พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๘๙ วีณาถูณชาดก : ธิดาเศรษฐีกับชายค่อม

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๘๙ วีณาถูณชาดก
ธิดาเศรษฐีกับชายค่อม

ในอดีตกาลครั้งพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติอยู่ในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลเศรษฐีในตำบลหนึ่ง เมื่อเจริญวัยแล้วก็มีครอบครัว ครั้นลูกชายเจริญวัยแล้วจึงได้สู่ขอธิดาของเศรษฐีกรุงพาราณสีมาให้เป็นภริยา กำหนดวันกันเรียบร้อยแล้ว ธิดาเศรษฐีเห็นเครื่องแต่งตัว เครื่องบูชาโค ที่เรือนของตน จึงถามพี่เลี้ยงว่า “สัตว์นี้ชื่ออะไร” พี่เลี้ยงตอบว่า “ชื่อโคอุสภราช”
“สัตว์ตัวผู้หลังโหนกนูนเช่นนี้ประเสริฐอย่างไร จึงได้ทำบูชาถึงปานนี้”
“นี่เป็นโคพันธุ์ดี มีความองอาจประดุจนักรบผู้สามารถเจ้าข้า จึงได้ยกย่องเป็นมงคลแก่ชีวิต”
ธิดารับฟังพี่เลี้ยงแล้วก็จดจำไว้
ธิดาเศรษฐีเห็นชายค่อมเดินอยู่ระหว่างถนน คิดว่าชายคนนี้คงเป็นชายที่มีบุญ จึงถือห่อของมีค่าหนีไปกับชายค่อมนั้น ฝ่ายเศรษฐีคิดว่าจะไปตามลูกสาวกลับ จึงนำบริวารออกตามหาไปยังกรุงพาราณสี
ฝ่ายชายค่อมกับธิดาเศรษฐี ทั้งคู่นั้นเดินทางกันตลอดคืน ชายค่อมซึ่งถูกความหนาวเบียดเบียนตลอดคืนได้เกิดโรคลมกำเริบขึ้นในร่างกาย ในเวลาอรุณขึ้น เกิดทุกขเวทนาสาหัส เขาจึงแวะลงจากทาง ทนทุกขเวทนา นอนขดตัวเหมือนตัวกุ้ง ฝ่ายธิดาเศรษฐีก็นั่งอยู่ที่ใกล้เท้าของเขา เศรษฐีเห็นธิดาเศรษฐีนั่งอยู่ที่ใกล้เท้าชายค่อม เขาจำได้จึงเข้าไปหา เมื่อจะสนทนากับธิดา เศรษฐีกล่าวว่า “เรื่องนี้เจ้าคิดคนเดียว บุรุษเตี้ยค่อมผู้โง่เขลานี้จะนำทางไปไม่ได้แน่ เจ้าไม่สมควรจะไปกับบุรุษเตี้ยค่อมผู้นี้เลย”
ธิดาเศรษฐีฟังคำของเศรษฐีแล้วกล่าวว่า “ดิฉันเข้าใจว่าบุรุษค่อมเป็นผู้องอาจ จึงได้รักใคร่ บุรุษค่อมผู้นี้นอนตัวงออยู่ ดุจคันพิณที่มีสายขาดแล้ว ฉะนั้น” เศรษฐีเกิดความสงสารในธิดา ทราบว่านางปลอมตัวหนีมา จึงให้อาบน้ำแต่งตัวขึ้นรถกลับไปยังเรือนของตน

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“ใฝ่ดีจะมีแต่ความสุขความเจริญ ใฝ่ชั่วจะได้รับความลำบาก”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
อภิตฺถเรถ กลฺยาเณ ปาปา จิตฺตํ นิวารเย
ควรใฝ่หาความดี ยับยั้งใจไม่ให้ยินดีความชั่ว (๒๕/๒๖)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดยธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม