พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๙๗ สาลกชาดก : สาลกวานร

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๙๗ สาลกชาดก
สาลกวานร

ในอดีตกาลครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติอยู่ในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลกฎุมพี ครั้นเจริญวัยเลี้ยงชีพด้วยการขายข้าวเปลือก มีหมองูคนหนึ่ง หัดลิงตัวหนึ่งให้ถือยาแล้วให้งูแสดงการละเล่นกับลิงนั่งเลี้ยงชีพ เมื่อมีการโฆษณาแสดงมหรสพที่กรุงพาราณสี หมองูนั้นประสงค์จะชมมหรสพ จึงมอบลิงนั้นไว้กับพ่อค้าขายข้าวเปลือกนั้น แล้วสั่งว่า “ท่านช่วยดูแลเจ้าลิงแทนข้าได้ไหม อีก ๗ วันข้าจะมารับ”
   ครั้นชมมหรสพแล้วในวันที่ ๗ จึงไปหาพ่อค้าถามว่าลิงอยู่ที่ไหน ลิงพอได้ยินเสียงเจ้าของ รีบออกจากร้านขายข้าวเปลือก หมองูจึงเอาไม้เรียวตีหลังลิงพาไปสวนผูกไว้ข้างหนึ่ง แล้วหลับไป ลิงรู้ว่าเจ้าของหลับจึงแก้เชือกที่ผูกออกหนีไปขึ้นต้นมะม่วง กินผลมะม่วงสุก แล้วทิ้งเมล็ดลงตรงหัวหมองู
   หมองูตื่นแลดูเห็นลิงนั้นแล้ว จึงคิดว่า เราจักลวงเจ้าลิงนั้นด้วยถ้อยคำไพเราะ ให้มันลงจากต้นไม้แล้วจึงจับมัน เมื่อจะเกลี้ยกล่อมลิงนั้น ได้กล่าวว่า “พ่อสาลกวานร เจ้าเป็นลูกคนเดียวของพ่อ วันหนึ่งเจ้าจักได้เป็นใหญ่ในตระกูลของพ่อ ลงมาจากต้นไม้เถิด มาเถิดลูกพ่อ จะพากลับไปบ้านของเรา”
   ลิงได้ฟังดังนั้นจึงกล่าวว่า “ท่านสำคัญว่าเราเป็นสัตว์ใจดี จึงได้ตีเราด้วยเรียวไม้ไผ่ เราพอใจอยู่ในป่า มะม่วงที่มีผลสุก ท่านจงกลับไปบ้านตามสบายเถิด”
   ลิงคิดว่า “พ่อดูหมิ่นเราด้วยเหตุใด และท่านเฆี่ยนเราด้วยไม้เรียวด้วยเหตุใด เหตุนั้นเราจึงไม่กลับไป เมื่อเป็นเช่นนั้นเราจึงพอใจในป่ามะม่วงนี้ เชิญท่านกลับไปเรือนตามสบายเถิด” แล้วกระโดดเข้าป่าไป แม้หมองูก็ไม่พอใจแต่ก็กลับไปยังเรือนของตน

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“แม้จะเป็นสัตว์ก็ต้องการความเมตตา ดูแลเอาใจใส่เช่นกัน”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
น หิ ทานา ปรํ อตฺถิ ปติฏฺฐา สพฺพปาณินํ
นอกจากการแบ่งปันเผื่อแผ่กันแล้ว สัตว์ทั้งปวงหามีที่พึ่งอย่างอื่นไม่ (๒๘/๑๐๗๓)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดยธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม