พระธรรมปริยัติมุนี (นวน เขมจารี) วัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร อ.เมือง จ.นครพนม

พระธรรมปริยัติมุนี (นวน เขมจารี)
วัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร อ.เมือง จ.นครพนม

พระธรรมปริยัติมุนี (นวน เขมจารี) อดีตเจ้าอาวาสวัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร อ.เมือง จ.นครพนม สมณะชั้นผู้ใหญ่ที่มีวัตรปฏิบัติดีงาม เปี่ยมด้วยเมตตาธรรม

เป็นพระเถระชั้นผู้ใหญ่ที่พุทธศาสนิกชนสองฝั่งโขงเคารพศรัทธา

นามเดิมว่า นวน เขื่อนสุวรรณ เกิดเมื่อวันศุกร์ที่ 14 ก.พ. 2461 ที่บ้านโคกสว่าง ต.ดอนนางหงส์ อ.ธาตุพนม จ.นครพนม เป็นบุตรของ นายสด-นางกองศรี เขื่อนสุวรรณ อายุ 8 ขวบ เป็นศิษย์วัด เล่าเรียนอักษรไทย-ลาว ตามประเพณี

สำเร็จการศึกษาชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จากโรงเรียนบ้านโคกสว่าง อ.ธาตุพนม เมื่อ พ.ศ.2472 พออายุครบ 10 ขวบ จึงบวชเณรที่วัดศรีมงคล อ.ธาตุพนม จ.นครพนม มี เจ้าอธิการอวน โชติปาโล เป็นพระอุปัชฌาย์ ระหว่างนี้ได้เรียนอักษรธรรม ใบลานอ่าน-เทศน์

กระทั่งวันที่ 3 พ.ค.2482 เข้าอุปสมบท ณ พัทธสีมาวัดพระธาตุพนม มี พระครูเจติยานุรักษ์ (แก้ว กนโตภาโส) เป็นพระอุปัชฌาย์

มุ่งมั่นศึกษาพระปริยัติธรรม พ.ศ.2482 สามารถสอบไล่ได้นักธรรมชั้น-ตรี-โท-เอก พ.ศ.2487 สอบได้เปรียญธรรม 8 ประโยค

งานด้านการปกครอง ระหว่างปี พ.ศ.2495-2517 เป็นเจ้าอาวาสวัดศรีสะเกษ อ.เมือง จ.หนองคาย ในช่วงนี้ ได้รับลูกศิษย์เป็นพระฝรั่งชื่อ พระโรเบิร์ต สุเมโธ อายุ 30 ปี ซึ่งเลื่อมใสในพระพุทธศาสนามาบวชเรียน

ปัจจุบันไปตั้งวัดที่ประเทศอังกฤษ ได้รับสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะรูปหนึ่งในต่างประเทศ พร้อมกับเดินทางไปเผยแผ่ธรรมในทวีปยุโรป อาทิ สหรัฐอเมริกา อังกฤษ ฯลฯ

พ.ศ.2494-2535 ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะจังหวัดหนองคาย

พ.ศ.2517-2535 เป็นเจ้าอาวาสวัดโพธิ์ชัย (พระอารามหลวง) อ.เมือง จ.หนองคาย

เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งนี้ ด้านสาธารณูปการได้ก่อสร้างวิหารประดิษฐานพระใส พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ของชาวเมืองหนองคาย

ตั้งแต่ พ.ศ.2533 เป็นเจ้าอาวาสวัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร

ช่วงจำพรรษาอยู่วัดแห่งนี้ สร้างผลงานไว้มากมาย อาทิ เป็นประธานบูรณปฏิสังขรณ์พระอุโบสถ สร้าง วิหารครอบองค์พระธาตุพนม 37 ห้อง สร้างกุฏิที่พักสงฆ์ สร้างอาคารเรียนพระปริยัติธรรม 3 ชั้น สร้างเมรุเผาศพ รวมทั้งปรับปรุงภูมิทัศน์บริเวณรอบองค์พระธาตุพนมและบริเวณหน้าวัดจนสวยงาม

มีญาติโยมศรัทธาถวายปัจจัยมาใช้ในการบำรุงเสนาสนะต่างๆ ร่วม 400 ล้านบาท

อาทิ พ.ศ.2489 เผยแผ่ธรรมใน จ.หนองคาย พ.ศ.2500 เป็นพระธรรมทูตประจำ จ.หนองคาย

ระหว่าง พ.ศ.2533-2545 เป็นประธานศูนย์การพระพุทธศาสนาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 19 จังหวัด

ส่วนงานการศึกษา พ.ศ.2490 เป็นอาจารย์ใหญ่โรงเรียนพระปริยัติธรรม วัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร

ปี พ.ศ.2513 ริเริ่มก่อตั้งวิทยาลัยสงฆ์ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตั้งอยู่ที่วัดศรีสะเกษ อ.เมือง จ.หนองคาย

ตำแหน่งหน้ารองอธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตหนองคาย และผู้จัดการโรงเรียนพระปริยัติธรรมสามัญศึกษา วัดพระธาตุพนม

ลำดับสมณศักดิ์ที่ได้รับ พ.ศ.2496 เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญที่ พระปรีชาญาณมุนี พ.ศ.2505 เป็นพระราชาคณะชั้นราช ที่ พระราชปรีชาญาณมุนี พ.ศ.2532 เป็นพระราชาคณะเทพ ที่ พระเทพปริยัติมุนี

พ.ศ.2537 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรม ที่ พระธรรมปริยัติมุนี

ท่านเป็นพระเถระที่มีบทบาทต่อกิจการคณะสงฆ์ จ.นครพนม อย่างมาก ในช่วงที่ท่านยังมีร่างกายสมบูรณ์แข็งแรงนั้น เป็นพระสงฆ์ที่ไม่ถือตัวและเข้ากับชาวบ้านได้อย่างดียิ่ง

โดยเฉพาะในงานบุญต่างๆ และงานประเพณีนมัสการองค์พระธาตุพนมซึ่งจัดขึ้นในวันขึ้น 12 ค่ำ ถึงแรม 1 ค่ำ เดือน 3 ของทุกปี

จะได้เห็นภาพอันน่าประทับใจ ท่านจะเทศนาสั่งสอนอบรมผู้ที่มาร่วมงานผ่านทางเครื่องขยายเสียงตลอดช่วง 7 วัน 7 คืน ของงาน ทั้งเล่าประวัติขององค์พระธาตุพนมให้ชาวพุทธฟังอย่างไม่เหน็ด เหนื่อย ควบคู่ไปกับการเทศนาธรรม ที่แจกแจงบรรยายได้อย่างพิสดารอย่างเป็นที่ซาบซึ้งและเข้าใจได้ง่าย เป็นพระนักพัฒนาที่ไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยในสังขาร มีลูกศิษย์ลูกหาหลายระดับชนชั้นมาร่วมสร้างอานิสงส์ จัดตั้งพุทธอุทยานไว้เป็นร่มเงาให้ชาวบ้านได้พักผ่อนที่บ้านดงหมู อ.หว้านใหญ่ จ.มุกดาหาร ในเนื้อที่ประมาณ 183 ไร่

ทุกปีจะจัดกิจกรรมให้ชาวบ้านและข้าราชการนำต้นไม้ไปปลูกปีละ 1 ล้านต้น

ด้วยความไม่เที่ยงของสังขาร พระธรรมปริยัติมุนี มรณภาพด้วยโรคหัวใจวาย เมื่อวันที่ 22 ก.ค.2545

สิริอายุ 85 ปี พรรษา 62

อริยะโลกที่ 6