หมัดหมา VS หมัดแมว

หมัดหมา VS หมัดแมว

ปัจจุบันนี้เรานิยมเลี้ยงน้องหมาและน้องแมวกันในบ้าน มักพบว่ามีสิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ ที่พบเห็นได้บ่อยครั้งตามขนของน้องหมาน้องแมวนั้น คือ “หมัดหมาและหมัดแมว” ซึ่งเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในสัตว์เลี้ยงของเรา ไม่ว่าจะเป็นสุนัขหรือแมว การที่สัตว์เลี้ยงของเรามีหมัดอาจทำให้เกิดอาการคันและระคายเคือง และในบางกรณีอาจทำให้เกิดปัญหาสุขภาพที่รุนแรงขึ้นเช่น ภูมิแพ้ ติดเชื้อพยาธิ หรือโรคที่เกี่ยวกับเลือด เช่นโรคโลหิตจาง

หมัดคืออะไร?
หมัด (Fleas) เป็นแมลงที่อยู่ในอันดับ Siphonaptera เป็นแมลงขนาดเล็ก ยาวประมาณ 1-3 มิลลิเมตร มีลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากแมลงชนิดอื่น ๆ คือมีลำตัวแบนด้านข้างและไม่มีปีก อาศัยการดูดเลือดจากสัตว์เลี้ยง พวกมันเคลื่อนที่ได้รวดเร็วและยากที่จะมองเห็นได้ชัดเจน แต่สามารถสังเกตได้จากอาการคันและการเกาที่บ่อยของสัตว์เลี้ยง รวมถึงรอยกัดแดงๆ บนผิวหนัง หมัดมีกล้ามเนื้อขาที่แข็งแรงมาก สามารถกระโดดได้ไกล และมีปากแบบแทงดูดเลือด หมัดทั่วโลกมีอยู่ประมาณ 2,000 ชนิด ในจำนวนนี้มี 2 ชนิดที่มีความสำคัญในชีวิตประจำวันของมนุษย์ได้แก่ หมัดหมาและหมัดแมว หมัดหมากับหมัดแมวนั้น หน้าตาไม่เหมือนกันดูด้วยตาเปล่าไม่สามารถแยกชนิดได้ ต้องอาศัยกล้องจุลทัศน์ในการจำแนกชนิด

ความแตกต่างระหว่างหมัดหมาและหมัดแมว
หมัดหมาและหมัดแมวมีความแตกต่างกันเล็กน้อยในแง่ของชนิด แต่มีลักษณะและพฤติกรรมที่คล้ายคลึงกันมาก

• หมัดหมา (Ctenocephalides canis) หมัดชนิดนี้มักพบในสุนัขเป็นหลัก แต่สามารถกระโดดไปอาศัยบนสัตว์อื่น ๆ เช่น แมว หนู หรือมนุษย์ได้ในบางกรณี พบว่าหมัดหมาส่วนหัวจะกลมมน และหนามที่แก้มยาวไม่เท่ากัน

• หมัดแมว (Ctenocephalides felis) เป็นหมัดที่พบมากที่สุดทั้งในแมวและสุนัข ถึงแม้จะชื่อว่า "หมัดแมว" แต่หมัดชนิดนี้เป็นหมัดที่พบในสัตว์เลี้ยงโดยรวมมากที่สุด พบว่าหมัดแมวส่วนหัวจะแบบเรียบ และมีหนามที่แก้มยาวเท่ากัน

วงจรชีวิตของหมัด
วงจรชีวิตของหมัด (Flea) มี 4 ระยะหลัก ได้แก่ ไข่, ตัวอ่อน, ดักแด้ และตัวเต็มวัย

- ไข่ (Egg): หมัดตัวเต็มวัยจะวางไข่บนสัตว์เลี้ยง หรือที่อยู่อาศัย ไข่หมัดมีขนาดเล็กและสีขาว ไข่จะฟักเป็นตัวอ่อนภายใน 2-14 วัน ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม
- ตัวอ่อน (Larva): หลังจากฟักออกจากไข่ ตัวอ่อนมีรูปร่างยาวและไม่มีขา พวกมันจะกินเศษอินทรีย์ เช่น ขี้หมัดของตัวเต็มวัย และเจริญเติบโตในที่มืด ระยะนี้ใช้เวลาประมาณ 5-20 วัน
- ดักแด้ (Pupa): เมื่อเข้าสู่ระยะดักแด้ ตัวอ่อนจะสร้างเกราะคลุมตัวเองไว้ ระยะนี้อาจใช้เวลาหลายวันหรือยาวนานถึงหลายเดือน ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม
- ตัวเต็มวัย (Adult): หมัดตัวเต็มวัยจะออกจากดักแด้และเริ่มหาเหยื่อเพื่อดูดเลือดเป็นอาหาร หมัดสามารถมีชีวิตได้นานหลายสัปดาห์ถึงหลายเดือน หากมีเหยื่อให้ดูดเลือดอย่างต่อเนื่อง

วงจรชีวิตทั้งหมดนี้ใช้เวลาประมาณ 2-3 สัปดาห์ภายใต้สภาพที่เหมาะสม แต่สามารถยืดเวลานานขึ้นได้หากสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม

การป้องกันและกำจัดหมัด
1. ใช้ผลิตภัณฑ์ป้องกันหมัด: เช่น ยาหยอดหลัง ปลอกคอกันหมัด หรือยาป้องกันหมัดที่ได้รับคำแนะนำจากสัตวแพทย์
2. ทำความสะอาดที่อยู่อาศัย: ควรซักทำความสะอาดที่นอนหรือบริเวณที่สัตว์เลี้ยงใช้เป็นประจำ รวมถึงดูดฝุ่นพื้นบ้านและเฟอร์นิเจอร์เพื่อกำจัดหมัดที่อาจแอบอยู่
3. อาบน้ำและหวีขนสัตว์เลี้ยงเป็นประจำ: โดยเฉพาะการใช้หวีหมัดที่ออกแบบมาเพื่อกำจัดหมัดและไข่หมัด

สรุป
ถึงแม้ว่าจะมีความแตกต่างเล็กน้อยในเรื่องชนิด แต่ทั้งหมัดหมาและหมัดแมวสามารถทำให้เกิดปัญหาสุขภาพคล้ายคลึงกันในสัตว์เลี้ยง ดังนั้น การป้องกันและรักษาหมัดในสุนัขและแมวควรทำอย่างสม่ำเสมอ ไม่ว่าหมัดชนิดใดก็ตาม การดูแลสัตว์เลี้ยงให้ห่างจากหมัดนั้นไม่เพียงแค่ช่วยให้พวกเขาสบายตัว แต่ยังช่วยป้องกันปัญหาสุขภาพที่จะตามมา การป้องกันเป็นสิ่งที่ดีที่สุด เพื่อให้สัตว์เลี้ยงของคุณมีสุขภาพดีและมีความสุข!

ที่มาข้อมูล พิพิธภัณฑ์แมลง ประเทศไทย
ดร. ยุวรินทร์ บุญทบ นักกีฏวิทยาชำนาญการพิเศษ
กลุ่มงานอนุกรมวิธานแมลง กลุ่มกีฏและสัตววิทยา
สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร