พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๒๖ ภัคคชาดก : พระราชากับยักษ์

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๒๖ ภัคคชาดก
พระราชากับยักษ์

ในอดีตกาล ครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์ได้เกิดในตระกูลพราหมณ์ตระกูลหนึ่งในแคว้นกาสี บิดาของพราหมณ์ทำการค้าขายเลี้ยงชีพ บิดาให้พราหมณ์ซึ่งมีอายุได้ ๑๖ ปี แบกเครื่องแก้วมณีเดินทางไปค้าขายในบ้านและนิคม เป็นต้น
ครั้นถึงกรุงพาราณสีให้หุงอาหารบริโภคใกล้เรือนของนายประตู เมื่อหาที่พักไม่ได้ จึงถามว่า “คนจนมาผิดเวลา จะพักได้ที่ไหน”
นายประตูบอกว่า “นอกพระนครมีศาลาอยู่หลังหนึ่ง แต่ศาลานั้นมียักษ์ยึดครอง ถ้าเจ้าต้องการก็จงอยู่เถิด”
พราหมณ์กล่าวว่า “มาเถิด เราจะไป เราไม่กลัวยักษ์ เราจะทรมานยักษ์นั้นให้หมอบลงแทบเท้าของพ่อ แล้วก็พาบิดาไปในที่นั้น”
ลำดับนั้นบิดาของพระโพธิสัตว์นอนบนพื้นกระดาน ตนเองนั่งนวดเท้าให้บิดา ยักษ์ซึ่งสิงอยู่ที่ศาลานั้นนาน ๑๒ ปี ก่อนจะได้ศาลานั้นยักษ์ได้พรจากเทวดาว่า มนุษย์ซึ่งเข้าไปยังศาลานี้ ผู้ใดกล่าวในเวลาที่เขาจามว่า ขอท่านจงเป็นอยู่เถิด และผู้ใดเมื่อเขากล่าวว่าจงเป็นอยู่เถิด แล้วกล่าวตอบว่าท่านก็เหมือนกัน ขอให้เป็นอยู่เถิด เว้นคนที่กล่าวโต้ตอบเหล่านั้นเสีย ที่เหลือกินเสียเถิด”
ยักษ์นั้นอาศัยอยู่ที่ขื่อหัวเสา คิดว่าจักให้บิดาพระโพธิสัตว์จาม จึงโรยผงละเอียด ผงปลิวเข้าไปในดั้งจมูกของเขา เขาจึงจามทั้งที่นอนอยู่เหนือพื้นกระดาน
พระโพธิสัตว์มิได้กล่าวว่า ขอท่านจงเป็นอยู่เถิด ยักษ์จึงลงจากขื่อหมายจะกินเขา
พระโพธิสัตว์เห็นยักษ์ไต่ลง จึงคิดว่า เจ้ายักษ์นี้เองทำให้บิดาของเราจาม เจ้านี่คงจะเป็นยักษ์กินคนที่ไม่กล่าวว่า ขอให้ท่านจงเป็นอยู่เถิดในเวลาเขาจาม ตนนั้นจึงกล่าวกับบิดาว่า “ข้าแต่บิดา ขอท่านจงเป็นอยู่ ๑๒๐ ปี ขอปีศาจจงอย่ากินฉันเลย ท่านจงเป็นอยู่ ๑๒๐ ปีเถิด”
ยักษ์ได้ฟังคำขอของพระโพธิสัตว์แล้วรำพึงว่า เราไม่สามารถจะกินมาณพนี้ได้ เพราะเขากล่าวว่าขอให้ท่านจงเป็นอยู่เถิด แต่เราจะกินบิดาของเขา ว่าแล้วก็ไปหาบิดา
บิดาเห็นยักษ์ตรงมาคิดว่า เจ้ายักษ์นี่คงจักเป็นยักษ์กินคนผู้ไม่กล่าวตอบว่า ขอให้ท่านจงเป็นอยู่เถิด เพราะฉะนั้นเราจักกล่าวตอบ แล้วกล่าวกับบุตรว่า “แม้เจ้าก็จงเป็นอยู่ ๑๒๐ ปี พวกปีศาจจงกินยาพิษ เจ้าจงเป็นอยู่ ๑๒๐ ปีเถิด”
ยักษ์ได้ฟังดังนั้น คิดว่าเราไม่สามารถกินได้ทั้งสองคน จึงถอยกลับ
พราหมณ์ถามยักษ์นั้นว่า “เจ้ายักษ์ เพราะเหตุไรเจ้าจึงกินคนที่เข้าไปยังศาลานี้เล่า”
ยักษ์ตอบว่า “เพราะเราอุปฐากท้าวเวสวันอยู่ถึง ๑๒ ปี แล้วได้พร”
พราหมณ์ถามว่า “เจ้ากินได้ทุกคนหรือ”
ยักษ์ตอบว่า “ยกเว้นคนที่กล่าวตอบว่า ขอให้ท่านจงเป็นอยู่เถิด นอกนั้นเรากินหมด”
พระโพธิสัตว์กล่าวว่า “ยักษ์ เจ้ากระทำอกุศลไว้ในภพก่อน เป็นผู้ร้ายกาจ หยาบคาบ ชอบเบียดเบียนผู้อื่น แม้บัดนี้เจ้าก็ยังทำกรรมเช่นนั้นอีก เจ้าจักเป็นผู้ชื่อว่ามืดมาแล้วมืดไป เพราะฉะนั้นตั้งแต่บัดนี้ไป เจ้าจงงดจากการฆ่าคนเถอะ”
ทรมานยักษ์นั้น แล้วขู่ด้วยภัยในนรก ให้ยักษ์ตั้งอยู่ในศีลห้า ได้ทำยักษ์ให้เหมือนคนรับใช้
วันรุ่งขึ้นพวกมนุษย์ซึ่งเดินทาง เห็นยักษ์และทราบว่าพระโพธิสัตว์ทรมานยักษ์สำเร็จ จึงพากันไปกราบทูลแด่พระราชา
“ขอเดชะ มีมาณพคนหนึ่งทรมานยักษ์นั้นได้ทำให้เหมือนเป็นคนรับใช้ พระเจ้าข้า”
พระราชารับสั่งให้หาพระโพธิสัตว์แล้วทรงตั้งไว้ในตำแหน่งเสนาบดี และได้พระราชทานยศใหญ่แก่บิดาของเขา
พระราชาทรงกระทำยักษ์ให้ได้รับพลีกรรม แล้วตั้งอยู่ในโอวาทของพระโพธิสัตว์ กระทำบุญมีทานเป็นต้น บำเพ็ญทางไปสวรรค์

ธรรมนิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
กลฺยาณการี กลฺยาณํ ปาปการี จ ปาปกํ
ทำดี ได้ดี ทำชั่ว ได้ชั่ว (๑๕/๙๐๓)

สุขํ ยาว ชรา สีลํ
ศีลให้ความสุขแม้จะแก่ชรา (๒๕/๕๐)

คัดจาก : หนังสือ พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ / จัดพิมพ์เพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดย สถาบันบันลือธรรม