ถั่วดาวอินคา

เมล็ดถั่วดาวอินคาอบ

ถั่วดาวอินคา

ถั่วดาวอินคา, ถั่วอินคา หรือ ซาจาอินจี หรือ Sacha inchi (แปลว่า ถั่วป่า)

• วงศ์ : Euphorbiaceae
• ชื่อวิทยาศาสตร์ : Plukenetia volubilis L.
• ชื่อสามัญ :
– Sacha inchi
– Inca peanut
– Sacha peanut
– Mountain peanut
– Supua peanut
• ชื่อท้องถิ่น : ถั่วดาวอินคา ถั่วอินคา หรือ ซาจาอินจี หรือ Sacha inchi (แปลว่า ถั่วป่า)

เป็นพืชหลายปีชนิดหนึ่งในวงศ์ยางพารา (ไม่ใช่วงศ์ถั่ว) ลำต้นมีความสูงได้ถึงประมาณ ๒ เมตร ใบเป็นรูปหัวใจ มีขนเล็กๆ บนใบ ฝักเป็นรูปดาวมี ๔-๗ แฉก สีเขียว เมื่อแก่จัดจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเข้ม ถั่วดาวอินคามีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของทวีปอเมริกาใต้ (โบลิเวีย เปรู เอกวาดอร์ โคลอมเบีย เวเนซุเอลา ซูรินาม และภาคตะวันตกเฉียงเหนือของบราซิล) รวมทั้งในพื้นที่บางส่วนของหมู่เกาะวินด์เวิร์ดในภูมิภาคแคริบเบียน ชนพื้นเมืองในป่าดิบชื้นแอมะซอนในเปรูรู้จักการเพาะปลูกพืชชนิดนี้มาช้านาน ปัจจุบันมีการเพาะปลูกเชิงพาณิชย์ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้โดยเฉพาะอย่างยิ่งในไทย

ถั่วดาวอินคาสามารถนำมาทำเป็นอาหาร และมีประโยชน์มากมายต่อสุขภาพของมนุษย์ โดยใช้ใบอ่อน และยอดอ่อนนำมาประกอบอาหาร เนื้อใบ และยอดอ่อนมีความนุ่ม และมีรสมัน ไม่มีกลิ่นเหม็นเขียว สามารถทำได้ในหลายเมนู อาทิ ยอดถั่วดาวอินคาผัดน้ำมันหอย แกงจืดยอดอ่อนถั่วดาวอินคา แกงเลียงหรือแกงอ่อมยอดอ่อนถั่วดาวอินคา เป็นต้น รวมถึงนำยอดอ่อนมาลวกหรือรับประทานสดคู่กับน้ำพริกหรืออาหารจำพวกลาบ ซุบหน่อไม้

ปัจจุบันมีการวิจัยและพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์สุขภาพที่หลากหลาย ทั้งน้ำมันจากถั่วดาวอินคา และผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร เมล็ดถั่วดาวอินคามีปริมาณโปรตีนและน้ำมันสูง (ร้อยละ ๒๗ และร้อยละ ๓๕-๖๐ ตามลำดับ) น้ำมันจากเมล็ดอุดมไปด้วยกรดไขมันจำเป็นอย่างกรดลิโนเลนิกในกลุ่มโอเมกา ๓ (ร้อยละ ๔๕-๕๓ ของปริมาณไขมันทั้งหมด) และกรดลิโนเลอิกในกลุ่มโอเมกา-๖ (ร้อยละ ๓๔–๓๙ ของปริมาณไขมันทั้งหมด) และกรดไขมันไม่จำเป็นในกลุ่มโอเมกา-๙ (ร้อยละ ๖-๑๐ ของปริมาณไขมันทั้งหมด แม้ว่าเมล็ดสดและใบสดของถั่วดาวอินคาจะมีสารชีวพิษ แต่เมื่อผ่านกระบวนการให้ความร้อนก็จะปลอดภัยสำหรับการบริโภค โดยเมล็ดที่คั่วแล้วอาจนำมาบริโภคเป็นของขบเคี้ยวอย่างถั่วทั่วไป เช่น เมล็ดคั่วสุกใช้ทำซอส สกัดน้ำมัน หรือรับประทานเป็นอาหารคบเคี้ยว เช่น ถั่วอบ ถั่วคั่วเกลือ (salted peanuts) รสมันอร่อย ส่วนใบทำให้แห้งแล้วคั่วเป็นน้ำชา ชงเป็นเครื่องดื่ม และยังใช้เป็นส่วนผสมของเครื่องสำอาง เช่น โฟมล้างหน้า สบู่ น้ำหอม และครีมบำรุงผิว