พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๗๑ นานาฉันทชาดก : ปุโรหิตเก่ารับตำแหน่ง

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๗๑ นานาฉันทชาดก
ปุโรหิตเก่ารับตำแหน่ง

หลังจากที่พระเจ้าพรหมทัต กษัตริย์กรุงพาราณสีเสด็จสวรรคต พระโพธิสัตว์ซึ่งเป็นพระโอรสก็ได้สืบราชสมบัติต่อมา สมัยพระบิดาครองราชย์นั้นได้ปลดอำมาตย์คนหนึ่งออกจากตำแหน่งอย่างไม่เป็นธรรม อำมาตย์คนนั้นกลายเป็นคนยากจน อาศัยอยู่กับชายแก่คนหนึ่ง แต่ก็ยังมีความจงรักภักดีต่อแผ่นดินอยู่เสมอ
   พระราชาได้ปลอมพระองค์เพื่อที่จะไปตรวจราชการแผ่นดินในตอนกลางคืน พวกโจรหลังจากทำการโจรกรรมแล้ว ได้พากันดื่มเหล้าอยู่ในโรงเหล้าแห่งหนึ่ง ได้ปล้นเอาผ้าห่มพระโพธิสัตว์แล้วจับตัวไว้ ขณะที่อำมาตย์กำลังตรวจดูดาวนักษัตรอยู่ รู้ว่าพระราชากำลังตกอยู่ในอันตราย จึงบอกกับพราหมณีผู้เป็นภรรยา
   พระราชาได้ยินเสียงของอำมาตย์พูดอย่างชัดเจน จึงบอกกับโจรว่า “ให้ปล่อยเราไปเถอะ เราไม่มีอะไร มีแต่ผ้าห่ม เจ้าจงเอาผ้าห่มไป แล้วปล่อยเราเถอะ” ทรงอ้อนวอนอยู่นาน โจรจึงยอมปล่อยตัว
   รุ่งขึ้น พระราชาเรียกอำมาตย์ทั้งหลายมาถามว่า เมื่อคืนมีใครตรวจดูดาวนักษัตรกันบ้างไหม แต่ทุกท่านทูลว่าตรวจดูแล้วไม่เห็นอะไร พระราชาจึงรับสั่งให้อำมาตย์คนเก่ามาเข้าเฝ้าแล้วตรัสถามดู
   อำมาตย์คนเก่ากราบทูลว่า “ตรวจดูแล้ว พระองค์ทรงมีเคราะห์ ประเดี๋ยวเดียวก็หายไปพระเจ้าข้า”
   พระราชารับสั่งปลดอำมาตย์คนใหม่และทรงแต่งตั้งอำมาตย์คนเก่าทำหน้าที่เพียงผู้เดียว แล้วตรัสถามอำมาตย์ว่า “ท่านอำมาตย์ท่านมีความต้องการอะไรให้บอกเรา เราจะจัดหาให้ท่านทุกอย่าง”
   เช้ารุ่งขึ้น อำมาตย์กราบทูลกับพระราชาว่า “ข้าพเจ้าอยู่ในเรือนหลังเล็ก มีความชอบแตกต่างกัน” พระราชาทรงรับสั่งให้พระราชทานของตามต้องการของทุกคน แล้วทรงตรัสกับอำมาตย์ว่า “ต่อจากนี้ไป ท่านอำมาตย์จะทำหน้าที่นำความเจริญมาสู่พระนครของเราตลอดไป”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“ความคิด ความต้องการของแต่ละคนไม่เหมือนกัน”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
นานาทิฏฺฐิเก นานยิสฺสสิ เต
มนุษย์ต่างความคิดต่างความเห็นกัน จะกำหนดให้คิดเห็นเหมือนกันหมดเป็นไปไม่ได้ (๒๗/๗๓๐)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม