ธงพระเวสส์ หรือ ธงผะเหวด

ขอขอบคุณภาพประกอบจาก : otoptoday.com

ธงพระเวสส์ หรือ ธงผะเหวด

ธงพระเวสส์ หรือธงผะเหวด คือธงที่ปักถวายเป็นพุทธบูชาในงานบุญมหาชาติ ๔ มุม เพื่อแสดงขอบเขตของพิธีกรรม และยังเป็นเครื่องหมายแสดงว่าวัดนี้กำลังมีงานบุญพระเวสส์ (เทศน์มหาชาติ)

หัวใจสำคัญของงานบุญพระเวสส์ คือการฟังเทศน์มหาชาติ ระลึกถึงพระเวสสันดร พระโพธิสัตว์ผู้บำเพ็ญเพียรบารมีเป็นชาติสุดท้ายก่อนจะตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า

ธงพระเวสส์ ใช้ในพิธีเทศน์มหาชาติของชาวอีสาน มีที่มาคล้ายคลึงกับการทำตุง ประดับพุทธศาสนสถานในงานพิธีของภาคเหนือ โดยถือว่าการทำทานธงในงานบุญพระเวสส์ ที่จัดขึ้นในเดือนสี่ของทุกปีนั้น จะได้ผลานิสงส์มากมาย โดยปักธงรายรอบโรงธรรมทั้ง ๘ ทิศ เพื่อเป็นเครื่องสักการะเทวดาประจำทิศ

นอกจากนี้ยังมีการแขวนผ้าผะเหวดซึ่งเป็นเรื่องราวของพระเวสสันดร ตั้งแต่กัณฑ์แรกจนถึงกัณฑ์สุดท้าย หรือปักอยู่นอกอาคารศาลาโรงธรรม หรือศาลาการเปรียญที่ใช้เป็นสถานที่เทศน์มหาชาติ ใช้ไม้ไผ่ขนาดเล็ก (ไม้รวก) ทั้งต้นเป็นเสาธง โดยเหลือกิ่งก้าน และใบไผ่ส่วนที่อยู่ปลายยอดไม้รวก เพื่อความสวยงาม และใช้ธงพระเวสส์ห้อยอยู่ที่เสาไม้รวกนี้ทั้ง ๔ ธง

ลักษณะของธงพระเวสส์
ธงพระเวสส์ กว้างประมาณ ๑ ฟุต ยาว ๒.๐๐-๓.๐๐ เมตร ส่วนชายด้านล่างอาจจะใช้ดอกไม้ประดับชายธงเพื่อความสวยงาม หรืออาจจะใช้ดอกไม้สี (กระดาษสี ผ้าสี) ประดับก็มี

ผ้าที่ใช้ทำธงพระเวสส์นี้ทอเพื่อใช้เป็นธงพระเวสส์โดยเฉพาะ นั่นคือจะทอเป็นผ้าตาห่างๆ เหมือนกับผ้ามุ้ง โดยร้อยด้ายเส้นยืน ที่เรียกว่า “ด้ายเครือ” ห่างกว่าทอผ้าทั่วไป ส่วนด้ายเส้นพุ่งจะทอไม่แน่น คือให้เส้นด้ายห่างเหมือนตามุ้ง วิธีทอผ้าธงพระเวสส์ จะต้องวางลวดลายไปพร้อมกับการทอด้วย นั่นคือส่วนใดที่จะใช้เส้นด้าย ส่วนใดจะใช้ตอก (ตอกไม้ไผ่บางๆ กว้างประมาณ ๑ เซนติเมตร ยาวเท่ากับส่วนกว้างของผ้า) การที่ใช้ตอกเป็นเส้นด้ายนี้เพื่อทำลวดลายเป็นห้องๆ และเป็นรูปสัตว์ (ปลาตะเพียน ช้าง) รูปลายเรขาคณิต ฯลฯ โดยใช้ตอกไม้ไผ่เป็นลวดลายสลับกับด้ายเส้นพุ่ง

สีธงพระเวสส์ ส่วนใหญ่นิยมเป็นสีพื้น เพื่อที่จะให้เห็นลวดลายตอกไม้ไผ่ได้ชัดเจน หรืออาจจะทอสีสลับกันเป็นตอนๆ เพื่อให้ลวดลายตอกไม้ไผ่เด่นก็มี หรืออาจจะทำผ้าให้แน่นสลับสีเป็นตอนๆ ก็มี

ธงพระเวสส์จะนำมาผูกติดกับเสาไม้รวก ให้ชายล่างห้อยลงมา ส่วนที่เสาสูงจากพื้นดินประมาณ ๑.๒๐ เมตร จะมีตะกร้าไม้ไผ่สาน หรือไม้ไผ่ผูกติดอยู่ทุกเสา เพื่อใช้เป็นที่ใส่ข้าวพันก้อน และดอกไม้ อันเป็นส่วนหนึ่งของพิธีกรรม

ข้าวพันก้อน ทำจากข้าวเหนียวปั้นก้อนเล็กๆ ตามจำนวนพระคาถา เพื่อถวายเป็นพุทธบูชาในงานเทศน์มหาชาติ (งานบุญพระเวสส์)
ขอขอบคุณภาพประกอบจาก : mediastudio.co.th