[ สุขใจ ดอท คอม บ้านหลังเล็กอันแสนอบอุ่น ] ธรรมะ พุทธประวัติ ฟังธรรม ดูหนัง ฟังเพลง เกมส์ เบาสมอง ดูดวง สุขภาพ สารพันความรู้
29 มีนาคม 2567 01:01:05 *
ยินดีต้อนรับคุณ, บุคคลทั่วไป กรุณา เข้าสู่ระบบ หรือ ลงทะเบียน

เข้าสู่ระบบด้วยชื่อผู้ใช้ รหัสผ่าน และระยะเวลาในเซสชั่น
 
  หน้าแรก   เวบบอร์ด   ช่วยเหลือ ห้องเกม ปฏิทิน Tags เข้าสู่ระบบ สมัครสมาชิก ห้องสนทนา  
บุคคลทั่วไป, คุณถูกห้ามตั้งกระทู้หรือส่งข้อความส่วนตัวในฟอรั่มนี้
Fuck Advertise !!

หน้า: [1]   ลงล่าง
  พิมพ์  
ผู้เขียน หัวข้อ: ‘พระพิฆเณศวร์’ เทพแห่งศิลปวิทยา? : คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง (เชฟหมี)  (อ่าน 1493 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้
มดเอ๊ก
สุขใจ คนพิเศษ
นักโพสท์ระดับ 14
*

คะแนนความดี: +8/-1
ออฟไลน์ ออฟไลน์

Thailand Thailand

กระทู้: 5062


ระบบปฏิบัติการ:
Windows XP Windows XP
เวบเบราเซอร์:
Chrome 50.0.2661.273 Chrome 50.0.2661.273


ดูรายละเอียด
« เมื่อ: 20 พฤศจิกายน 2559 16:21:21 »




พระคเณศในอินเดียมีบทบาทใหญ่เป็นเทพแห่งอุปสรรค (ซึ่งรวมการขจัดอุปสรรคและความสำเร็จไปด้วย) และเพราะการปลอดอุปสรรคเป็นสิ่งที่ใครๆ ก็ต้องการ พระองค์จึงกลายเป็น “เทพแห่งการเริ่มต้น” (god of beginning) ของทุกกิจกรรมในชีวิต

จะเริ่มเรียน แต่งงาน ขึ้นบ้าน ประพันธ์หนังสือ ออกรถ เดินทาง ค้าขาย ฯลฯ ใครๆ ก็ต้องบูชาพระองค์ทั้งนั้น

ตามคติอินเดีย พระคเณศมิได้เป็นเทพเจ้าแห่งศิลปวิทยานะครับ ในคัมภีร์ต่างๆ ไม่เคยระบุบทบาทนี้ของพระองค์เลย

เทพแห่งศิลปวิทยา อักษรศาสตร์และความรู้ทั้งหลายเป็นบทบาทของพระเทวี “สรัสวตี” หรือสุรัสวดี

พระเทวีองค์นี้มีเทวลักษณะเป็นหญิงสาวสวย ทรงพิณ คัมภีร์ ประคำ หรือบางครั้งมีเหล็กจาร สวมอาภรณ์เรียบๆ สีขาว ครบถ้วนสัญลักษณ์แห่งความรู้ทั้งวิชาการ ศาสนาและศิลปะ

ในขณะที่พระคเณศเคยมีบทบาททางอักษรศาสตร์เพียงแค่ทรงทำหน้าที่จดจารเรื่องราวมหาภารตะจากฤษีวยาส ตามตำนานในมหาภารตะเท่านั้น

ไม่ได้ทรงประพันธ์นะครับ แค่ทรงจดตามคำท่านฤษีบอก

แต่ด้วยความที่พระองค์ทรงเป็นเทพแห่งการเริ่มต้น จะร่ำเรียนก็ต้องบูชาพระองค์ (พร้อมๆ กับพระสุรัสวดี) คนอินเดียในปัจจุบันก็เลยถือว่าพระองค์เกี่ยวข้องกับการเรียนไปด้วยกลายๆ

ส่วนในทางศิลปะ ทางอินเดียเขาก็ยังถือว่าพระสุรัสวดีเป็นเทพแห่งศิลปะสืบมาแต่โบราณ

แม้พระคเณศจะมีปาง “นฤตยะ” หรือปางร่ายรำ แต่มิได้ทรงเป็น “นาฏราช” ผู้คิดค้นถ่ายทอดนาฏยศาสตร์แก่ปวงมนุษย์อย่างพระศิวะหรือพระอิศวร อันมนุษย์ควรถือว่าเป็น “บรมครูรำ”

พระคเณศจึงไม่ใช่ครูรำ แต่พระคเณศรำทำไมใครจะทราบได้ เพราะไม่มีตำนานบอก ชะรอยช่างผู้คิดเทวปางคงอยากให้เป็นเหมือนพระศิวะผู้บิดา (ตามปุราณะ) หรือไม่ก็แสดงความสุขร่าเริงอันเป็นลักษณะประจำของพระองค์

ในคติโบราณของเราเอง พระคเณศก็ไม่มีบทบาททางศิลปวิทยา และที่จริงพระองค์มีบทบาทอื่นๆ น้อยมาก (นอกจากเรื่องหมอช้าง)

เราไม่เคยขึ้นต้นคำประพันธ์ต่างๆ (ประณามพจน์) ด้วยการสรรเสริญพระคเณศอย่างอินเดีย

แต่ตำราเรียน “จินดามณี” ของเรากลับมีคำไหว้พระสุรัสวดี และในคำไหว้ครูละครของครูเกษพระรามในสมัยรัชกาลที่ 4 ยังมีมนตร์สันสกฤตที่สวดถึงพระสุรัสวดี แม้จะไม่มีหน้าโขนหรือรูปเคารพพระองค์ (แต่สุดท้ายเทวีทั้งหลายจะหายไปจากพิธีทั้งหมดในสมัยรัชกาลที่ 6)

พิธีไหว้ครูทั้งโขนละครและดนตรี (โดยเฉพาะของสายหลวง) มีการเชิญเทวรูปหรือหน้าโขนของพระคเณศเข้าพิธี แต่ไม่มีการกล่าวอัญเชิญ ไม่มีคำไหว้ ไม่เรียกเพลง และปัจจุบันก็ยังคงเป็นเช่นนี้ (เว้นเสียแต่ครูท่านจะปรับตำราให้เข้ากับความรู้ใหม่ๆ ของทางอินเดีย ซึ่งเริ่มมีกันบ้างแล้ว)

ครูสิริชัยชาญ ฟักจำรูญ ครูผู้ใหญ่ทางดนตรี เคยกล่าวว่า พระคเณศนั้นทางนาฏศิลป์ดนตรีถือว่า “ครูแรง” ผมหาคำอธิบายเรื่องนี้ไม่ได้ เพราะพระคเณศท่านบทบาทน้อยเหลือเกิน จนกระทั่งกลับมาทบทวนเรื่องพระคเณศกับความเป็นพื้นเมืองใหม่

คือพูดง่ายๆ ว่าตั้งแต่โบราณมาเราไม่ได้ถือพระคเณศอย่างที่อินเดียถือนะครับ เรานำพระคเณศของแขกมาผสมกับ “ผี” ของเรา “พระเทวกรรม” หรือ “ผีครูหมอช้าง” ของเราจึงเข้าไปสวมทับลงในเทวลักษณะพระคเณศที่มาจากเมืองแขก

ผีไหนจะแรงเท่าผีหมอช้างล่ะครับ พระคเณศจึงทรงมหิทธานุภาพ ทั้งๆ ที่ยังคลุมเครือในบทบาท แต่เราก็นับถือท่านในแบบคลุมเครืออย่างนี้มาตลอด

การที่เรานำหน้าโขนหรือเทวรูปพระคเณศเข้าในพิธีไหว้ครูทั้งๆ ที่ไม่มีตำราใดระบุว่าพระองค์มีบทบาททางนาฏศิลป์และดนตรี ไม่มีโองการเชิญหรือคำไหว้ ก็เพราะพระองค์ คือ ผีศักดิ์สิทธิ์ที่จะขาดไปไม่ได้ในพิธีไหว้ครู ถ้านับว่าการไหว้ครูที่จริงแล้วมีพัฒนาการมาจากการไหว้ผี (ของวิชาชีพและศิลปะต่างๆ)

ผมเคยเห็นพิธีไหว้ครูของศิลปะพื้นบ้านต่างๆ เช่น ช่างซอหรือช่างฟ้อน หรือโนรา ก็เห็นได้เลยว่า พิธีไหว้ครูทางดนตรีนาฏศิลป์นั้นมีพัฒนาการมาอย่างไร

มีข้อสังเกตที่น่าสนใจครับ สมัยเมื่อครูอาคม สายาคม ผู้ประกอบพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์เพียงท่านเดียวได้เสียชีวิตลงโดยไม่มีผู้สืบทอด ทางการได้จัดพิธีไหว้ครูและพระราชทานครอบโขนละคร ในปี 2547 ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ซึ่งเป็นงานที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่ หัวเสด็จมาเป็นองค์ประธาน

การตั้งแต่งมณฑลพิธีกระทำโดยเจ้าหน้าที่ในสำนักพระราชวัง ท่านให้เชิญพระพุทธรูปพิเศษเข้าในพิธีถึงสามองค์ เช่น พระชัยนวโลหะและพระ “นิรันตราย”

ที่สำคัญ มีการจัดมณฑลพิธีไม่เหมือนอย่างงานไหว้ครูโขนละครทั่วไป เพราะท่านให้ ตั้งแท่นสำหรับหัวโขนพระพิฆเนศวร์ อยู่ด้านหน้า แยกออกมาจากแท่นหน้าโขนอื่นๆ ทั้งหมด

ที่สำคัญข้างแท่นพระคเณศ มีพานขนาดใหญ่ ตั้ง “บ่วงบาศก์” (คือเชือกปะกำที่ใช้คล้องช้าง) และ “ขอสับช้าง” ไว้ด้วย

ปะกำและขอช้างไม่ใช่ “เครื่องโรง” (เครื่องใช้ในการแสดงโขนละคร) แต่เป็นของที่ศักดิ์สิทธิ์มากๆ ในความเชื่อของหมอช้าง และถือกันว่า “แรง” มาก จึงชัดเจนว่าพระคเณศที่ประดิษฐานอยู่นั้น ทรงมาในฐานะ “ครู” ช้างที่ทรงมหิทธานุภาพ เพื่อปัดเป่าพิฆนจัญไรตามความเชื่อเก่าเกี่ยวกับพระคเณศ ไม่ใช่เทพของทางนาฏศิลป์ (โดยตรง)

แล้วพระคเณศกลายมาเป็นเทพแห่งศิลปวิทยา รวมไปถึงระบำรำฟ้อนในบ้านเราได้อย่างไร?

พระคเณศกลายมาเป็นเทพแห่งศิลปวิทยา ก็โดยพระราชนิยมในรัชกาลที่ 6 ซึ่งในสมัยนั้น เริ่มมีการค้นคว้าความรู้ใหม่ๆ ทางภารตวิทยา

เทพฮินดูที่ถูกเคารพนับถืออย่างไทยๆ จึงถูกทำให้กลับไปเป็นอย่างแขกอีกครั้ง

รัชกาลที่ 6 ทรงโปรดพระคเณศมาก อาจด้วยทรงเป็นนักประพันธ์ จึงพระราชนิพนธ์บทสรรเสริญพระคเณศไว้ต้นบทพระราชนิพนธ์ต่างๆ เสมอ

ในบทละครมัทธนะพาธา ทรงประพันธ์ประณามพจน์ว่าพระคเณศเป็นเทพแห่งศิลปะ “เป็นเจ้าสิปปะประสิทธิ์วิวิธะวรรณ วิทฺยาวิเศษสรรพสอน”

ที่สำคัญทรงนำพระคเณศมาเป็นตรา “วรรณคดีสโมสร” ในปี พ.ศ.2457 และพัฒนามาเป็นตราสัญลักษณ์ของกรมศิลปากรซึ่งขยายขอบเขตของงานศิลปะนอกจากการประพันธ์แล้ว ยังมีอีกเจ็ดแขนง รวมทั้งนาฏศิลป์และวิจิตรศิลป์ด้วย

ตรากรมศิลปากรนี้ยังเชื่อมโยงไปยังตราของมหาวิทยาลัยศิลปากร และที่สุดพระคเณศได้กลายมาเป็นเทพเจ้าประจำของมหาวิทยาลัย

จากพระราชนิยมให้พระคเณศเป็นเทพเจ้าแห่งศิลปะ (ซึ่งในรัชสมัยนั้นเน้นวรรณศิลป์) ค่อยๆ คลี่คลายมาสู่การเป็นเทพเจ้าแห่งศิลปวิทยาทุกแขนงผ่านความสัมพันธ์กับกรมศิลปากรและมหาวิทยาลัยศิลปากร

พร้อมๆ กับการค่อยๆ ลืมเลือนพระสุรัสวดีเทพเจ้าแห่งศิลปวิทยาที่แท้จริงตามคติอินเดีย

เหตุไฉน เทวนารีของอินเดีย ซึ่งเดิมมีบทบาทน้อยอยู่แล้ว กลับยิ่งน้อยลงไปอีกในสังคมไทย อันนี้น่าพิเคราะห์อย่างยิ่ง

และการทำให้พระคเณศกลายเป็นทั้งครูหมอช้างและเทพแห่งศิลปวิทยา เป็น “บรมครู” ของศิษยานุศิษย์ เป็นพัฒนาการที่เกิดขึ้นในสังคมไทยโดยแท้

ถูกตอกย้ำให้ชัดเจนขึ้นผ่านสื่อ วงการบันเทิง และวงการวัตถุมงคลที่ยิ่งดูจะพยายามขยายบทบาทของพระองค์ออกไปไม่สิ้นสุด

ทั้งนี้ ความเชื่อดังกล่าวแม้จะไม่เหมือนกับอินเดียก็ไม่ได้แปลว่าผิด กาลเวลาอาจทำให้ความหมายของสิ่งต่างๆ แปรเปลี่ยนไปได้

แต่ทั้งนี้ เราก็ควรรู้ว่า พระคเณศที่เรารักนับถือนั้นมีเส้นทางความเป็นมาของพระองค์อย่างไร

จาก https://www.matichonweekly.com/column/article_2496

Share this topic on AskShare this topic on DiggShare this topic on FacebookShare this topic on GoogleShare this topic on LiveShare this topic on RedditShare this topic on TwitterShare this topic on YahooShare this topic on Google buzz

บันทึกการเข้า

ทิ นัง มิไฮ นัง มิจะนัง ทิกุนัง แปลว่า
ที่นั่ง มีให้นั่ง มึงจะนั่ง ที่กูนั่ง ทิ้งไว้เป็น
ปริศนาธรรม นะตะเอง
คำค้น:
หน้า: [1]   ขึ้นบน
  พิมพ์  
 
กระโดดไป:  


คุณ ไม่สามารถ ตั้งกระทู้ได้
คุณ ไม่สามารถ ตอบกระทู้ได้
คุณ ไม่สามารถ แนบไฟล์ได้
คุณ ไม่สามารถ แก้ไขข้อความได้
BBCode เปิดใช้งาน
Smilies เปิดใช้งาน
[img] เปิดใช้งาน
HTML เปิดใช้งาน


หัวข้อที่เกี่ยวข้องกับหัวข้อนี้
หัวข้อ เริ่มโดย ตอบ อ่าน กระทู้ล่าสุด
บางแง่มุม เกี่ยวกับ “พระพิฆเนศวร์” : คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง (เชฟหมี)
สุขใจ ห้องสมุด
มดเอ๊ก 0 1975 กระทู้ล่าสุด 18 พฤศจิกายน 2559 08:41:30
โดย มดเอ๊ก
‘พระพิฆเนศวร์’ ที่อินเดียไม่รู้จัก : คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง (เชฟหมี)
สุขใจ ห้องสมุด
มดเอ๊ก 0 1441 กระทู้ล่าสุด 20 พฤศจิกายน 2559 16:03:27
โดย มดเอ๊ก
‘ไสยศาสตร์’ ไม่ใช่เรื่อง ‘งมงาย’ : คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง (เชฟหมี)
สุขใจ จิบกาแฟ
มดเอ๊ก 0 1678 กระทู้ล่าสุด 22 พฤศจิกายน 2559 12:29:26
โดย มดเอ๊ก
ความเข้าใจ(ผิด)เกี่ยวกับ “รามายณะ” : คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง (เชฟหมี)
สุขใจ ห้องสมุด
มดเอ๊ก 1 4180 กระทู้ล่าสุด 23 พฤศจิกายน 2559 20:48:12
โดย มดเอ๊ก
เล่าเรื่อง มนตร์ของพราหมณ์ ชนิดและความหมาย : คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง (เชฟหมี)
บทสวด - คัมภีร์ คาถา - วิชา อาคม
มดเอ๊ก 0 1744 กระทู้ล่าสุด 26 ธันวาคม 2559 19:01:54
โดย มดเอ๊ก
Powered by MySQL Powered by PHP
Bookmark and Share

www.SookJai.com Created By Mckaforce | Sookjai.com Sitemap | CopyRight All Rights Reserved
Mckaforce Group | Sookjai Group
Best viewed with IE 7.0 , Chrome , Opera , Firefox 3.5
Compatible All OS , Resolution 1024 x 768 Or Higher
Valid XHTML 1.0! Valid CSS!
หน้านี้ถูกสร้างขึ้นภายในเวลา 0.35 วินาที กับ 32 คำสั่ง

Google visited last this page 23 มีนาคม 2567 05:05:04