พุทธกิจ ๔๕ พรรษา ของสมเด็จสัมมาสัมพุทธเจ้า (พระสมณะโคดม)

ฟังได้ที่ https://www.youtube.com/watch?v=vS_-Foy7Ygw&list=PLTIot6dRnimSfdourTuThryzmo7rh5HyS

45 พรรษา แห่งพุทธกิจ

เมื่อพระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ ในวันเพ็ญ เดือน 6 ขณะมีพระชนมายุ 35 พรรษา ในระหว่างเวลา 45 ปี แห่งการบำเพ็ญพุทธกิจ จวบจนทรงดับขันธปรินิพาน เมื่อพระชนมายุ 80 พรรษานั้น พระพุทธเจ้าได้เสด็จไปประทับ จำพรรษา ณ สถานที่ต่าง ๆ พร้อมทั้งเหตุการณ์สำคัญบางอย่าง ดังนี้

พรรษาที่ 1 ประทับจำพรรษาที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน

อายุ 35 ปี

- แสดงปฐมเทศนาโปรดปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 พระสงฆ์เกิดขึ้นครั้งแรกในโลก
- โปรดพระยสะ และ สหาย 45 คน

ออกพรรษา
- ทรงอนุญาตให้สาวก 60 รูป มีอำนาจบวชกุลบุตรได้ โดยวิธีให้รับไตรสรณคมน์
- โปรดภัททวัคคีย์ 30 รูป
- โปรดชฎิล 3 พี่น้อง พร้อมด้วยบริวาร 1,000 รูป ด้วยการแสดงอาทิตตปริยายสูตร สำเร็จพระอรหันต์หมด
- เสด็จกรุงราชคฤห์โปรดชาวเมืองและพระเจ้าพิมพิสารเป็นพระโสดาบัน
- พระเจ้าพิมพิสารสร้างถวายวัดเวฬุวัน นับว่าเป็นวัดแรกในพระพุทธศาสนา และทรงอนุญาตให้สงฆ์สาวกรับวัดที่มีผู้สร้างถวายได้
- พระอัญญาโกณฑัญญะบวชท่านปุณณมันตานีบุตร (ลูกน้องสาว) บรรลุพระอรหันต์
- ทรงรับ 2 อัครสาวก คือ พระสารีบุตร และ พระโมคคัลลานะ บวช และทรงประกาศตั้งไว้ในตำแหน่งอัครสาวก
- ทรงให้พระมหากัสสปะบวชด้วยวิธีให้รับโอวาท 3 ข้อ

พรรษาที่ 2 ประทับจำพรรษาที่วัดเวฬุวัน

อายุ 36 ปี

ออกพรรษา

- เสด็จเมืองเวสาลี แคว้นวัชชี ทรงสอนพระอานนท์ให้ สาธยายรัตนสูตร ทำน้ำพระพุทธมนต์บรรเทาภัยของชาวเมือง
- พระอานนท์ฟังกถาวัตถุ 10 ประการ ของพระปุณณมันตานีบุตร บรรลุเป็นพระโสดาบัน

พรรษาที่ 3 ประทับจำพรรษาที่วัดเวฬุวัน

อายุ 37 ปี

- เสด็จกรุงราชคฤห์ อนาถบิณฑิกเศรษฐีสร้างวัดพระเชตวันถวาย ด้วยการซื้ออุทยานของเจ้าชายเชต
- อนุญาตเภสัช 5 ชนิด และอาหารประเภทต่างๆ
- พระพุทธบิดาทรงชราภาพมาก ส่งฑูตมาทูลเชิญเสด็จพุทธองค์กลับพระนครถึง 10 ครั้ง รวมฑูตจำนวน 10,000 คน จึงเสด็จนิวัตพระนครแห่งราชสกุล ครั้งแรกนับตั้งแต่ทรงออกผนวช
- ทรงอนุญาตการอุปสมบทโดยวิธีญัตติจตุตถกรรม พระสารีบุตรบวชให้ราธะพราหมณ์เป็นรูปแรก
- ทรงอนุญาตวันประชุมสงฆ์ และ แสดงธรรมในวัน 14 คํ่า 15 คํ่า และ 8 คํ่า ของข้างขึ้นและข้างแรม

พรรษาที่ 4 ประทับจำพรรษาที่วัดเวฬุวัน

อายุ 38 ปี

- ทรงโปรดหมอชีวกโกมารภัจจ์ สำเร็จเป็นพระโสดาบัน และหมอชีวกโกมารภัจจ์ สร้างวัดชีวกัมพวันถวาย ทรงอนุญาตให้ใช้ผ้าไตรจีวร 3 ผืน, และทรงอนุญาตผ้าจีวร 6 ชนิด

ออกพรรษา

- ทราบข่าวว่าพระพุทธบิดาประชวรหนัก เสด็จนิวัติพระนครแห่งราชสกุล อีกครั้ง โปรดพระพุทธบิดา ด้วยอนิจจตาทิธรรมสูตร ให้สำเร็จพระอรหันต์ แล้วนิพพานภายใต้มหาเศวตฉัตร และทรงจุดเพลิงพระบรมศพ
- พระญาติเกิดสงครามแย่งน้ำในแม่น้ำโรหิณี ตรัสโทษของการแตกความสามัคคี
- พระราชกุมารข้างฝ่ายพระราชบิดาและพระราชมารดาฝ่ายละ 250 องค์ รวมเป็น 500 องค์ ออกบวช ทุกองค์สำเร็จพระอรหันต์ เกิดประชุมครั้งใหญ่ของเทวดา ตรัส “มหาสมัยสูตร”

พรรษาที่ 5 ประทับจำพรรษาที่ศาลากูฏาคารป่ามหาวัน นอกเมืองเวสาลี

อายุ 39 ปี

- พระนางประชาบดี รับคุรุธรรม 8 ประการ บวชเป็น ภิกษุณีองค์แรก แล้วสำเร็จเป็นพระอรหันต์ เกิดภิกษุณีสงฆ์
- พระนางยโสธราบวชในสำนักพระนางประชาบดีเถรี บรรลุเป็นพระอรหันต์
- นางรูปนันทา บวชตามหมู่ญาติ ทรงแสดงฤทธิ์โปรดสำเร็จเป็นพระอรหันต์

ออกพรรษา

- เสด็จไปภัททิยนคร แคว้นอังคะ โปรดเมณฑกะเศรษฐี ธนัญชัยเศรษฐี นางวิสาขา และหมู่ญาติ เป็นพระโสดาบัน
- ทรงอนุญาตโครสทั้ง 5 ทรงอนุญาตนํ้าผลไม้ทุกชนิด (เว้นน้ำเมล็ดนํ้าข้าวเปลือก) นํ้าใบไม้ทุกชนิด (เว้นนํ้าผักดอง) นํ้าดอกไม้ทุกชนิด (เว้นนํ้าดอกมะซาง) นํ้าอ้อยสด
- แสดงมหาปเทส 4 เพื่อใช้เป็นหลักอ้างอิงในการตัดสินสิ่งที่ควรหรือไม่ควรสำหรับพระสงฆ์

พรรษาที่ 6 ประทับจำพรรษาที่ มกุลบรรพต เหนือกรุงราชคฤห์ แคว้นมคธ

อายุ 40 ปี

- พระปิณโฑลภารทวาช เห็นการท้าทายต่พระพุทธศาสนาจึงแสดงฤทธิ์ด้วยการเหาะไปเอาบาตรไม้จันทน์แดง ที่เศรษฐีชาวกรุงราชคฤห์ห้อยไว้บนปลายไม้ไผ่ทรงห้ามพระภิกษุแสดงอิทธิปาฏิหาริย์
- ปรารภจะแสดงยมกปาฏิหาริย์ด้วยพระองค์เอง

ออกพรรษา

- เดียรถีย์สร้างสำนักหลังวัดพระเชตวัน เตรียมการแสดงปาฏิหาริย์ท้าทายพระพุทธเจ้า ต่อมา พระเจ้าปเสนทิโกศล ทรงเปลี่ยนให้สร้างเป็นอารามสำหรับภิกษุณีเรียกว่า “ ราชการาม ” พระสุมณาเถรี ซึ่งเป็นพระขนิษฐาของพระองค์ ก็พำนักที่วัดแห่งนี้
- ณ วันเพ็ญเดือน 8 พระพุทธองค์ทรงแสดงยมกปาฏิหาริย์ปราบทิฏฐิเดียรถีย์ภายใต้ต้นมะม่วง ชื่อว่า “คัณฑามพฤกษ์” นอกเมืองสาวัตถี

พรรษาที่ 7 ประทับจำพรรษาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์

อายุ 41 ปี

- หลังแสดงยมกปาฏิหาริย์ ได้เสด็จไปประทับจำพรรษาที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ แสดงพระอภิธรรมโปรดพระพุทธมารดาตลอดไตรมาส จนบรรลุพระโสดาบัน เกิดพระ “อภิธรรมปิฎก” ซึ่งเป็น 1 ใน 3 ของพระไตรปิฎก
- บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ทรงปรารภอานิสงส์การทำบุญว่า มีผลแตกต่างกัน โดยยกเรื่องของ อังกุรเทพบุตร และ อินทกเทพบุตร เป็นตัวอย่าง
- เสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ที่ประตูเมืองสังกัสสนครมีประชาชนมารอรับเป็นจำนวนมาก เกิดประเพณี “ ตักบาตรเทโวโรหณะ ” ในปัจจุบัน

ออกพรรษา
- เสด็จกรุงสาวัตถี ประทับที่วัดพระเชตวัน ปรารภเรื่อง นางปฏิปูชิกา ภรรยาของมาลาภารีเทพบุตร แสดงความแตกต่างระหว่างอายุของเทวดาและมนุษย์
- ทรงแสดงบุคคลในโลกนี้มี 4 ประเภท แด่ พระเจ้าปเสนทิโกศล
- นางจิญจมาณวิกา ใส่ความว่ามีท้องกับพระพุทธเจ้า ถูกธรณีสูบลงอเวจีมหานรก นับเป็นการเผชิญการต่อต้านครั้งสำคัญ นับแต่ประกาศพระศาสนา

พรรษาที่ 8 จำพรรษาที่เภสกฬาวัน ใกล้เมืองสุงสุมารคีรี แคว้นภัคคะ

อายุ 42 ปี

- โพธิราชกุมารสร้างโกกนุทปราสาท เสร็จจะฆ่านายช่าง นายช่างรู้ทันสร้างนกยนต์บินหนี
- เกิดทำเนียมห้ามพระสงฆ์เหยียบผ้าขาวในวันฉลองโกกนุทปราสาท
- บิดาของสิงคาลกมานพบวช บรรลุพระอรหันต์

ออกพรรษา

- ทรงบัญญัติสิกขาบท เรื่อง การผิงไฟของภิกษุ
- โปรดมาคันทิยาพราหมณ์และภรรยา จนขอบวชทั้ง ๒คน แล้วได้บรรลุพระอรหันต์
- นางมาคันทิยาผู้เป็นธิดาผูกจิตอาฆาตในพระพุทธเจ้า
- เศรษฐีชาวกรุงโกสัมพี 3 คน ตามไปฟังธรรมที่วัดพระเชตวัน เมืองสาวัตถี บรรลุเป็นพระโสดาบัน และได้สร้างวัดโฆสิตาราม วัดปาวาริการาม และวัดกุกกุฏาราม ถวายที่กรุงโกสัมพี

พรรษาที่ 9 จำพรรษาที่โกสัมพี แคว้นวังสะ

อายุ 43 ปี

- เกิดเหตุการณ์สะเทือนใจ พระนางสามาวดี ซึ่งเป็นพุทธสาวิกา ได้เป็นมเหสีพระเจ้าอุเทน นางมาคันทิยาได้เป็นสนม จ้างคนจัดม๊อบด่าพระพุทธเจ้าและพระภิกษุสงฆ์ เวลาบิณฑบาตและตามท้องถนน และ วางแผนเผานางสามาวดี ทั้งปราสาทจนตายทั้งเป็นพร้อมนางสนม จำนวน 500 นาง นางมาคันทิยาถูกลงโทษด้วยการถูกเฉือนเนื้อแล้ว ให้นางกินเนื้อตน ส่วนผู้ร่วมคิดให้ฝังครึ่งตัว กลบด้วยฟางเผาทั้งเป็น แล้วไถตัดด้วยไถ

ออกพรรษา

- พระสงฆ์ที่วัดโฆสิตาราม กรุงโกสัมพี แตกความสามัคคีลุกลามใหญ่โตไปทั่วพระนคร ขยายออกไปจนถึงโยมอุปัฏฐากของพระแต่ละฝ่าย แม้พระพุทธองค์ตรัสห้ามไม่ฟัง

พรรษาที่ 10 จำพรรษาที่รักขิตวัน (ป่าปาริเลยยกะ) อยู่ระหว่างกรุงโกสัมพีกับกรุงสาวัตถี

อายุ 44 ปี

- เสด็จปลีกพระองค์จากการแตกสามัคคีของพระสงฆ์วัดโฆสิตราม ไปยังรักขิตวัน ระหว่างทางเสด็จแวะ วัดพทริการาม ทรงแสดง ติปัลลัตถิมิคชาดก และ ติตติรชาดก และทรงแวะเยี่ยมพระภคุเถระ ที่วัดพาลกโลณการคาม ทรงแสดงอานิสงส์แห่งการปลีกวิเวกแก่พระภคุ พญาช้างปาริเลยยกะ และพญาวานรถวายการอุปัฏฐากตลอดพรรษา ณ ป่าปาริเลยยกะ เกิดพระพุทธรูปปางป่าเลไลย์

ออกพรรษา

- พระสงฆ์ชาวโกสัมพีถูกชาวบ้านค่ำบาตร ไม่ใส่บาตร ไม่ถวายอาหาร ไม่นิมนต์ จึงสำนึกผิด ขอขมาพระพุทธองค์ ทำให้ความสามัคคีกลับคืนสู่คณะสงฆ์

พรรษาที่ 11 ประทับจำพรรษาที่หมู่บ้านพราหมณ์ ชื่อ “ เอกนาลา ”

อายุ 45 ปี

เสด็จหมู่บ้านพราหมณ์ชื่อ “ เอกนาล า” ใกล้ทักขิณาคิรีวิหาร ซึ่งตั้งอยู่ประตูด้านทิศใต้ของเมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ เสด็จไปตามคันนา กลางท้องทุ่ง โปรดพราหมณ์ชาวนา ชื่อว่า “กสิภารทวาชพราหมณ์” ระหว่างเตรียมงานไถ จนได้บรรลุพระอรหันต์

ออกพรรษา ไม่ปรากฏหลักฐาน

พรรษาที่ 12 จำพรรษาที่ควงไม้สะเดา เมืองเวรัญชา

อายุ 46 ปี

- เวรัญชพราหมณ์นิมนต์ให้ประทับที่เมืองเวรัญชา ขณะนั้นเมืองเวรัญชาเกิดทุพภิกขภัย ข้าวยากหมากแพง มารดลใจไม่ให้เวรัญชพราหมณ์ถวายอาหารพระสงฆ์ พวกพ่อค้าเกวียนหุงข้าวแดงให้พระสงฆ์ฉันตลอดพรรษา ตรัสเรื่อง“เหตุแห่งความมั่นคงของพระพุทธศาสนา” พระสารีบุตรทูลขอให้บัญัติสิกขาบท ยังไม่ทรงอนุญาตให้มีการบัญญัติสิกขาบท

ออกพรรษา
- เสด็จเมืองเวสาลีโดยไม่แวะพักที่ใด เพราะทรงเห็นว่าพระสงฆ์ล้าจากการฉันข้าวแดง ตลอดพรรษา ขณะผ่านเมืองพาราณสีข้ามแม่น้ำคงคาที่ท่าน้ำปยาคะ เกิดเรื่องเอรกปัตตนาคราช ซึ่งเคยเกิดเป็นพระภิกษุ ไม่แสดงคืนอาบัติในชาติก่อน
- พระนางปชาบดีเถรี ทูลลานิพพาน ประชุมเพลิง
- ทรงอนุญาตการอุปสมบท 8 วิธี

พรรษาที่ 13 จำพรรษาที่จาลิยบรรพต เมืองจาลิยา

อายุ 47 ปี

- เรื่อง พระเมฆิยะ ซึ่งขณะนั้นเป็นพุทธอุปัฏฐาก หนีจากพระพุทธเจ้า แม้พระพุทธเจ้าตรัสห้ามก็ไม่เชื่อฟัง

ออกพรรษา
- แสดงมงคลสูตร 38 ประการ
- แสดงกรณียเมตตาสูตร
- เรื่อง พระพาหิยะทารุจิริยะ
- พระอัญญาโกณฑัญญะทูลลานิพพาน

พรรษาที่ 14 จำพรรษาที่วัดเชตวัน พระนครสาวัตถี

อายุ 48 ปี

- สามเณรราหุลอุปสมบท
- ตรัสภัทเทกรัตตคาถา
- แสดงนิธิกัณฑสูตร

ออกพรรษา
- บัญญัติวิธีกรานกฐิน
- อนุญาตสงฆ์ รับการปวารณาปัจจัยเภสัชเป็นนิตย์

พรรษาที่ 15 จำพรรษาที่นิโคธารามกรุงกบิลพัสดุ์

อายุ 49 ปี

- เจ้าศากายะถวายสัณฐาคาร
- แสดงสัปปุริสธรรม 7 ประการ
- เรื่องพระเจ้าสุปปพุทธะขวางทางพระพุทธเจ้าถูกธรณีสูบลงนรกอเวจีออกพรรษา ไม่ปรากฏหลักฐาน

พรรษาที่ 16 จำพรรษาที่อัคคารฬวเจดีย์วิหาร เมืองอาฬวี

อายุ 50 ปี
- โปรดอาฬวกยักษ์

พรรษาที่ 17 ประทับจำพรรษาที่วัดเวฬุวัน กรุงราชคฤห์
อายุ 51 ปี
- โปรดอภัยกุมาร พระทัพพมัลลบุตรทูลลานิพพาน

ออกพรรษา

- พระวักกลิ ถูกพระพุทธเจ้าตำหนิอย่างแรง จึงหนีจะไปโดดเขาตายที่เหวโจรปปาตะ ( เหวทิ้งโจร )

พรรษาที่ 18 ประทับจำพรรษาที่จาลิกบรรพตเมืองจาลิกา โปรดชาวเมืองจาลิกา

อายุ 52 ปี

ออกพรรษา

- เสด็จเมืองอาฬาวี ครั้งที่ 2
- โปรดธิดาช่างหูก ให้บรรลุโสดาปัตติผล
- ช่างหูกผู้เป็นบิดาขอบวชสำเร็จเป็นอรหันต์
- ตรัสอริยทรัพย์ ๗ ประการ

พรรษาที่ 19 จำพรรษาที่จาลิกบรรพต เขตเมืองจาลิกา

อายุ 53 ปี

- โปรดชาวเมืองจาลิกา

ออกพรรษา

- เรื่องสันตติมหาอำมาตย์บรรลุอรหัตตผลแล้วนิพพาน

พรรษาที่ 20 ประทับจำพรรษาที่วัดเวฬุวัน นครราชคฤห์

อายุ 54 ปี

- โปรดมหาโจรองคุลิมาล
- พระอานนท์ได้รับหน้าที่เป็นพุทธอุปัฏฐากประจำ
- พระอานนท์ทูลขอพร ๘ ประการ

พรรษาที่ 21 - 45 ประทับจำพรรษาสลับ ไปมาระหว่างวัด พระเชตวัน กับ วัดบุพพาราม กรุงสาวัตถี แคว้นโกศล

อายุ 55 - 79 ปี

ออกพรรษา

เสด็จจาริกไปตามตำบลต่างๆ เพื่อโปรด เวไนยสัตว์ ซึ่งเกิดเหตุการณ์ที่สำคัญ ดังนี้

- ในระหว่างพรรษาที่ 21 จำพรรษาที่วัดบุพพาราม เมืองสาวัตถี พระพุทธองค์โปรดให้แสดงปาฏิโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์ทุกกึ่งเดือน ครั้งแรก เกิดทำเนียมพระสงฆ์สวดปาฏิโมกข์ทุก 15 วัน ถึงปัจจุบัน ประมาณพรรษาที่ 26 พระราหุลนิพพาน

- ช่วงพรรษาที่ 37 พระเทวทัตคิดปกครองสงฆ์ จึงคิดการณ์ใหญ่วางแผนปลงพระชนม์พระศาสดา วางแผนให้พระเจ้าอชาตศัตรู ทำปิตุฆาตปลงพระ ชนม์พระเจ้าพิมพิสาร

- พระเทวทัตถูกธรณีสูบ

- ช่วงพรรษาที่ 38 ทรงแสดงสามัญญผลสูตร แก่ พระเจ้าอชาตศัตรู พระเจ้าอชาตศัตรูสำนึกผิด แสดงตนเป็นพุทธมามกะ

- ที่กรุงสาวัตถี แคว้นโกศล เกิดเหตุสะเทือนใจ อำมาตย์ก่อการขบถ พระเจ้าปเสนทิโกศลหนีไปพึ่งพระเจ้าอชาตศัตรู ผู้เป็นหลาน ที่แคว้นมคธ แต่สิ้นพระชนม์ระหว่างทางก่อนเข้าพระนคร พระเจ้าวิฑูฑภะครองราชสมบัติแคว้นโกศล นึกถึงความแค้นในหนหลัง กรีธาทัพบุกกรุงกบิลพัสดุ์ แคว้นสักกะ ฆ่าล้างวงศ์ศากยราชไม่เว้นแม้เด็ก

- พระเจ้าวิฑูฑภะสิ้นพระชนม์พร้อมกองทัพเพราะถูกคลื่นซัด ขณะพักกองทัพริมฝั่งแม่น้ำ ในระหว่างเดินทัพกลับจากฆ่าล้างศากยวงศ์

ช่วงพรรษาที่ 43 พระยโสธราเถรีนิพพาน

ออกพรรษา

- พระสารีบุตรทูลลานิพพาน
- พระสารีบุตรกลับนาลันทคาม บ้านเกิด โปรดมารดาจนบรรลุโสดาปัตติผล พระสารีบุตรนิพพาน ณ ห้องที่ท่านเกิด
- พระโมคคัลลานะถูกโจรที่เดียรถีย์จ้างมาทำร้าย ทุบจนกระดูกแหลกละเอียด
- พระโมคคัลลานะนิพพาน
- นางอัมพปาลีถวายวัดอัมพปาลิการามอาราม นางอัมพปาลีบรรลุธรรม

พรรษาที่ 45 พรรษาสุดท้ายแห่งการดำเนินพุทธกิจ ประทับจำพรรษาที่เวฬุวคาม ใกล้นครเวสาลี แคว้นวัชชี
อายุ 80 ปี

- โปรดให้พระภิกษุสงฆ์จำพรรษารอบกรุงเวสาลี
- ตรัสอานุภาพอิทธิบาท 4
- ทรงปลงอายุสังขาร ตรัสโพธิปักขิยธรรม ๓๗ ประการ
- นายจุนทะถวายสุกรมัททวะ ทรงอาพาธอย่างแรงด้วยอาการลงพระโลหิต
- ตรัสถึงสังเวชนียสถาน 4 แห่ง
- ตรัสวิธีปฏิบัติต่อพระพุทธสรีระ ตรัสปัจฉิมโอวาท อันเป็นโอวาทครั้งสุดท้ายแก่ภิกษุสงฆ์

เสด็จดับขันธปรินิพพาน รวมการดำเนินพุทธกิจตั้งแต่ตรัสรู้ได้ 45 พรรษา