พระธรรมราชานุวัตร บุกเบิกวัดไทยในต่างประเทศ

พระธรรมราชานุวัตร
บุกเบิกวัดไทยในต่างประเทศ

“พระธรรมราชานุวัตร” หรือ “หลวงเตี่ย” อดีตผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธิ์) และอดีตเจ้าคณะภาค 3 ผู้บุกเบิกวัดไทยในต่างประเทศให้เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง คือ “วัดไทยในลอสแองเจลิส”

ฉายา “หลวงเตี่ย” ที่เรียกขานกันติดปาก ผู้ที่เรียกคนแรก คือ “ปราโมทย์ ดิลกมนกุล” หรือ “โกยี” เจ้าของตลาดบางกอกมาร์เก็ต ตลาดไทยใหญ่ที่สุดในนครลอสแองเจลิส

มีนามเดิมว่า “หวอยฮั้ว” ก่อนที่จะเปลี่ยนเป็น “กมล” เกิดเมื่อวันที่ 7 พ.ค.2467 ลูกชาวไร่ชาวนา ต.บางแขม อ.เมือง จ.นครปฐม

อายุประมาณ 7 ขวบ ตามพี่ชายซึ่งบวชเป็นพระอยู่ที่วัดลาดปลาเค้า และเริ่มเรียนหนังสือที่ ร.ร.วัดแห่งนี้ พร้อมกับพี่ชายอีกคน

เมื่อเรียนจบชั้นประถม 5 ต้องออกจากโรงเรียนกลางคัน เพราะมีการปรับปรุงหลักสูตรการศึกษาใหม่ ยกเลิกชั้นประถม 6 ให้คงมีแต่ชั้นประถม 4 จึงกลับไปช่วยพ่อแม่ทำงาน แต่ยังไปมาหาสู่พระพี่ชายซึ่งย้ายไปอยู่วัดพระงาม ในตัวเมืองนครปฐม และถูกชักชวนให้บวชเรียนนักธรรมเรียนบาลี

ก่อนตัดสินใจบรรพชาที่วัดห้วยจรเข้ อ.เมืองนครปฐม เมื่อวันที่ 12 ก.ค.2480 มีพระครูอุตตรการบดี (สุข) เป็นพระอุปัชฌาย์ แล้วมาจำพรรษาที่วัดพระงาม

ในช่วงชีวิตสามเณร สามารถสอบได้นักธรรมชั้นตรี-โท-เอก จากนั้นเบนเข็มมาเรียนสายบาลี โดยพระอุปัชฌาย์นำไปฝากไว้ที่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม(วัดโพธิ์) ในปกครองของสมเด็จพระวันรัต (เผื่อน ติสฺสทตตเถร) ขณะดำรงสมณศักดิ์ที่พระอุบาลีคุณูปมาจารย์

พ.ศ.2486 สอบได้เปรียญธรรม 3 ประโยค

อุปสมบทที่วัดพระงาม เมื่อวันที่ 17 มิ.ย.2487 โดยมี สมเด็จพระวันรัต (เผื่อน) วัดพระเชตุพนฯ เป็นพระอุปัชฌาย์, พระอมรเวที (ปุ่น ปุณณสิริ สมเด็จพระสังฆราช องค์ที่ 17) เป็นพระอนุสาวนาจารย์ และพระครูปลัด สุวัฒนโพธิคุณ (กมล กมโล) เป็นพระอาจารย์ให้ศีล ได้รับฉายาว่า โกวิโท

กลับมาจำพรรษาและเล่าเรียนบาลีที่วัดโพธิ์ สอบได้เปรียญธรรม 6 ประโยค ในปี พ.ศ.2497 และสอบเทียบประโยคเตรียมอุดมศึกษา (ม.8) และสอบประโยคครู พ.ฒ. ได้

ในยุคที่บ้านเมืองเปลี่ยนการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นระบอบประชาธิปไตย ทำให้วงการสงฆ์ต้องอนุวัตรตามฝ่ายบ้านเมือง โดยยกเลิก พ.ร.บ.ลักษณะปกครองสงฆ์ ร.ศ.121 (พ.ศ.2445) แล้วประกาศใช้ พ.ร.บ.สงฆ์ พ.ศ.2484 แทน

สมเด็จพระวันรัต (เผื่อน) ได้รับการแต่งตั้งเป็นสังฆมนตรีว่าการองค์การปกครอง และหลวงเตี่ยได้รับแต่งตั้งเป็นเลขานุการ

ภายหลังสมเด็จพระสังฆราช (ปุ่น ปุณณสิริ) หรือ “สมเด็จป๋า” ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสสืบต่อ ท่านได้รับแต่งตั้งเป็นเลขานุการเจ้าอาวาส, เลขานุการสังฆมนตรีว่าการองค์การสาธารณูปการและสังฆมนตรีว่าการองค์การเผยแผ่ตามลำดับ

เมื่อมีการประกาศใช้ พ.ร.บ.คณะสงฆ์ ฉบับ พ.ศ.2505 ท่านได้รับแต่งตั้งเป็นเลขานุการเจ้าคณะใหญ่หนกลาง ก่อนได้เป็นเจ้าคณะภาค 14, ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดโพธิ์ และเจ้าคณะภาค 3 ดูแลคณะสงฆ์ใน จ.ลพบุรี สิงห์บุรี ชัยนาท และอุทัยธานี ตามลำดับ

ลำดับสมณศักดิ์ ได้รับแต่งตั้งเป็นพระราชาคณะที่พระรัตนเวที, พระราชโมลี, พระเทพโสภณ และพระธรรมราชานุวัตร ตามลำดับ

ท่านมีงานด้านการประพันธ์ โดยเป็นผู้เรียบเรียงพระประวัติสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส ประวัติวัดพระเชตุพนฯ, ประวัติพระพุทธรูปประจำวันเกิด ฯลฯ

และเคยเขียนบทความธรรมะในคอลัมน์หนังสือพิมพ์และวารสารต่างๆ

นอกจากนี้ ยังเรียบเรียง “วัดของเรา” เป็นหนังสืออ่านเพิ่มเติมชุดพระพุทธศาสนาและจริยธรรม ระดับมัธยมศึกษาของกรมวิชาการ

แต่งานที่ได้รับการกล่าวขวัญถึงมากที่สุด คือ เป็นผู้บุกเบิกการสร้างวัดไทยในลอสแองเจลิส

จึงเป็นพระเถระที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางทั้งในและต่างประเทศ

วันที่ 2 ก.ย.2545 มรณภาพอย่างสงบ สิริอายุ 78 ปี พรรษา 58

จากคอลัมน์ อริยะโลกที่ 6 ข่าวสดออนไลน์