มะเร็งท่อน้ำดี รู้ก่อน-รักษาหายได้

มะเร็งท่อน้ำดี รู้ก่อน-รักษาหายได้

"มะเร็งท่อน้ำดี" คร่าชีวิตชาวอีสานถึงปีละกว่า 14,000 คน สูงกว่าสถิติการตายด้วยอุบัติเหตุทางรถยนต์ของคนไทยทั่วประเทศ จึงเป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญของประเทศ และต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน

รศ.นพ.ณรงค์ ขันตีแก้ว หัวหน้าโครงการแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในภาคอีสาน คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น (มข.) หรือ CAS CAP บอกว่ามะเร็งท่อน้ำดีเป็นมะเร็งตับชนิดหนึ่งที่มีผู้ป่วยทั่วโลกไม่มากนัก แต่กลับพบมากที่สุดในประเทศไทยโดยเฉพาะในภาคอีสาน

สาเหตุที่ทำให้ชาวอีสานเป็นมะเร็งท่อน้ำดีมากกว่าภาคอื่น คือ การติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับจากการกินปลาน้ำจืดมีเกล็ดแบบสุกๆ ดิบๆ เช่น ปลาตะเพียนทอง ปลาตะเพียนขาว ปลาสร้อยนกเขา (หรืออีไทย) ปลาชาวนา ปลากระมัง ปลากระสูบจุด ปลาสร้อย ทำให้กินตัวอ่อนของพยาธิใบไม้ตับเจริญเติบโตอยู่ในท่อทางเดินน้ำดี ทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรังและเป็นมะเร็งในที่สุด ซึ่งพยาธิชนิดนี้จะแพร่เชื้อได้นานถึง 30 ปี

อาการที่พบได้บ่อย คือ จุกเสียดและรู้สึกแน่นท้องที่ใต้ชายโครงขวาเนื่องจากตับโต เบื่ออาหาร อาหารไม่ย่อย น้ำหนักลด อ่อนเพลีย และเมื่อโรคลุกลามมากขึ้นจะส่งผลให้เกิดการอุดตันของท่อน้ำดีในตับ ทำให้ตัวเหลือง ตาเหลือง คันทั่วตัว ปัสสาวะสีเข้ม และอุจจาระสีซีดลง และในระยะสุดท้ายมักมีน้ำมะเร็งในท้อง (ท้องมาน) มีอาการแน่นอึดอัดท้อง หายใจลำบาก และเสียชีวิตจากตับล้มเหลวหรือภาวะหายใจล้มเหลวในที่สุด

ปัจจุบันพบว่ามีประชาชนที่เข้าข่ายอยู่ 20 ล้านคน อยู่ในกลุ่มเสี่ยงราวๆ 6 ล้านคน มีผู้เสียชีวิตจากมะเร็งท่อน้ำดีปีละ 14,000 คน หรือ 38 คนต่อวัน ซึ่งกลุ่มเสี่ยงที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไปเข้าตรวจคัดกรองด้วยการอัลตราซาวด์ตับปีละ 1-2 ครั้ง จะสามารถพบมะเร็งท่อน้ำดีในระยะเริ่มต้นได้ค่อนข้างแม่นยำและผู้ป่วยได้รับการผ่าตัดมีโอกาสหายขาดจากโรคมะเร็งท่อน้ำดีได้

ร.พ.ศรีนครินทร์ คณะแพทยศาสตร์ มข. ก่อตั้งศูนย์ความเป็นเลิศมะเร็งท่อน้ำดีขึ้น เพื่อเป็นศูนย์กลางในการรักษาที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ มีนโยบายเชิงรุก ส่งทีมแพทย์ พยาบาลและเจ้าหน้าที่ลงภาคสนาม เพื่อคัดกรองผู้ป่วย ด้วยการทำอัลตราซาวด์ให้แก่ประชาชนถึงชุมชน หากพบว่ามีอาการของโรคระยะเริ่มต้นจะได้ส่งรักษาอย่างทันท่วงที เพราะยังเป็นระยะที่รักษาให้หายขาดได้ด้วยการผ่าตัด