชาเมืองพาราณสี แล้วตรัสถามว่า “พระองค์ได้รับทุกข์ขนาดนี้ แล้วทำไมยังมีพระฉวีวรรณผ่องใสอยู่อีก”
พระราชาเมืองพาราณสี ตรัสตอบว่า “การที่หม่อมฉันบำเพ็ญตบะแผดเผากิเลส ความอดทนอดกลั้นที่ปรารถนาอยากได้ บัดนี้สมใจแล้ว กิจที่ควรทำก็สำเร็จหมดแล้ว ชีวิตไม่ห่วงหาอาลัย มีแต่ความสุข จึงทำให้หน้าตาผ่องใสเช่นนี้แหละ”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“ความอดทนอดกลั้น ทำให้ผ่านพ้นอุปสรรคทั้งหมดได้”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
โย จีธ หีนสฺส วโจ เขเมถ
เอตํ ขนฺตึ อุตฺตมมาหุ สนฺโต
ผู้ใดอดทนคำพูดของคนที่เลวกว่าได้
สัตบุรุษยกย่องว่าเป็นความอดทนสูงสุด (๒๗/๔๙๑)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม