เขื่อนสิริกิติ์ จ.อุตรดิตถ์ : เขื่อนดินที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย

เขื่อนสิริกิติ์ เขื่อนดินที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย สร้างขึ้นเพื่อปิดกั้นแม่น้ำน่าน มีความสูง ๑๑๓.๖ เมตร ความยาว ๘๐๐ เมตร
ระดับความสูงที่สันเขื่อน ๑๖๙ เมตรจากระดับน้ำทะเล ความกว้าง (สันเขื่อน) ๑๒ เมตร ความกว้างของฐานเขื่อน ๖๓๐ เมตร
มีพื้นที่กักเก็บน้ำ ๑๓,๑๓๐ ตารางกิโลเมตร (๘,๒๐๖,๒๕๐ ไร่)

เขื่อนสิริกิติ์
เขื่อนดินที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย

เขื่อนสิริกิติ์ เป็นเขื่อนดินที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย อยู่ในอำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ อยู่ห่างจากตัวเมืองอุตรดิตถ์ไปทางทิศตะวันออกประมาณ ๕๘ กิโลเมตร ก่อสร้างขึ้นปิดกั้นแม่น้ำน่าน ณ บริเวณเขาผาซ่อม ตำบลผาเลือด อำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ ที่ไหลลงมาจากอำเภอนาหมื่น จังหวัดน่าน ตามโครงการพัฒนาลุ่มน้ำน่าน

เขื่อนสิริกิติ์ เดิมชื่อ "เขื่อนผาซ่อม" ต่อมาได้รับพระบรมราชานุญาตให้อัญเชิญพระนามาภิไธย สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ขนานนามว่า "เขื่อนสิริกิติ์" เมื่อวันที่ ๒๔ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๑๑ ทั้งนี้พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงวางศิลาฤกษ์เขื่อนสิริกิติ์ เมื่อวันที่ ๒๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๕๑๔ งานก่อสร้างตัวเขื่อนและองค์ประกอบได้แล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ.๒๕๑๕

แม่น้ำน่าน นับเป็นลำน้ำสาขาสำคัญสายหนึ่งของแม่น้ำเจ้าพระยา มีต้นกำเนิดจากดอยภูแว ในเทือกเขาหลวงพระบาง ซึ่งเป็นเส้นกั้นพรมแดนกับประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ในเขตท้องที่อำเภอปัว จังหวัดน่าน ลำน้ำน่านตอนต้นไหลไปทางทิศเหนือ คดเคี้ยวไปทางทิศตะวันตก แล้วไหลผ่านอำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน ในช่วงนี้จะมีที่ราบริมฝั่งแม่น้ำติดต่อกันจนถึงอำเภอสา จังหวัดน่าน แต่ก็เป็นที่ราบแคบๆ จากนั้น แม่น้ำน่านจะไหลผ่านหุบเขา ในเขตพื้นที่อำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน เข้าเขตอำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ แล้วไหลไปทางทิศใต้ ผ่านจังหวัดอุตรดิตถ์ พิษณุโลก พิจิตร ไปบรรจบกับแม่น้ำยม ที่อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ แล้วไหลรวมกับแม่น้ำปิง ที่ตำบลแควใหญ่ อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ เป็นแม่น้ำเจ้าพระยาต่อไป โดยมีความยาวตลอดลำน้ำถึง ๖๑๕ กิโลเมตร ซึ่งนับว่ายาวที่สุดในบรรดาแควต้นน้ำเจ้าพระยาด้วยกัน และมีพื้นที่ลุ่มน้ำถึง ๓๓,๑๓๐ ตารางกิโลเมตร ที่ราบสองฝั่งแม่น้ำน่าน ตั้งแต่จังหวัดอุตรดิตถ์ลงมาจำนวน ๑,๘๐๐,๐๐๐ ไร่ ในเขตชลประทานพิษณุโลก นับว่าเป็นทุ่งราบที่สำคัญแห่งหนึ่งในประเทศ และเหมาะแก่การเกษตรกรรมอย่างยิ่ง ซึ่งแต่ก่อนมักถูกน้ำท่วมเป็นประจำเพราะไม่มีระบบควบคุมน้ำ รัฐบาลจึงได้มีการวางแผนพัฒนาลุ่มน้ำน่าน โดยก่อสร้างเขื่อนสิริกิติ์ขึ้นเพื่อกักเก็บน้ำไว้ในอ่างสำหรับประโยชน์ทางด้านการชลประทานและการผลิตกระแสไฟฟ้า ซึ่งเดิมอยู่ในความดูแลของกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ภายหลังได้ติดตั้งโรงไฟฟ้าพลังงาน และมอบให้การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยเป็นผู้รับผิดชอบดูแลต่อไป ทั้งนี้พื้นที่เหนือเขื่อนเป็นแอ่งเก็บน้ำขนาดใหญ่ และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดอุตรดิตถ์ด้วย

เขื่อนสิริกิติ์มีทิวทัศน์ที่สวยงามโดยเฉพาะในฤดูหนาว ความเงียบสงบของบรรยากาศ มีมุมนั่งพักผ่อนในสวนพันธุ์ไม้ที่งามสะพรั่ง
เป็นเสน่ห์ดึงดูดใจ นักท่องเที่ยวให้ไปเยือนไม่ขาดสาย

บนยอดเขาเตี้ยๆ แห่งนี้ เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธสิริสัตตราช (หลวงพ่อเจ็ดกษัตริย์) จำลองมาจากพระพุทธรูปในจังหวัดยโสธร
มาประดิษฐ์สถาน ณ เขื่อนแห่งนี้เพื่อให้ผู้มาเยือนได้สักการะ และเป็นแหล่งรวมจิตใจของชาวจังหวัดอุตรดิตถ์