พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๖๘ โรมชาดก : อาชีวกเจ้าเล่ห์

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๖๘ โรมชาดก
อาชีวกเจ้าเล่ห์

ในสมัยพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติในกรุงพาราณสี ครั้งนั้นมีนกพิราบฝูงหนึ่งอาศัยอยู่ในถ้ำ ในที่ไม่ใกล้ไม่ไกลนั้น ก็มีฤๅษีตนหนึ่งอาศัยอยู่ในถ้ำเช่นกัน พญานกพิราบเป็นนกมีศีลธรรม ชอบพาฝูงนกไปฟังธรรมคำสอนของพระฤาษีเป็นประจำ พระฤๅษีตนนี้อยู่ที่แห่งนี้มานานแล้ว ในที่สุดก็ย้ายไปอยู่ในที่อื่น ภายหลังจากฤๅษีจากไปไม่นานก็มีนักบวชเจ้าเล่ห์คนหนึ่งมาอาศัยในถ้ำนั้น พญานกพิราบเข้าใจว่านักบวชคนนึ้คงเป็นนักบวชที่ดีเท่าพระฤๅษีองค์ก่อน จึงพาบริวรไปฟังธรรมคำสอนเป็นประจำเช่นกัน
ชาวบ้านได้แกงเนื้อนกพิราบมาถวาย นักบวชเจ้าเล่ห์กินไปแล้วรู้สึกติดใจ จึงสอบถามชาวบ้านว่าเป็นเนื้ออะไร เมื่อรู้ว่าเป็นเนื้อนกพิราบ จึงคิดวางแผนจะฆ่านกกินทุกๆ วัน แผนการของนักบวชเจ้าเล่ห์ได้เริ่มในวันรุ่งขึ้น เขานำอาหารที่ชาวบ้านนำมาถวายออกมาล่อนก และนอนคลุกโปงอยู่หน้าประตูคอยดูว่าจะมีนกมากินหรือไม่ ในมือถือไม้เหมาะๆ มือ เตรียมขว้างปาโดยไม่ให้พลดกสักครั้งเดียว
พญานกพิราบเห็นกิริยาอาการของนักบวชก็รู้สึกว่าผิดสังเกต คิดในใจว่าบางทีนักบวชคนนี้จะหมายเอาชีวิตนกพิราบไปปรุงอาหาร เลยส่งสัญญาณให้บริวารบินกลับไปยังถ้ำของตน และบอกให้ระวังนักบวชคนนี้ให้ดีว่าไม่ใช่มิตรแต่เป็นศัตรู ฝ่ายดาบสขี้โกงเมื่อเห็นนกพิราบมีทีท่าจะบินกลับไป จึงกล่าวเชื้อเชิญให้มาใกล้ๆ จะได้กินอาหารที่ได้เตรียมไว้ให้อย่างพอเพียง พญานกพิราบจึงกล่าวขึ้นว่า “เราเห็นพฤติกรรมของท่านไม่น่าไว้ใจ ท่านมีพฤติกรรมเปลี่ยนไปจากเดิม พวกเราจึงจะไม่เข้าไปในถ้ำของท่าน”
พอรู้ว่าพวกนกไม่เข้ามาแน่ นักบวชขี้โกงจึงขว้างท่อนไม้ไปหมายจะฆ่านกได้สักตัวหนึ่ง แต่ผิดถนัด ถึงอุทานขึ้นว่า “โอ้! ไม่น่าเลย เราขว้างผิดซะแล้ว”
พญานกกล่าวสวนว่า “ท่านขว้างผิด แต่ท่านไม่ผิดพลาดที่จะตกนรก” กล่าวดังนั้นก็ข่มขู่นักบวชให้หนีไป หาไม่จะบอกชาวบ้านให้มาขับไล่ นักบวชเห็นว่านกเอาจริง จึงรีบหนีไปอยู่ที่อื่นทันที

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“จงระวังภัยในคนที่มิใช่มิตร”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
น วิสฺสเส อิตฺตรทสฺสเนน
ไม่ควรไว้วางใจ เพียงด้วยเห็นกันนิดหน่อย (๑๕/๓๕๘)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม