ปัจฉิมกถา ธรรมชาติแห่งพุทธะ เป็นอิสระแต่เริ่มต้น
พุทธภาวะแห่งตรีกายซึ่งดำรงอยู่เองตามธรรมชาติ
ในสรรพสัตว์แม้เล็กสุดเท่าแมลง
ดำรงอยู่เสมอไม่แยกออกไปได้แม้มืดมัวด้วยอวิชา
ธรรมทาวรมากมายเท่าปริมาณแห่งสรรพสัตว์ผู้ฝึกได้
ใช้สอนเพื่อฝึกสรรพสัตว์
เขาหลงอยู่ในสัญญาวิปลาส
ในมรรคที่จับฉวยมาผิด ( ผู้อยู่ในโลกธรรม )
มรรคที่ผิด ( พวกพาหิรลัทธิ )
มรรคที่ไม่ถูกตรง ( พวกเถรวาท )
และพวกถูกล่ามด้วยมรรค ( พวกตันตระชั้นต่ำ )
ที่จะเดินไปตามมรรคอันเยี่ยมช่างหาได้ยากนัก
ราวกับดอกอุทุมพร
ถูกมัดด้วยความสุดโต่งขณะอยู่เหนือความโต่ง ( หลักธรรม )
โดยไม่ตระหนัก เปรียบเสมือนกับทรัพย์ของคนจน
ซึ่งปรากฏอยู่ในบุคคลแล้ว ( การภาวนา )
ถูกทำลายด้วยการปรุงแต่ง ขณะที่
ทั้งแสดงออกมาเองและไม่ปรุงแต่ง( การกระทำ )
เป็นความโง่งมงายเพียงใดที่ไม่รู้ตามที่มันเป็น
คนมั่งมีและแข็งแรงถูกบุญเข้าครอบครอง
ผู้ถูกอบรมด้วยการศึกษากลายเป็นคนแข็งกระด้างคล้ายผิวเนย
นักภาวนาผู้อยู่ภายใต้อวิชชายืนหยัดในความกระด้าง
คล้ายบีบน้ำมันจากทราย
ใครจักได้รับมหามุทราแห่งภาวะธรรมชาติ
คำสอนชั้นเลิศของพระสูตรและตันตระ
คล้ายคู่แห่งอาทิตย์และจันทร์
ยังคงเหลืออยู่เพียงเศษเสี้ยว
คล้ายแสงแดงเรื่อจากก้อนเมฆในเวลาเย็นย่ำ
ไฉนจึงผูกเสรีภาพไว้ด้วยท้องไส้เพียงเพื่อชีวิตนี้
พำนักในอาศรมกลางขุนเขาไร้ผู้คน
อาศัยอาหารพื้น ๆ เพื่อยังชีพ
เพ่งมองหาโฉมหน้าดั้งเดิม เป้าหมายที่ยั่งยืน
นี่มิใช่ธรรมเนียมของสายปฏิบัติหรือ
ในยุคปัจจุบัน ความมุ่งหวังลาภคือเหตุแห่งความเสื่อม
และความเพียรก็มิใช่เพื่อความจริงแท้
ใครเล่าจักต้องการและให้ความเทิดทูน
บทประพันธ์ของฉัน
อาจเติมห้องด้วยบทประพันธ์เขียนหวัด ๆ
ไม่ต้องการจากตนเองและไม่ทราบซึ้งโดยใครอื่น
ไม่สามารถฝึกจิตใครแม้สักคน
เหล่านี้ไม่ใช่สิ่งอื่นใดนอกจากกระดาษเปื้อนหมึก
และแรงงานเหนื่อยยากจากนิ้วมือฉัน
คำร้องยากปฏิเสธ
จากบางคนอย่างยาวนาน
ฉันทำสิ่งนี้จากอนุมาน
ขาดพลังแห่งบทประพันธ์ที่มั่นคงในความหมาย
อ่อนเชิงในการหยั่งรู้ความหมายแห่งถ้อยคำ
กระทั่งประสบการณ์ในการหยั่งถึงความหมายแห่ง
ถ้อยคำอันล้ำลึก
บทประพันธ์นี้
จะเป็นอย่างอื่นเว้นเสียแต่ที่ตั้งแห่งการยิ้มการยิ้มเยาะของผู้รู้
และผู้บรรลุทั้งหลายได้ไหม
ไม่ว่าอย่างไร บัวแรกบานงามตาดอกนี้
เปล่งประกายด้วยลีลาชั้นอริยะ
และไม่พร่ามัวด้วยความตั้งใจชั่วร้าย
อาจเป็นเครื่องประดับโสต
นักภาวนาเปี่ยมพลังบันดาลใจเช่นฉัน
ด้วยกุศลจากการประพันธ์งานชิ้นนี้
ร่วมกับคุณธรรมชั้นอสังขตะ สังขตะ แห่งสังสาระ นิพพาน และมรรค
ขอให้คำสอนแห่งสายปฏิบัติจงขจรขจายไปทุกทิศทาง ขอให้สรรพสัตว์หยั่งรู้ผลแห่งมหามุทรา วิทยาธรแห่งมังคม ด้วยถ้อยคำเหล่านี้ " โปรดรจนาตำราที่ ละเอียดและลึกซึ้งเกี่ยวกับคำสอนที่จำเป็นที่ส่งเสริมและบ่งบอกขั้นตอนในการปฏิบัติ
" แต่เพราะมีตำราอยู่มากมายแล้ว ทั้งที่ เป็นพื้นฐานและลึกซึ้งของบูรพาจารย์สายปฏิบัติต่าง ๆ จึงไม่จำเป็น ต้องรจนางานใด ๆ ขึ้นมาใหม่
อย่างไรก็ตาม ฉันได้รับข้อคิดจากอาจารย์ผู้เป็นที่พึ่ง และได้รับผลงานด้านมรรคมหามุทราหลายชิ้น เช่น
หนึ่งการเกิดขึ้นแห่งสติสัมปชัญญะ ขับความมืดแห่ง อวิชชา เห็นมรดกแต่ดั้งเดิมโดยตรง และอื่น ๆ