การดูแลผู้สูงอายุ......ในหน้าหนาว

การดูแลผู้สูงอายุ......ในหน้าหนาว

ประเทศไทยเข้าสู่ช่วงฤดูหนาว ช่วงกลางเดือนตุลาคม-กุมภาพันธ์ของทุกปี ในบางพื้นที่อากาศก็จะเริ่มหนาวเย็นลง หลายคนรู้สึกชื่นชอบช่วงเวลานี้ แต่สำหรับผู้สูงอายุเป็นกลุ่มหนึ่งที่เปราะบางหากไม่ระมัดระวัง และเตรียมสุขภาพไว้ก่อนอุณหภูมิของอากาศที่หนาวเย็นลงอาจส่งภัยร้ายต่อสุขภาพได้ สำหรับผู้สูงอายุที่แข็งแรงดีก็ไม่ควรละเลยที่จะดูแลสุขภาพ ซึ่งทำง่าย ๆ โดยรักษาอุณหภูมิของร่างกายให้อบอุ่นอยู่เสมอ ด้วยการสวมใส่เสื้อผ้ามีความหนาเพียงพอ ห่มผ้าให้ร่างกายอบอุ่น โดยเฉพาะในช่วงเวลากลางคืน หลีกเลี่ยงการอยู่ในสถานที่ที่มีอากาศเย็น ออกกำลังกายเป็นประจำ เคลื่อนไหวร่างกายบ่อย ๆ เพื่อช่วยเพิ่มความอบอุ่นให้แก่ร่างกาย กินอาหารร้อน ๆ หลากหลายให้ครบ 5หมู่ในแต่ละวัน ดื่มน้ำอุ่นวันละ 6-8 แก้ว และนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ อย่างน้อย 7-9 ชั่วโมง
ข้อแนะนำในการดูแลผู้สูงอายุในหน้าหนาว ควรจะต้องระวังเป็นพิเศษ มีดังนี้

1.โรคติดต่อทางการหายใจ เช่น ไข้หวัดหรือไข้หวัดใหญ่ เนื่องจากมีการแพร่ระบาดง่ายในฤดูนี้ และทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง เช่น ปอดอักเสบติดเชื้อ การป้องกัน ทำได้โดยหลีกเลี่ยงสถานที่ที่มีคนอยู่หนาแน่น และควรล้างมือบ่อย ๆ เพื่อลดการได้รับเชื้อโรคจากผู้อื่น หลีกเลี่ยงการสัมผัสหรือคลุกคลีกับผู้ป่วย รวมทั้งไม่ใช้สิ่งของส่วนตัวร่วมกับผู้ป่วย และถ้ามีผู้ป่วยในบ้าน ควรแนะนำให้ปิดปากด้วยผ้าหรือกระดาษเช็ดหน้าเวลาไอหรือจาม การฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ปีละครั้งได้ผลดี โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่มีโรคประจำตัวเรื้อรัง เช่น โรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง โรคหอบหืด โรคหัวใจ โรคไต โรคเบาหวาน และผู้ที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ เช่น ผู้ที่มีภาวะสมองเสื่อม โรคอัมพฤกษ์ อัมพาต เป็นต้น
หากผู้สูงอายุเริ่มมีอาการของไข้หวัดหรือไข้หวัดใหญ่ ควรใช้เครื่องนุ่งห่มที่หนาและอบอุ่นพอ หลีกเลี่ยงสถานที่ที่มีอากาศเย็น ควรนอนพักมาก ๆ และดื่มน้ำอุ่นบ่อย ๆ ถ้าไข้สูง ตัวร้อนมาก ควรใช้ผ้าชุบน้ำอุ่นเช็ดตัวหรือกินยาลดไข้ ได้แก่ พาราเซตามอล ไม่ควรกินยาแอสไพรินเพื่อลดไข้ ยกเว้นแพทย์สั่ง ถ้าอาการไม่ดีขึ้น มีอาการไอมากขึ้น หรือมีไข้สูงนานเกิน 5วัน โดยเฉพาะถ้าหากหายใจเร็ว หอบเหนื่อย หรือหายใจมีเสียงดัง ควรรีบพบแพทย์หรือเจ้าหน้าที่สาธารณสุข เพื่อรับการตรวจรักษาเพราะอาจเกิดโรคแทรกซ้อน เช่น ปอดอักเสบ ติดเชื้อ ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

2.ปัญหาเรื่องผิวหนัง เนื่องจากผู้สูงอายุมีไขมันใต้ผิวหนังน้อย และต่อมไขมันทำงานลดลงตามอายุ ผิวหนังสูญเสียความชุ่มชื้น โดยเฉพาะในฤดูหนาวซึ่งอากาศแห้งมีความชื้นในอากาศน้อย ยิ่งเมื่ออาบน้ำอุ่นจัดก็จะยิ่งชะล้างไขมันที่ผิวหนังออกไป ควรทำให้ร่างกายอบอุ่นอยู่ตลอดเวลา ใส่เสื้อผ้าหนา ๆ ไม่อาบน้ำนาน ๆ ทาโลชั่นหรือน้ำมันทาผิวหลังอาบน้ำและเช็ดตัวพอหมาด ๆ ทุกครั้ง เพื่อช่วยรักษาความชุ่มชื้นของผิวหนัง สำหรับผู้ที่มีอาการแพ้ง่ายควรใช้โลชั่นประเภทที่ใช้กับผิวเด็กอ่อน จะปลอดภัยกว่า และควรทาวันละหลาย ๆ ครั้ง เพราะสารเคลือบผิวจะหลุดลอกออกได้เมื่อเวลาผ่านไป ในกรณีที่มีปัญหาริมฝีปากแตก ไม่ควรเลียริมฝีปาก แนะนำให้ทาด้วยลิปสติกมันบ่อย ๆ

3.การกำเริบรุนแรงของโรคในระบบไหลเวียนเลือด เนื่องจากผู้สูงอายุมักจะไม่ค่อยอยากออก กำลังกายในช่วงที่มีอากาศหนาวเย็น การกินอาหารที่มีไขมันสูงทำให้หัวใจต้องทำงานหนักเพิ่มขึ้นในช่วงอากาศหนาว ส่งผลให้กล้ามเนื้อหัวใจมีความต้องการออกซิเจนเพิ่มมากขึ้น ดังนั้น หากมีโรคของระบบไหลเวียนเลือดอยู่เดิม เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ และโรคหลอดเลือดสมอง อาจทำให้โรคเดิมเหล่านี้กำเริมขึ้นได้ ยิ่งกว่านั้นยังพบว่าผู้สูงอายุที่เป็นโรคความดันโลหิตสูงอยู่แล้วอาจมีความดันโลหิตสูงขึ้นได้ ดังนั้นผู้สูงอายุจึงควรดูแลรักษาให้ร่างกายอบอุ่นสม่ำเสมอ ระมัดระวังเรื่องอาหารการกิน ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และควรปรึกษาแพทย์ประจำตัวเมื่อรู้สึกว่าโรคเดิมมีอาการรุนแรงขึ้น เช่น บวม รู้สึกเหนื่อยง่าย หรือเจ็บแน่นหน้าอกในขณะที่ออกแรง

4.ภาวะที่อุณหภูมิของร่างกายลดลงมากผิดปกติ สำหรับผู้สูงอายุที่อยู่ในชนบทห่างไกลที่อากาศหนาวจัดต้องระวังภาวะนี้ เนื่องจากประสาทรับรู้อากาศที่หนาวเย็นที่ผิวหนังของผู้สูงอายุมีความไวลดลง ร่างกายไม่สามารถตอบสนองด้วยการหนาวสั่น หรือการหดตัวของกล้ามเนื้อ เพื่อให้เกิดความอบอุ่นได้ดีเหมือนคนหนุ่มสาว ระบบประสาทอัตโนมัติที่ควบคุมหลอดเลือดที่ผิวหนังไม่ให้สูญเสียความร้อนจากร่างกายก็เสื่อมลง

5.ปวดข้อ โดยเฉพาะผู้ที่มีปัญหาปวดข้อเรื้อรังอยู่เดิม อากาศที่หนาวเย็นอาจกระตุ้นให้โรคข้ออักเสบ เช่น โรคเกาต์ มีอาการรุนแรงขึ้นได้ การรักษาความอบอุ่นให้ร่างกายจึงเป็นวิธีที่ดีที่สุด
ผู้สูงอายุทุกคน โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัว ควรหมั่นดูแลสุขภาพของตนเองให้ดีตลอดเวลา เพราะเป็นการป้องกันโรคต่าง ๆ ตามฤดูกาลที่คุ้มค่าที่สุด ผู้สูงอายุต้องการเดินทางไปเที่ยวพักผ่อนในช่วงที่มีอากาศหนาวเย็น ควรปรึกษาแพทย์และเตรียมยาที่จำเป็นให้พร้อมก่อนการเดินทาง ลูกหลานก็มีบทบาทอย่างมากในการดูแลผู้สูงอายุอันเป็นที่รักให้มีสุขภาพที่แข็งแรง ยิ่งกว่านั้นการเอาใจใส่ดูแลของลูกหลาน ยังเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพแข็งแรง

แหล่งที่มา : ศ.นพ.รุ่งนิรันดร์ ประดิษฐสุวรรณ ภาควิชาอายุรศาสตร์

Faculty of Medicine Siriraj Hospital คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล

:https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=785] [url]https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=785[/url]