พระสมุดลักษณพิสูท ดำน้ำ และลุยเพลิง

พระสมุดลักษณพิสูท ดำน้ำ และลุยเพลิง

"พระสมุดลักษณพิสูท ดำน้ำ และลุยเพลิง" ถ่ายถอดเนื้อหาโดยนางศิวพร เฉลิมศรี นักภาษาโบราณชำนาญการพิเศษ กลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก เนื้อหามีดังนี้

กฎหมายตราสามดวงได้รับยกย่องว่าเป็น ประมวลกฎหมายฉบับแรกแห่งสมัยรัตนโกสินทร์ หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ประมวลกฎหมายรัชกาลที่ ๑” เนื่องจากเป็นการนำบทกฎหมายลักษณะต่างๆ ที่มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา มารวบรวมเป็นหมวดหมู่และชำระดัดแปลงบางบทที่วิปลาสทำให้เสียความยุติธรรมออกไป

กฎหมายตราสามดวงเป็นประมวลกฎหมายที่มีโครงสร้างและองค์ประกอบครบถ้วนสมบูรณ์ที่สุดฉบับหนึ่งของโลก

กฎหมายฉบับตราสามดวง เรื่อง พระสมุดลักษณพิสูท ดำน้ำ และลุยเพลิง เลขที่ ๔๘ เป็นหนังสือสมุดไทยขาว ได้มาจากกระทรวงมุรธาธร (ปัจจุบันคือ กรมราชเลขานุการในพระองค์) ซี่งกฎหมายลักษณพิสูท ดำน้ำ และลุยเพลิง เป็นกฎหมายฉบับหนึ่งที่ประกอบอยู่ในกฎหมายตราสามดวง

กฎหมายฉบับนี้เป็นมาตราการสุดท้ายที่จะหาเกณฑ์ตัดสินข้อแพ้ชนะในระหว่างคู่ความโดยยึดถือปรากฎการณ์เหนือหรือเกินเกณฑ์มาตรฐานตามธรรมชาติเป็นตัวตัดสิน แต่ก่อนที่จะมาถึงวิธีการนี้ คดีดังกล่าวได้ผ่านกระบวนการพิจารณาที่ควรจะทำมาทั้งหมดแล้ว แต่ปรากฎว่าคดีดังกล่าวขาดทั้งประจักษ์พยาน พยานแวดล้อม หรือพยานหลักฐานอื่นๆ ไม่อาจค้นหาความจริงได้ จึงยอมให้พิสูจน์ ซึ่งมี ๗ ประการ ได้แก่

๑. ล้วงตะกั่ว
๒. สาบาน
๓. ลุยเพลิงด้วยกัน
๔. ดำน้ำด้วยกัน
๕. ว่ายขึ้นน้ำแข่งกัน
๖. ว่ายน้ำข้ามฟากแข่งกัน
๗. จุดเทียนคนละเล่ม ผู้ใดหมดก่อน เป็นเกณฑ์แพ้ชนะกัน

กฎหมายลักษณพิสูท ดำน้ำ และลุยเพลิง นี้แสดงให้เห็นถึงกระบวนการทางยุติธรรมในอดีตที่พยายามจะพิสูจน์ความจริง โดยใช้อำนาจเหนือธรรมชาติ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ มาเป็นตัวตัดสิน และเชื่อว่าสามารถปกป้องคนดีหรือช่วยพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของคนได้ เหมือนดังคำสุภาษิตของคนไทยที่ว่า คนดีตกน้ำไม่ไหล ตกไฟไม่ไหม้

ขอขอบคุณที่มา : กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร
บรรณานุกรม
- พระสมุดลักษณพิสูทดำน้ำและลุยเพลิง. หอสมุดแห่งชาติ. หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรไทย. ภาษาไทย. เส้นหมึก. จ.ศ.๑๑๖๖ (พ.ศ.๒๓๔๗). เลขที่ ๔๘. หมวดกฎหมาย.
- กฎหมายตราสามดวง ฉบับราชบัณฑิตยสถาน เล่ม ๒. กรุงเทพฯ:ราชบัณฑิตยสถาน, ๒๕๕๐.