โมคคัลลานหลงโลก

โมคคัลลานหลงโลก

โมคคัลลานหลงโลก คำนี้เป็นชื่อคัมภีร์ใบลานอักษรธรรมล้านนา เป็นเรื่องเกี่ยวกับพระมหาโมคคัลลานะ พระอัครสาวกเบื้องซ้ายของพระพุทธเจ้าผู้ได้รับเอตทัคคะจากพระพุทธองค์ว่าเป็นผู้มีฤทธิ์มาก

ในหน้า ๑ ของคัมภีร์ โมคคัลลานธัมม์แล (หรือ โมคคัลลานชาดก) ต้นฉบับเป็นของวัดพันอ้น ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ จารเมื่อ จ.ศ.๑๒๒๔ (พ.ศ.๒๔๐๕) มีทั้งหมด ๑๓ ลาน จำนวน ๒๖ หน้า ใจความโดยสรุปของเรื่องดังนี้

ครั้งหนึ่งในสมัยพุทธกาล พระมหาโมคคานเถระได้ปลีกตัวออกไปเข้านิโรธสมาบัติในป่าเปลี่ยวแห่งหนึ่ง ขณะนั้น หญิงโสเภณีคนหนึ่งมีความรักและกำหนัดในตัวท่าน จึงติดตามไปแสดงมารยาหญิงด้วยประการต่างๆ เช่น เปลื้องผ้าผ่อนที่ตนเองนุ่งห่ม เพื่อเชื้อเชิญให้พระเถระร่วมเสพสมกับตน

เมื่อพระมหาโมคคัลลานะออกจากสมาบัติ จึงได้กล่าวกับนางว่าท่านไม่มีความประสงค์อย่างที่นางต้องการ พร้อมกับกล่าวว่า ในตัวของนางนั้นมีตัวหนอนทุกขุมขน เมื่อนางมองดูร่างกายของตนเองก็ประจักษ์ชัดว่าเป็นไปตามคำของพระเถระ ทำให้นางเศร้าโศกเสียใจร้องไห้รำพันอย่างน่าเวทนา

พระเถระเห็นเหตุการณ์เช่นนั้นก็สงสาร จึงเข้าไปเฝ้าพระพุทธเจ้าเพื่อทูลขอวิธีที่จะช่วยเหลือนาง แต่พระพุทธองค์ตรัสเล่าถึงจักรวาลโดยทรงเปรียบเทียบว่า อชฎากาศที่ล้อมรอบจักรวาลทั้งหมดยังไม่หนักเท่ากับบาปที่นางนั้นได้ทำ บาปของนางมีโทษหนักยิ่งกว่าหมื่นโลกจักรวาล ไม่มีใครจะช่วยเหลือนางได้

ขณะที่พระเถระนั่งฟังเรื่องราวจากพระโอษฐ์ของพระพุทธเจ้านั่นเอง ท่านก็ได้เกิดความคิดใหม่ว่า จักรวาลนี้มีความยิ่งใหญ่กว้างขวางเพียงไร พร้อมกับเกิดอยากจะไปท่องจักรวาลให้ประจักษ์ชัด จึงทูลขอพระพุทธานุญาต แต่ก็ถูกพระพุทธองค์ตรัสห้ามไว้ถึง ๒ ครั้ง ในครั้งที่ ๓ พระพุทธองค์ทรงทราบความเด็ดเดี่ยวของพระเถระ จึงทรงมีพุทธานุญาตให้ตามที่พระมหาโมคคัลลานต้องการ พร้อมกับตรัสเตือนว่า ขณะที่กำลังเหาะไปในอวกาศนั้นให้เหลียวหลังกลับมาดูโกลก หากเห็นโลกมีขนาดเท่ากับใบบัวต้องรีบกลับลงมา หากขัดขืนไปต่อไปอีกก็ให้เหลียวมาดูโลก หากเห็นโลกมีขนาดเท่าใบผักแว่นแล้วก็ให้รีบกลับลงมา ห้ามมิให้เลยนั้นไป

เมื่อได้รับพระบรมพุทธานุญาตเช่นนั้น พระเถระก็เหาะไปในทันใด แต่หาได้กลับตามที่พระพุทธองค์ตรงเตือนสติไว้ไม่ เมื่อเหาะล้ำแดนเข้าไปในอชฎากาศ หรือสุญญากาศ ตัวของท่านเองก็เล็กลงจนกลายเป็นแมลงหวี่ ท่องไปในโลกกว้างโลกแล้วโลกเล่า จนหาทางกลับมนุษยโลกไม่ได้ พลัดหลงเข้าไปอีกโลกหนึ่งที่มีพระพุทธเจ้าซึ่งมีพระนามเดียวกับพระพุทธเจ้าในโลกของตน คือพระศากยะหรือพระโคดม ขณะที่ท่านพลัดหลงเข้าไปนั้นก็เข้าไปที่วัดแห่งหนึ่ง ซึ่งในขณะนั้นพระพุทธองค์กำลังแสดงพระธรรมเทศนาอยู่ท่ามกลางบริษัท ๔ พอดี

พระพุทธองค์ทรงทราบว่าหิ่งห้อยตัวนั้นเป็นพระโมคคัลลาน จึงตรัสทักทายทำให้ท่านได้กลับคืนเป็นภิกษุดังเดิม เมื่อทรงทราบความทั้งหมดแล้ว พระพุทธองค์ทรงก็แนะนำให้ท่านกลับ โดยอาศัยลำแสงพระฉัพพรรณรังสีของพระพุทธองค์ องค์ดังกล่าว และพุทธเจ้าในโลกมนุษย์เปล่งออกมาบรรจบกัน

ในระหว่างทาง ท่านได้พบเห็นและสนทนากับหมู่เปรตที่ประพฤติผิดศีล ๕ ประการ และนำเอาคำที่เปรตเหล่านั้นฝากท่านมา เพื่อให้บอกญาติพี่น้องทำบุญอุทิศไปให้ เมื่อผ่านเปรตเหล่านั้นมาแล้ว จึงเข้าสู่พระฉัพพรรณรังสีของพระพุทธองค์ ตราบจนได้เข้าเฝ้าพระพุทธองค์ ณ ที่แห่งหนึ่ง และได้สดับสิ่งที่หาที่สุดมิได้ ๔ ประการ คือ จักรวาล สัพพัญญูตญาณ อากาศ และหมู่สัตว์ที่เกิดมาในจักรวาลและเวียนว่ายอยู่ในสังสารวัฏ เป็นเวลาอันยาวนานกว่าจะเข้าถึงนิพพาน

หลังจากนั้น ท่านได้ตามเสด็จพระพุทธองค์เพื่อเสด็จไปรับบิณฑบาตของมหาเศรษฐีในเมืองรัมมวดี ระหว่างทางได้ทรมานพระยายักษ์ชื่ออาฬวกะ ซึ่งโกรธที่พระพุทธองค์พร้อมกับสาวกผ่านไปโดยไม่มีความยำเกรง แต่ในที่สุดปราบจนสิ้นพยศและนำไปเฝ้าพระพุทธองค์ ในขณะที่กำลังทรงรับบิณฑบาตอยู่ที่เรือนของมหาเศรษฐีในเมืองรัมมวดี พระพุทธองค์ได้ประทานธรรมเทศนาแก่อาฬวกะยักษ์พร้อมนางเมียยักษิณี ซึ่งทั้งคู่บังเกิดความเลื่อมใสจึงได้ถวายตัวเป็นอุบาสกอุบาสิกา และได้กราบทูลลาพระพุทธองค์ไปยังที่อยู่เดิมของตน

หลังจากพระพุทธองค์เสวยอาหารบิณฑบาตแล้ว จึงทรงอำลาเศรษฐีเสด็จไปประทับที่ภูเขาซึ่งยักษ์ตนนั้นอาศัยอยู่ และได้โปรดแม่เสือที่อยากได้ลูก แต่ท้าวสักกะกลัวโลกจะถูกทำร้ายเพราะเสือ จึงมาทูลขออนุญาตให้แม่เสือลืมพรที่ได้รับประทานจากพระพุทธองค์ เมื่อได้รับพุทธานุญาต พระอินทร์จึงแปลงเป็นนกคุ่มบินไปใกล้แม่เสือและกระพือปีกให้ฝุ่นคลุ้ง ทำให้เสือตกใจจนลืมพรที่ตนเองได้รับจากพระพุทธองค์ และเสือจึงไม่มีลูกมากตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา