พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๓๓ สุลสาชาดก : หญิงโสเภณีกับโจร

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๓๓ สุลสาชาดก
หญิงโสเภณีกับโจร

ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตครองราชย์สมบัติอยู่ในนครพาราณสี หญิงนครโสเภณีคนหนึ่งชื่อสุลสา มีนางวรรณทาสีห้าร้อยเป็นบริวาร ผู้ที่จะมาร่วมอภิรมย์กับนางต้องเสียเงินพัน
ในพระนครนั้นมีโจรชื่อสัตตุกะ มีกำลังเท่าช้างสาร เวลากลางคืนเข้าไปยังเรือนของอิสสรชน ปล้นเอาตามใจชอบ ชาวเมืองประชุมกันร้องทุกข์แด่พระราชา พระราชาทรงบังคับผู้รักษาเมืองให้วางคนไว้เป็นหมู่ ๆ ตามที่นั้น ๆ รับสั่งให้ช่วยกับจับโจรตัดหัวเสีย ผู้รักษาเมืองจับโจรนั้นมัดมือไพล่หลัง เฆี่ยนด้วยหวายทีละ ๔ นำไปสู่ตะแลแกง มีข่าวลือไปทั่วพระนครว่าจับโจรได้แล้ว
ครั้งนั้น นางสุลสายืนอยู่ที่หน้าต่าง แลดูระหว่างถนน เห็นโจรเข้าก็มีจิตรักใคร่ คิดว่า “ถ้าเราจักสามารถทำบุรุษที่ถูกจับหาว่าเป็นโจรนี้ให้พ้นไปได้ เราจักอยู่ร่วมกับเขาคนเดียว โดยไม่กระทำกรรมที่เศร้าหมองเช่นที่แล้วมา” คิดดังนี้แล้ว นางได้ติดสินบนพันกหาปณะแก่ผู้รักษาเมืองในหนหลัง ให้โจรนั้นหลุดพ้นแล้ว นางได้ร่วมอภิรมย์กับโจรนั้น เมื่อเวลาผ่านมาได้สามสี่เดือน โจรคิดว่าเราไม่อาจอยู่ที่นี้ได้ และก็ไม่อาจจะไปมือเปล่า เครื่องแต่งตัวของนางสุลสานี้มีราคาถึงหนึ่งแสน เราฆ่านางแล้วจักเอาเครื่องแต่งตัวนี้ไป
อยู่มาวันหนึ่ง เขากล่าวกะนางว่า “น้องรัก เมื่อราชบุรุษเขาจับตัวพี่นำมา พี่ได้บนบานจะถวายพลีกรรมแก่รุกขเทวดาที่ยอดเขาโน้น เมื่อรุกขเทวดาไม่ได้พลีกรรม ก็จะมาเบียดเบียนพี่ส่งไป” โจรกล่าวต่อว่า “น้องรัก! การส่งไปนั้นไม่สมควรแก่เราทั้งสอง ต้องประดับร่างกายด้วยสรรพาภรณ์ ไปถวายพลีกรรมด้วยบริวารใหญ่”
นางกล่าว “ดีแล้วพี่ เราจักกระทำตามนั้น”
จากนั้น โจรให้นางจัดหาของเสร็จตามที่ตกลงกันแล้ว ในเวลาที่เดินทางไปถึงชายเขา จึงกล่าวว่า “น้องรัก รุกขเทวดาเห็นคนมามาก จักไม่รับพลีกรรม เราขึ้นไปถวายกันเพียงสองคนเถิด”
ครั้นนางรับคำแล้ว จึงให้นางแบกถาดเครื่องพลี ตนเองเหน็บอาวุธห้าชนิดขึ้นยอดภูเขา ให้นางวางถาดเครื่องพลีที่โคนต้นไม้ซึ่งเกิดที่ปากเหวลึกชั่วร้อยบุรุษ แล้วกล่าวว่า
“น้องรัก พี่ไม่ได้มาเพื่อพลีกรรม แต่หมายจะฆ่าเธอแล้วเอาเครื่องแต่งตัวของเธอไป จึงได้มา เธอจงเปลื้องเครื่องแต่งตัวของเธอออกห่อผ้าสาฎก”
นางถามว่า “พี่จะฆ่าฉันทำไม?”
โจรกล่าวตอบ “เพื่อต้องการทรัพย์”
นางกล่าวว่า “พี่จงระลึกถึงคุณที่ฉันทำไว้ ฉันเปลี่ยนแปลงพี่ ซึ่งถูกเขามัด นำมาให้เป็นลูกเศรษฐี ให้ทรัพย์มาก ให้ได้ชีวิต แม้ฉันเองจะได้ทรัพย์วันละพันกหาปณะ ก็ยังไม่เหลียวแลชายอื่น ฉันมีอุปการะแก่พี่ถึงเพียงนี้ ขอพี่อย่าได้ฆ่าฉันเลย ฉันจะให้ทรัพย์แก่พี่อีกเป็นจำนวนมาก และจะเป็นคนรับใช้ของพี่ด้วย” เมื่อจะวิงวอนโจรนั้นได้กล่าวว่า “สร้อยคอทองคำนี้ มีแก้วมุกดา แก้วไพฑูรย์เป็นอันมาก ตลอดจนทรัพย์นับเป็นพันทั้งหมด ข้าพเจ้ายกให้ท่าน ขอความเจริญจงมีแก่ท่าน และจงประกาศข้าพเจ้าว่าเป็นทาสีเถิด”
จากนั้น โจรสัตตุกะกล่าวว่า “แน่ะ แม่คนงาม เจ้าจงเปลื้องเครื่องประดับออกห อย่ามัวร่ำไรให้มากไปเลย เราไม่รับรู้อะไรทั้งนั้น เรานำเจ้ามาเพื่อให้ทราบอย่างเดียวเท่านั้น”
ดังนี้แล้ว นางสุลสาฉุกคิดถึงเหตุที่จะเอาตัวรอดได้ คิดว่าโจรนี้จักไม่ยอมละชีวิตเรา เราจักใช้อุบายนี้ผลักโจรนี้ให้ตกลงในเหวให้ตายเสียก่อน แล้วกล่าวว่า “ฉันมานึกถึงตัวเอง แต่น้อยคุ้มใหญ่ ฉันไม่ได้รู้จักรักชายอื่นยิ่งไปกว่าท่านเลย ขอเชิญท่านนั่งลง ฉันจักขอกอดท่านให้สมรัก และจักกระทำประทักษิณแก่ท่านเสียก่อน เพราะว่าต่อแต่นี้ไปการคบหากันระหว่างฉันกับท่านจะไม่มีอีก”
สุตตุกโจร รู้ไม่ทันความประสงค์ของนาง จึงกล่าวว่า “ดีแล้ว น้องรัก จงมากอดรัดฉันเถิด”
นางสุลลสาทำประทักษิณโจร ๓ ครั้ง แล้วกอดรัด กล่าวว่า “พี่จ๋า ที่นี้ฉันจักไหว้พี่ที่ข้างทั้ง ๔ ด้าน แล้วนางก็ก้มศีรษะลงที่หลังเท้า ไหว้ข้างซ้าย ข้างขวา แล้วทำเป็นไปไหว้ข้างหลัง นางเป็นหญิงแพศยา มีกำลังเท่าช้างสาร จึงรวบแขนทั้งสองของโจรเข้าไว้ กดหัวลง โยนลงไปในเหวลึกชั่วร้อยบุรุษ โจรได้แหลกละเอียด ตายลงในเหวนั้นเอง เทวดาที่สิงสถิตอยู่ยอดภูเขาได้เห็นกิริยาอาการนั้น ได้กล่าวขึ้นว่า
“ชายจะเป็นบัณฑิตในที่ทุกแห่งก็หาไม่ แม้หญิงก็เป็นบัณฑิตมีปัญญาเฉลียวฉลาดในที่นั้น ๆ ได้”
“ชายจะเป็นบัณฑิตในที่ทุกแห่งก็หาไม่ แม้หญิงก็เป็นบัณฑิตมีปัญญา ดำริเหตุผลได้รวดเร็ว”
“นางสุลสา หญิงแพศยายืนอยู่ใกล้โจร คิดอุบายจะฆ่าโจร ได้ฆ่าโจรสุตตุกะได้รวดเร็ว เหมือนพรานเนื้อผู้ฉลาด ฆ่าเนื้อได้เร็วพลัน เมื่อมีธนูบริบูรณ์มากแล้วฉะนั้น
ในโลกนี้ ผู้ใดไม่รู้เหตุผลที่เกิดขึ้นฉับพลัน ผู้นั้นก็โง่เขลา ย่อมถูกฆ่าตายเหมือนโจรที่ถูกฆ่าตายที่ซอกภูเขาฉะนั้น ในโลกนี้ ผู้ใดรอบรู้เหตุที่เกิดขึ้นได้ฉับพลัน ผู้นั้นย่อมพ้นจากความเบียดเบียนของศัตรูได้ เหมือนนางสุลสาหญิงแพศยาหลุดพ้นไปจากโจรสัตตุกะ ฉะนั้น”
เมื่อนางสุลสาฆ่าโจรได้แล้วก็ลงจากภูเขาไปหาบริวารของตน ครั้นถูกถามว่า “สามีเจ้าหายไปไหน?” นางตอบว่า “อย่าถามถึงมันเลย” แล้วขึ้นรถเข้าไปยังพระนครทันที

ธรรมนิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“ผู้รู้เท่าทัน ก็แก้กันได้ท่วงที ”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
โย จ อปฺปติตํ อตฺถํ ขิปฺเปเมว นิโพธติ
มุจฺจเต สตฺตุสมฺพาธา กุกฺกุโฏว วิฬาริยาฯ
ผู้รู้เท่าทันเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นได้ฉับพลัน
ย่อมพ้นจากการเบียดเบียนของศัตรูได้ เหมือนไก่พ้นจากเงื้อมของแมว (๒๗/๙๐๔)

คัดจาก : หนังสือ พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ / จัดพิมพ์เพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยสถาบันบันลือธรรม