ประวัติ วัดพะเนียงแตก (หลวงพ่อทา) ต.มาบแค อ.เมืองนครปฐม จ.นครปฐม

ประวัติ วัดพะเนียงแตก
ตำบลมาบแค อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม

วัดพะเนียงแตก ตั้งอยู่ที่ หมู่ที่ ๔ ตำบลมาบแค อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม

ประวัติความเป็นมาของชื่อวัด
วัดพะเนียงแตก จังหวัดนครปฐม สร้างสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นประมาณ พ.ศ.๒๓๓๔ เป็นปีที่ ๑๐ ในแผ่นดินสยามของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ ตรงกับ ร.ศ.๑๐ จุลศักราช ๑๑๕๓

วัดพะเนียงแตกนี้ตั้งอยู่บนฝั่งคลองพะเนียงแตกตามชื่อหมู่บ้าน เป็นคลองธรรมชาติ แยกมาจากแม่น้ำแม่กลองไหลผ่านหมู่บ้านพะเนียงแตกแล้วไหลลงสู่แม่น้ำท่าจีน ที่ตำบลบางพระ อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม วัดพะเนียงแตกเดิมชื่อว่า “วัดปทุมคงคา” ตามหลักฐานเก่าจารึกอยู่ที่จั่วอุโบสถหลังเดิม สำหรับชื่อวัดพะเนียงแตกหลวงพ่อทา ซึ่งเป็นเจ้าอาวาสรูปที่ ๒ เป็นผู้ตั้งให้ใหม่เพื่อให้สอดคล้องกับชื่อหมู่บ้าน, ชื่อตำบล และชื่อแม่น้ำที่หน้าวัด เพื่อให้พระภิกษุสามเณรอยู่อาศัยประจำ เพื่อการดูแลรักษาและบำเพ็ญสมณธรรมสืบไป

แต่เดิมนั้นบริเวณที่ตั้งเป็นป่ารกชัฏเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่านานาชนิด อาทิเช่น ช้าง เสือ กวาง ชะนี ลิง และม้า ซึ่งชาวบ้านสมัยนั้นนิยมทำพลุไฟพะเนียงไปถวายในพระราชวัง สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ทรงจัดงานพระราชพิธีสมโภชในงานต่าง ๆ ชาวบ้านทั่วไปจึงนิยมเรียกสั้น ๆ ว่า วัดพะเนียงแตก วัดพะเนียงแตกนี้มีเนื้อที่ตั้งวัดและที่ธรณีสงฆ์จำนวน ๑๕๔ ไร่ ๒ งาน ๓๒ตารางวา เฉพาะเป็นที่ตั้งวัด ๔๔ ไร่ ที่ธรณีสงฆ์ ๑๑๐ ไร่ ๒ งาน ๓๒ ตารางวา

อาณาเขตที่ตั้งของวัด
เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อยในการปกครอง ดูแลรักษาศาสนสมบัติ ศาสนวัตถุ และพระปรางค์เก่าแก่อายุกว่า ๒๐๐ ปี และโบราณวัตถุภายในวัด จึงแบ่งออกเป็น ๓ เขต ดังนี้

- เขตพุทธาวาส มีอาณาเขตเริ่มจากทิศเหนือไปตามแนวจรดที่มีการครอบครองทางสาธารณะประโยชน์ ทิศใต้จรดที่ดินเลขที่ ๑๔๓ ติดคลองพะเนียงแตก ทิศตะวันออกจรดที่มีการครอบครองทางสาธารณะประโยชน์ ทิศตะวันตกจรดที่มีการครอบครองคลองพะเนียงแตก เป็นเขตแดน บริเวณภายในเขตพุทธาวาสเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธปฏิมาพระพุทธชินราช และปูชนียสถานอื่น ๆ เช่นอุโบสถ มณฑปหลวงพ่อทา มณฑปหลวงพ่อประยงค์ วิหารพระสิวลี วิหารพระสามสมัยมีพระเชียงแสน พระสุโขทัย พระอู่ทอง วิหารพระสังกัจจายน์ เป็นต้น

- เขตสังฆาวาส มีกำแพงและเจดีย์ล้อมรอบทั้ง ๔ ด้าน มีสวนต้นไม้กั้นเขตกลางระหว่างเขตพุทธาวาสและเขตสังฆาวาส ภายในเป็นกุฎิที่อยู่จำพรรษาของพระภิกษุสงฆ์ มีศาลาการเปรียญ หอสมุด ศาลากองอำนวยการ โรงเรียนพระปริยัติธรรม ศาลาหน่วยอบรมประชาชนประจำตำบล หอกลอง หอระฆัง ศาลาหอฉัน ศาลาโรงเลี้ยง เป็นต้น

- เขตธรณีสงฆ์ ซึ่งเป็นศาสนสมบัติของวัดที่ประชาชนถวายไว้ให้เป็นสมบัติของวัดตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร.๔) จนถึงพุทธศักราช ๒๔๘๙ (ร.๘) ซึ่งส่วนราชการต่าง ๆ ขออนุญาตให้ใช้เป็นสถานที่ราชการบ้าง มีเทศบาลตำบลมาบแคที่ทำการกำนัน โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพโรงเรียน และบางแห่งถูกเวรที่คืนทำคลองชลประทาน ทำถนนทางเดินรถยนต์ เป็นต้น จึงทำให้เหลือเป็นที่ธรณีสงฆ์ประมาณ ๑๑๐ ไร่

การได้มาซึ่งผลประโยชน์ของวัดพะเนียงแตก โดยปกติได้มา คือ
๑. เกิดจากค่าเช่า ค่าบำรุงที่ธรณีสงฆ์ จากพุทธศาสนิกชนเช่าอาศัยทำมาหากิน
๒. เกิดจากที่กัลปนาผลที่ประชาชนถวายโฉนดที่ดินซึ่งประชาชนที่อยู่อาศัยในเขต ที่ธรณีสงฆ์ดังกล่าวนี้จะต้องทำสัญญาเช่ากับทางวัดเป็นรายปี
๓. เกิดจากรายได้กองการกุศลที่มีจิตศรัทธาบริจาคทำบุญ
๔. รายได้พิเศษจากการจัดงานเทศกาลนมัสการรูปเหมือนพระครูอุตตรการบดี (หลวงพ่อทา)อดีตพระเกจิอาจารย์สมัยรัชกาลที่ ๕ และอดีตเจ้าอาวาสวัดพะเนียงแตกที่มีเป็นประจำทุกๆปี....ขอขอบคุณศูนย์ข้อมูลสารสนเทศคณะสงฆ์ภาคที่ ๑๔ (ที่มาข้อมูล วัดพะเนียงแตก)

หลวงพ่อทา วัดพะเนียงแตก ท่านเป็นพระร่วมยุคสมัยเดียวกับหลวงพ่อเงิน วัดบางคลาน นครปฐม ในสมัยที่ท่านมีชีวิตอยู่ ท่านมีชื่อเสียงโด่งดังมากกว่า ดังจะเห็นได้จากพระราชพิธีพุทธาภิเษกสำคัญ ๆ ท่านจะได้รับนิมนต์ร่วมพิธีนั่งปรกปลุกเสกเสมอ เช่นพระราชพิธีพุทธาภิเษกพระกริ่งปวเรศและพระราชพิธีพุทธาภิเษกพระกริ่งสวนเต่า รัชกาลที่ ๕ หลวงพ่อทามีชื่อเสียงโด่งดังมากอยู่ระหว่าง พ.ศ.๒๔๐๐-๒๔๕๙ ท่านเป็นพระเกจิอาจารย์ยุคต้นของจังหวัดนครปฐม และเป็นเกจิอาจารย์ที่มีชื่อเสียงโด่งดังที่สุดของจังหวัดนครปฐม เป็นพระนักปฏิบัติเชี่ยวชาญทางสมถกรรมฐาน มีพลังจิตแก่กล้า

ประวัติของหลวงพ่อทา วัดพะเนียงแตก ท่านเติบโตที่ตำบลบ่อผักกูด อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี (นักเขียนบางท่านเข้าใจผิดว่าท่านเป็นชาวหนองเสือ ต.หนองดินแดง อ.เมือง จ. นครปฐม) บรรพบุรุษท่านเป็นชาวลาว เกิดปี พ.ศ.ใดไม่ปรากฏ เข้าใจว่าเกิดในปลายสมัยรัชกาลที่ ๒ ( ครองราช พ.ศ.๒๓๕๒-๒๓๖๗ ) มีพี่น้อง ๔ คน เป็นชายทั้งหมด หลวงพ่อทาเป็นพี่ชายคนโต ส่วนน้องชายอีก ๓ ท่านเท่าที่จำได้้ คือ หลวงพ่อคำ วัดหนองเสือ ต.หนองดินแดง อ.เมือง จ. นครปฐม ส่วนอีกสองท่านจำชื่อไม่ได้ทราบว่าท่านก็บวชเป็นพระเหมือนกัน ด้วยคุณงามความดีและความสามารถของท่าน ท่านจึงได้รับแต่งตั้งให้เป็นพระอุปัชฌาย์ และต่อมาเมื่อปีพ.ศ.๒๔๓๒ (ร.ศ.๑๐๘) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ โปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระครูอุตตรการบดี(เจ้าคณะรองเมืองนครไชยศรี)รักษาพระปฐมเจดีย์ทิศเหนือรูปแรก เมื่อพลวงพ่อทาท่านมรณภาพ ปี พ.ศ.๒๔๕๙ ตำแหน่งพระครูอุตตรการบดีจึงตกแก่หลวงปู่บุญ วัดกลางบางแก้ว