21 พฤษภาคม ของทุกปี เป็น วันเกิด พระมัญชุศรีโพธิสัตว์ พระโพธิสัตว์แห่งปัญญา

มัญชุศรีคือมัญชุศรี

วันที่ 4 เดือน 4 ตามปฏิทินจีน ตรงกับวันที่ 21 พฤษภาคม 2558 ตามธรรมเนียมพุทธศามสนามหายาน ถือเป็นวันสมภพของพระโพธิสัตว์มัญชุศรี (文殊師利般涅槃經) เป็นพระโพธิสัตว์แห่งปัญญา ในวันนี้จะมีการประกอบพิธี ณ อารามต่างๆ บนเทือกเขาอู่ไถซาน ประเทศจีน ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นที่สถิตของพระโพธิสัตว์องค์นี้ ที่ญี่ปุ่นก็มีการประกอบพิธีเช่นกัน แต่จะตามด้วยการมอบทานแก่ยาจกคนยากจน เพราะเชื่อกันว่าพระโพธิสัตว์มัญชุศรีเคยจำแลงร่างเป็นยาจก ทดสอบจิตใจผู้คน

ดังที่กล่าวว่ามัญชุศรีเป็นพระโพธิสัตว์แห่งปัญญา ทางจีน ญี่ปุ่นจึงบูชาท่านเป็นพิเศษโดยเฉพาะผู้ที่ปรารถนาจะบรรลุธรรม ในทิเบตมีความเชื่อว่าลามะสำคัญบางท่านเป็นอวตารขององค์มัญชุศรี นัยว่าเพื่อนแสดงถึงภูมิปัญญาอันล้ำเลิศในทางธรรมของท่านเหล่านั้น อีกทั้งยังแสดงปณิธานที่ท่านเหล่านั้นตั้งใจจะศึกษาและเผยแพร่ธรรมด้วยปัญญาลึกซึ้งอย่างองค์มัญชุศรี

เรื่องการปรากฎกายและจำแลงกายขององค์มัญชุศรีมีหลายเรื่อง ในที่นี้จะขอเล่าเรื่องสมัยราชวงวศ์ถัง เกี่ยวพับพระเซนรูปหนึ่ง คือพระอาจารย์เหวินซี่

คราวหนึ่ง พระอาจารย์เหวินซี่ เดินทางจาริกไปที่ภูเขาอู่ไถซาน แต่ก่อนที่จะถึงจุดหมายเกิดพลบค่ำลงเสียก่อน ท่านจึงแวะพักที่กระท่อมริมทางของชายชราผู้หนึ่ง พระอาจารย์ถามผู้เฒ่าว่า "ที่เป็นสถานที่ปฏิบัติธรรมหรือไม่?"

ผู้เฒ่าตอบว่า "มังกรอสรพิษพัวพัน สามัญศักดิ์สิทธิ์สอดประสาน"

พระอาจารย์ถามอีกว่า "มีคนอยู่ที่นี่สักเท่าไร?"

ผู้เฒ่าตอบว่า "หน้าสามสาม หลังสามสาม"

เช้ารุ่งขึ้นเมื่อพระอาจารย์ตื่นขึ้นมาพบว่ากระท่อมหลังคามุงหย้าอันตรธานไปแล้ว เมื่อมองไปที่เบื้องบนพบพระโพธิสัตว์วมัญชุศรีประทับหลังราชสีห์กลางนภากาศ เห็นดังนั้นท่านรู้สึกเสียใจยิ่งนัก ที่มีตาหามีแววไม่ ได้พบพระโพธิสัตว์ยังไม่ทราบ

ในเวลาต่อมาท่านเหวินซี่เดินทางไปศึกษาธรรมกับพระอาจารย์หยางซาน ต่อมาท่านบรรลุธรรม เมื่อบรรลุสูงสุดแล้วก็คืนสู่สามัญผันตัวเองมาเป็นพระดูแลห้องครัวของวัด คอยทำอาหารเลี้ยงพระเณรที่ยังปฏิบัติธรรม

วันหนึ่งท่ามกลางกลุ่มควันจากหม้อขาวลอยโขมง ท่านแลเห็นพระโพธิสัตว์มัญชุศรีลอยเด่นอยู่ แต่คราวนี้ท่านที่จะดีใจ ท่านกลับฉวยเอาทัพพีตีเข้าที่พระโพธิสัตว์แล้วกล่าวว่า "มัญชุศรีคือมัญชุศรี เหวินซี่คือเหวินซี่ วันนี้ท่านหลอกข้าไม่ได้หรอก"

พระโพธิสัตว์มัญชุศรีได้ยินดังนั้น ก็กล่าวคาถาว่า

มะระขมถึงราก
แตงหวานถึงก้าน
บำเพ็ญนาน 3 มหากัปป์
กลับถูกพระเฒ่าขัดคอ

***********************

1. พระฌานาจารย์เหวินซี่ (文喜禪師) หรือ อู๋จู่ เหวินซี่ ( 無著文喜) เป็นพระเถระในนิกายฉาน หรือนิกายเซน มีช่วงชีวิตสมัยราชวงศ์ถัง - ยุคห้าราชวงศ์ (ค.ศ. 821 - 900) ครั้นจะละสังขารท่านกล่าว่า "นึกแล้วนึกอีก นี่เองคือนิพพาน" แล้วดับขันธ์ในท่านั่งสมาธิ บังเกิดแสงสว่างเรืองรองไปทั่ว หลังดับขันธ์แล้วเป็นยุควุ่นวาย มาขุนศึกขุดร่างท่านจากสุสานพบว่าไม่เน่าเปื่อยเกิดอัศจรรย์ใจจึงปิดหลุมไว้ดังเดิม

2. สถานที่ปฏิบัติธรรม ภาษาจีนว่า 道場 (ต้าวฉ่าง) ภาษาสันสกฤต คือ โพธิมณฑล หมายถึงสถานที่ตรัสรู้ธรรม หรือสถานที่ปฏิบัติธรรม (นิกายเซนในญี่ปุ่นเรียกว่า โดโจ) แต่ในบทสนทนานี้ "โพธิมณฑล" ยังมีนัยหมายถึง ดินแดนของพระโพธิสัตว์ กล่าวคื้่อ ในจีนมีมณฑลวิเศษที่พระโพธิสัตว์สถิตอยู่ 5 แห่ง เรียก มหาจตุรบรรพตแห่งพุทธศาสน์ (四大佛教名山) ได้แก่ อู่ไถซาน เป็นที่สถิตของพระโพธิสัตว์มัญชุศรี, ผู่ถัวซาน เป็นที่สถิตของพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร, ง้อไบ๊ หรือ เอ๋อเหม่ยซาน เป็นที่สถิตของพระโพธิสัตว์สมันตภัทระ และจิ่วฮั้วซาน เป็นที่สถิตของพระโพธิสัตว์กษิติครรภ์

3. ที่อู่ไถซาน มีเรื่องเล่าขานมาตลอดนับพันปีว่า พระโพธิสัตว์มัญชุศรีมักปรากฎกายช่วยเหลือชี้แนะผู้ปฏิบัติธรรม หรือผู้แสวงบุญ บางครั้งปรากฎกายเป็นชายชรา (อ่านเรื่องอู่ไถซานเพิ่มเติมได้จากเรื่อง "เมฆเบญจรงค์ที่อู่ไถซาน" https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10152557482541954&set=pb.719626953.-2207520000.1432186310.&type=3&theater)

4. พระอาจารย์หยางซาน ฮุ่ยจี้ (仰山慧寂) บูรพาจารย์นิกายฉาน สายเหวยย่าง มีภูทิธรรมลึกซึ้งมาก ตำนานเล่าว่าหลังจากท่านมรณภาพแล้ว มีพระสงฆ์ชาวชมพูทวีปเดินทางมาแสวงบุญที่อู่ไถซาน แวะสัการะสถูปสังขารท่านแล้วกล่าวว่า ""อาตมามาเมืองจีนพื่อแสวงหาพระโพธิสัตว์มัญชุศรี แต่กลับพบพระศากยมุนีน้อย"

5. มหากัปป์ หมายถึงเวลายาวนานเกินกาลนับ ว่ากันว่า ทุก ๆ 100 ปี เอาปลายหญ้าคาจุ่มน้ำ นำออกไปครั้งละหยาด 7 ครั้ง เมื่อกระทำให้น้ำหมดจากสระนั้นแล้วจึงเรียกว่า 1 มหากัป

6. เรื่องนี้พระอาจารย์ซิงเหวินอธิบายว่า คนเรามีศักยภาพที่จะรู้ธรรม แต่ถูกกิเลสห่หุ้มไว้ไม่รู้ตัว จึงแสวงหาสิ่งศักดิ์สิทธิ์มายึดเหนี่ยว แต่เมื่อบรรลุธรรม เข้าถึงพุทธภาวะในตนแล้ว ก้ไม่มีความแตกต่างระหว่างสิ่งสามัญและสิ่งศักดิ์สิทธิ คนสามัญคือพระโพธิสัตว์ โพธิสัตว์คือคนสามัญ ตลอด 3 มหากัปป์ พระโพธิสัตว์มัญชุศรีเพิ่งจะพานพบผู้ที่เข้าใจถ่องแท้ในเรื่องนี้

7. ภาพประกอบ เป็นปฏิมากรรมพระมัญชุศรี ศิลปะสมัยราชวงศ์จิน ที่วัดฝอกวงซื่อ เทอกเขาอู่ไถซาน มณฑลซานซี ประเทศจีน

จาก https://www.facebook.com/groups/Vajrayanabuddhism/