เพลิงไหม้วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์

โบราณสถาน วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

เพลิงไหม้วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์

ความประมาทเป็นหนทางนำไปสู่ความหายนะ เป็นคำกล่าวที่ไม่ผิดไปเลย

บทเรียนแห่งความความสูญเสีย จากเหตุอัคคีภัยช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เกิดขึ้นเมื่อปี พ.ศ.๒๓๔๔ รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชมหาราช รัชกาลที่ ๑ เกิดเพลิงไหม้มณฑปวัดพระศรีสรรเพชญ์ ด้วยพระสงฆ์สามเณรศิษย์วัดจุดดอกไม้เพลิงเล่น

เพลิงนั้นไหม้พระมณฑปจนสิ้นเหลือแต่ผนัง พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชและกรมพระราชวังบวรสถานมงคล ทรงเสด็จไปช่วยกันดับเพลิงที่ลุกไหม้

สมเด็จพระอนุชาธิราชหรือกรมพระราชวังบวรสถานมงคลทรงเป็นคนอารมณ์ร้อน โมโหง่าย รับสั่งให้ชำระเอาความผิดเจ้าของดอกไม้และผู้จุดด้วย จนได้สามเณรรูปหนึ่ง ชื่อวัด รับว่าเป็นเจ้าของและผู้จุดดอกไม้ไฟ รับสั่งให้สึกออกจากการเป็นสามเณรแล้วให้นำไปประหารชีวิตเสียในค่ำวันนั้น แต่นับเป็นเคราะห์ดีที่สามเณรยังไม่ถึงที่ตาย สมเด็จพระสังฆราชทรงขอพระอนุชาธิราชให้ไว้ชีวิต ภายหลังสามเณรผู้นี้เป็นพระครูอยู่ที่สมุทรปราการ

เหตุการณ์สำคัญของบ้านเมืองครั้งนี้ เจ้าพระยาทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค) บันทึกไว้เป็นหลักฐาน ปรากฎ ในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑ พ.ศ.๒๓๔๔ เพลิงไหม้วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์

....ครั้น ณ วันศุกร์ เดือน ๔ แรม ๑๕ ค่ำ ปีระกา ตรีศก จุลศักราช ๑๑๖๓ เวลายามเศษเกิดเพลิงไหม้มณฑปวัดพระศรีสรรเพ็ชญ์ ด้วยพระสงฆ์สามเณรศิษย์วัดจุดดอกไม้เพลิงเล่น จะเป็นกรวดหรือนกบินเข้าไปติดรังนกพิราบเป็นเชื้อขึ้น ไหม้พระมณฑปจนสิ้นเหลือแต่ผนัง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระอนุชาธิราช กรมพระราชวังบวรสถานมงคล ได้เสด็จไปช่วยดับเพลิง แต่สมเด็จพระอนุชาธิราชทรงพระพิโรธมาก ให้ชำระเอาตัวผู้จุดดอกไม้ ได้สามเณรองค์ ๑ ชื่อวัด เป็นเจ้าของดอกไม้และจุดด้วย รับสั่งให้สึกออกจากสามเณรจะเอาไปให้ประหารชีวิตเสียแต่ในเวลาค่ำวันนั้น สมเด็จพระสังฆราชถวายพระพรวิงวอนขอชีวิตไว้ ก็โปรดยกโทษพระราชทานให้ ภายหลังเติบโตขึ้นอุปสมบทแล้ว ได้ไปเป็นพระครูอยู่วัดเมืองสมุทรปราการ และดอกไม้นั้นก็ไม่ทิ้ง ทำกรวด ตะไล ไอ้ตื้อดีนัก พระมณฑปนั้นก็โปรดให้ทำหลังคาจัตุรมุข มิได้ทำเครื่องยอดตามเดิม

โบราณสถาน วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์ เป็นวัดในพระบรมมหาราชวัง นับเป็นต้นแบบของวัดในพระบรมมหาราชวังของกรุงรัตนโกสินทร์ คือ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม

สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ โปรดเกล้าฯ ให้ย้ายพระราชวังขึ้นไปทางเหนือของแม่น้ำลพบุรี แล้วยกที่เดิมเพื่อสร้างเป็น พุทธาวาสในเขตพระราชวัง

ความในพระราชพงศาวดาร สันนิษฐานกันว่า ในปี พ.ศ.๒๐๓๕ สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ พระราชโอรสของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ได้ทรงสร้างเจดีย์ใหญ่ขึ้น ๒ องค์ ที่วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์ กล่าวคือ เจดีย์องค์ตะวันออก และองค์กลาง เพื่อบรรจุพระบรมอัฐิพระราชบิดาและพระเชษฐา เมื่อถึงรัชกาล สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๔ (พระหน่อพุทธางกูร) โปรดเกล้าฯ ให้สร้างเจดีย์ขึ้นอีก ๑ องค์ เรียงต่อมาทางด้านทิศตะวันตก เพื่อบรรจุพระบรมอัฐิสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒

ระหว่างเจดีย์ประธาน ๓ องค์นั้น มีมณฑปคั่นอยู่ เข้าใจว่าสร้างขึ้นในชั้นหลัง คงในราวรัชกาลสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง

เพลิงไหม้วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์ - สยามในอดีต