ศาสนาเต๋า หรือลัทธิเต๋า : ที่มา-ตำนาน

ศาสนาเต๋า หรือลัทธิเต๋า

จากข้อมูลของวิทยาลัยศาสนศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล ระบุว่า ศาสดาของศาสนาเต๋าชื่อ เล่าจื๊อ (Lao-Tzu, Lao=แก่, Tzu=อาจารย์) แปลว่า นักปราชญ์ผู้เฒ่า ซึ่งเป็นชื่อสมญา ส่วนนามจริงคือ ลี้ตัน ตำนานเล่าว่า เมื่อเกิดมามีผมขาวโพลน เกิดในตระกูลชาวนายากจนทางภาคกลางของจีนเมื่อปี ๖๐๕ ก่อนค.ศ. เล่าจื๊อฉลาดมาตั้งแต่เด็ก ชอบสังเกตธรรมชาติและนิยมการดำเนินชีวิตตามธรรมชาติ รักสันโดษ

ต่อมาได้รับตำแหน่งเป็นข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ในกรมอาลักษณ์ เป็นนักปราชญ์และนักประวัติศาสตร์ประจำราชสำนัก แต่เล่าจื๊อท้อแท้ใจกับการฉ้อราษฎร์บังหลวงที่มีอยู่ทั่วไป จึงลาออกจากราชการ มุ่งหาความสงบอย่างสันโดษ โดยไปยังภูเขาทางทิศตะวันตก แต่เมื่อถึงประตูเมือง นายประตูผู้รักษาด่านพรมแดนทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือแห่งเมืองโฮนานจำท่านได้ ขอให้ท่านหยุดพักเพื่อเขียนคำสอนทางปรัชญาไว้ให้คนรุ่นหลัง เล่าจื๊อจึงเขียนคัมภีร์เต๋าเต็กเก็ง หรือเต๋าเต๋อจิง เป็นอักษรจีนประมาณ ๕,๐๐๐ คำ จากนั้นก็เดินทางต่อไป ตั้งแต่นั้นมาไม่มีใครทราบเรื่องราวของท่านอีกเลย

ศาสนาเต๋า เกิดและพัฒนาในสมัยบ้านเมืองระส่ำระสาย ประเทศจีนแตกออกเป็นแคว้นใหญ่ๆ หลายแคว้น มีสงครามยืดเยื้อภายในประเทศ สังคมมีแต่ความสับสนวุ่นวาย เหตุการณ์เลวร้ายเหล่านี้ผลักดันให้นักปราชญ์จีนพยายามหาแนวทางที่จะปรับเปลี่ยนความคิดของนักปกครองเพื่อให้บ้านเมืองมีความสงบ อาจกล่าวได้ว่าศาสนาเต๋าเริ่มต้นด้วยการเป็นปรัชญาการปกครอง คำสอนของเล่าจื๊อเป็นแนวทางครองชีวิตของผู้ใฝ่รู้เพื่อพัฒนาจิตใจของตนเอง โดยเน้นการดำเนินชีวิตอย่างง่ายๆ กลมกลืนกับธรรมชาติ เป็นอันหนึ่งอันเดียวกับธรรมชาติ เพื่อจะได้มีความสงบในจิต ทั้งเน้นการรู้จักบังคับตนเอง คำสอนของเล่าจื๊อจัดเป็นปรัชญามากกว่าศาสนา เน้นจริยธรรมมากกว่าพิธีกรรม

ปัจจุบันคำสอนของเล่าจื๊อยังคงมีอิทธิพลมหาศาล ไม่ว่าจะรู้จักกันในชื่อศาสนาเต๋า หรือปรัชญาเต๋า หรือลัทธิเต๋า ความรู้ที่นักปราชญ์ฝ่ายเต๋าได้ช่วยกันสะสมและถ่ายทอดสืบต่อกันมาหลายชั่วคนได้กลายมาเป็นขุมทรัพย์ทางปัญญาอันลุ่มลึกและหลากหลายที่โลกปัจจุบันกำลังพยายามศึกษาด้วยความทึ่งและนำมาใช้ประโยชน์อย่างกว้างขวาง กล่าวได้ว่าแทบจะไม่มีวิทยาการสาขาใดเลยในอารยธรรมอันยาวนานของประเทศจีนที่ไม่ได้รับอิทธิพลของมรดกทางปัญญาฝ่ายเต๋า

ยังมีข้อมูลจากวิกิพีเดียว่า เล่าจื๊อมีชีวิตอยู่ในช่วงของสงครามปรัชญาและสงครามการเมืองยุคชุนชิว พงศาวดารระบุไว้ว่าเกิดในแคว้นขู่ ซึ่งปัจจุบันคือบริเวณอำเภอลู่อี้ มณฑลเหอหนาน

บางตำนานกล่าวว่า เมื่อเกิดมามีผมสีขาว และอยู่ในครรภ์มารดานานถึง ๘ ทศวรรษ หรือ ๘๐ ปี เกิดที่หมู่บ้านชีเหยินลี อำเภอขู่เสี้ยน แคว้นฉู่ เมื่อวันที่ ๑๕ เดือนยี่ ก่อน ค.ศ.ราว ๕๗๖ ปี (ก่อนพ.ศ. ๓๓ ปี)

และจากพงศาวดารของซือหม่าเซียนกล่าวว่า เล่าจื๊อมีอายุมากกว่าขงจื๊อ แต่อยู่ในยุคสมัยเดียวกัน และเคยได้พบปะเสวนาโดยพบเจอกันโดยบังเอิญในแคว้นโจว (ปัจจุบันคือแถบเมืองลั่วหยาง) เมื่อขงจื๊อมาค้นหาตำราในห้องสมุด ทั้งสองได้แลกเปลี่ยนทัศนคติความเห็นในหลายๆ ด้านเป็นเวลาหลายเดือน ขงจื๊อกล่าวว่า "การได้เสวนากับท่านเล่าจื๊อ ถือว่าเป็นการศึกษาที่ล้ำลึกและดีเยี่ยมกว่าหนังสือในห้องสมุดเสียอีก"

คัมภีร์เต๋าเต็กเก็ง หรือเต๋าเต๋อจิง มีอิทธิพลต่อวัฒนธรรมของประเทศจีนอย่างมาก ภายในคัมภีร์มีเนื้อหาด้านปรัชญาบุคคล ความกลมกลืนต่อการใช้ชีวิตกับธรรมชาติ จนถึงปรัชญาการเมือง

จากการตีความ คำว่า เต๋า ในคัมภีร์ มักจะหมายถึงมรรค หรือหนทาง หรือธรรม ซึ่งมีความหมายกว้างๆ และมักตีความหมายในแนวเป็นไปตามธรรมชาติ การกระทำที่สอดคล้องกับวิถีแห่งเต๋าใดๆ จะสามารถบรรลุมรรคผลได้โดยง่าย เล่าจื๊อเชื่อว่า ควรหลีกเลี่ยงความรุนแรงต่างๆ เท่าที่จะเป็นไปได้ ส่วนคำว่า เต็ก หรือ เต๋อ หมายถึงคุณธรรม ซึ่งถึงแม้ว่าเล่าจื๊อจะไม่ได้ปลูกฝังวัฒนธรรมหยั่งลึกได้เทียบเท่ากับ ขงจื๊อในอารยธรรมจีน แต่ท่านก็ยังเป็นที่เคารพนับถือโดยทั่วไป ทั้งแนวความคิดและการปฏิบัติตามหนทางแห่งเต๋า

ข้อมูล-ภาพ : หนังสือพิมพ์ข่าวสด