โพชฺฌงฺคปริตฺตํ...พระพุทธมนต์คุ้มครองรักษา

พระพุทธรูป ปางพยาบาลภิกษุอาพาธ
วัดวังมะนาว ตำบลวังมะนาว อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี

โพชฺฌงฺคปริตฺตํ...พระพุทธมนต์คุ้มครองรักษา

"โพชฌงค์" หมายถึง องค์แห่งธรรมเป็นเครื่องตรัสรู้ ผู้ทำความเพียรจะทำให้จิตของตนบริสุทธิ์ถึงขั้นรู้แจ้งแทงตลอดซึ่งพระนิพพาน ซึ่งมี ๗ ประการ คือ
- สติ (ความระลึกได้)
- ธรรมวิจัย (การเลือกเฟ้นธรรม โดยใช้ปัญญาพิจารณาสอบสวนให้เข้าใจเข้าถึงจนเห็นตามความเป็นจริง)
- วิริยะ (ความเพียรพยายาม)
- ปีติ (ความอิ่มใจ ความดื่มด่ำ)
- ปัสสัทธิ (ความสงบ)
- สมาธิ (ความตั้งมั่นแห่งจิตไม่ให้ฟุ้งซ่าน)
- อุเบกขา (ความวางใจเฉยอยู่ ความวางใจเป็นกลางๆ)

พระปริตร คำว่า "ปริตร" มีความหมายว่า คุ้มครองรักษา หรือเครื่องคุ้มครองป้องกัน

พระคาถาโพชฺฌงฺคปริตฺตํ นี้หมายถึง พระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จไปประธานพระธรรมเทศนาโพชฌงค์ทั้ง ๗ แด่พระมหาโมคคัลลานะ และพระมหากัสสปะ ซึ่งบังเกิดโรคอาพาธแรงกล้า (คนละครั้ง) จนทั้งสองท่านมีความโสมนัสในพระธรรมเทศนา ก็ลุกขึ้นได้หายจากโรคาพาธ อีกครั้งหนึ่งครั้นเมื่อคราวพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพระประชวรพระโรคให้เจ็บพระนาภี (สะดือ ท้อง) ได้มีพระจุนทะเถระผู้มีอายุซึ่งได้ออกจากที่เร้นคือผลาสมาบัติมาถวายอภิวาทต่อพระผู้มีพระภาคเจ้า พระองค์จึงมีพระพุทธฏีกาให้พระมหาจุนทะเถระกล่าวแสดงโพชฌงค์ทั้ง ๗ ซึ่งเมื่อกล่าวพระสูตรนี้จบลงแล้ว พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพระโสมนัสหายจากโรคาพาธ เสด็จลุกขึ้นจากที่พระบรรทมได้

โพชฌงค์ ๗ ประการ คือ สติ ธรรมวิจัย; วิริยะ ปีติ ปัสสัทธิ เป็นโพชฌงค์เพื่อเป็นไป; สมาธิ อุเบกขา โพชฌงค์เหล่านี้ เหล่านี้เป็นธรรมทั้งสิ้นที่เห็นแล้ว; อันพระมุนีเจ้าตรัสไว้ชอบแล้ว อันบุคคลอบรมทำให้มากแล้ว; ย่อมเป็นไปเพื่อความรู้ยิ่ง, เพื่อนิพพานและเพื่อความตรัสรู้; ด้วยการกล่าวคำสัตย์นี้, ขอความสวัสดีจงมีแก่ท่านทุกเมื่อ;

ในสมัยหนึ่งพระโลกนาถเจ้า ทอดพระเนตรพระโมคคัลลานะและพระกัสสปะเป็นไข้ถึงทุกขเวทนาแล้ว ทรงแสดงโพชฌงค์ ๗ ประการ ท่านทั้งสองก็เพลิดเพลินภาษิตนั้น หายโรคในขณะนั้น ด้วยการกล่าวคำสัตย์นี้ ขอความสวัสดีจงมีแก่ท่านทุกเมื่อ

ครั้งหนึ่ง แม้พระธรรมราชา อันประชวรเบียดเบียนแล้ว รับสั่งให้พระจุนทเถระ แสดงโพชฌงค์นั้นโดยยินดี ก็ทรงบันเทิงพระทัย หายความประชวรไปโดยฐาน ด้วยการกล่าวคำสัตย์นี้ ขอความสวัสดีจงมีแก่ท่านทุกเมื่อ

ก็อาพาธทั้งหลายนั้น อันพระมหาฤษีทั้ง ๓ องค์ละได้แล้ว ถึงความไม่บังเกิดเป็นธรรมดาดุจกิเลสอันมรรคกำจัดแล้ว ด้วยการกล่าวคำสัตย์นี้ ขอความสวัสดีจงมีแก่ท่านทุกเมื่อ; 《 (จากบทสวดมนต์แปล)

"ธรรมโพชฌงค์	องค์แห่งธรรม	นำตรัสรู้
ระลึกอยู่	ให้เจริญ	เพลินในจิต
สวดพุทธมนต์	ผู้ป่วยการ	ผ่านพระปริตร
พระภาษิต	ยังโรคหาย	กลายเป็นดี"
	สุ.สุรตโน.

ขอกราบขอบคุณ (ที่มา) : "โพชฺฌงฺคปริตฺตํ...พระพุทธมนต์คุ้มครองรักษา" โดย สุรัตน์ สุรตโน