ตลาดน้ำดำเนิน สะดวก มีประวัติเป็นมาอย่างไร

ตลาดน้ำดำเนิน สะดวก มีประวัติเป็นมาอย่างไร

https://woodychannel.com/wp-content/uploads/2015/07/Damnoen-Saduak.png

ตลาดน้ำดำเนิน สะดวก มีประวัติเป็นมาอย่างไร

ตลาดน้ำดำเนินสะดวกตั้งอยู่ในจังหวัดราชบุรี บนเส้นทางลำคลองที่ยังเชื่อมไปถึงจังหวัดสมุทรสาครและสมุทรสงคราม บริเวณตลาดน้ำแห่งนี้เป็นชุมชนของชาวไทยและจีนที่ตั้งรกรากกันมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4 จากการระดมแรงงานชาวจีนมาขุด "คลองดำเนินสะดวก" เพื่อเป็นทางลัดระหว่างแม่น้ำแม่กลองสู่แม่น้ำท่าจีน เมื่องานขุดคลองเสร็จสิ้นชาวจีนจึงพากันตั้งบ้านเรือน อย่างถาวรอยู่ที่นี่ รวมกับชุมชนไทย

ส่วนชื่อ "คลองลัดพลี" เป็นชื่อคลองสาขาที่แยกมาจากคลองดำเนินสะดวก ซึ่งแต่แรกนั้นเรียกกันว่า คลองลัดราชบุรี ก่อนเพี้ยน เป็นคลองลัดพลี บ้านเรือนในชุมชนแห่งนี้เป็นห้องแถวไม้ปลูกสร้างเรียงรายอยู่ริมคลอง และเป็นตลาดน้ำที่หันหน้าบ้านเข้าหาคลอง แตกต่าง จากตลาดน้ำแห่งอื่นๆ ที่หันหลังบ้านให้คลอง ตลอดสองฝั่งคลองมีทางเดินผ่านหน้าห้องแถวไม้ซึ่งเปิดเป็นร้านค้า ส่วนในยามเช้าก็จะมีชาวบ้านพายเรือออกมาจากสวนที่อยู่ตามคลอง ซอยลึกเข้าไป นำผลไม้ พืชผัก และอาหารพื้นบ้านนานาชนิดมาจอดเรือขายอยู่ในคลอง เกิดเป็น "ตลาดน้ำปากคลองลัดพลี"

ประวัติเล่าว่า รัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำริว่า "การเดินทางระหว่างกรุงเทพฯ ถึงสมุทรสาครก็มีคลองภาษีเจริญไปมาสะดวกดีอยู่ จึงควรมีคลองระหว่างกรุงเทพฯถึงสมุทรสาครและราชบุรีให้สะดวกขึ้น โดยมี แม่น้ำแม่กลองเป็นสื่อกลาง" ในปี พ.ศ. 2409 (ปีขาล อัฐศก ร.ศ.85 จ.ศ.1228) จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ สมเด็จ เจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) เมื่อครั้งขึ้นรับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระประสาทสิทธิ์ ที่พระสมุหกลาโหม เป็นผู้อำนวยการขุดคลอง โดยใช้กำลังทหาร ข้าราชการ ราษฎร และแรงงานชาวจีนร่วมกันขุด เป็นคลองที่ขุดด้วยแรงงาน คนล้วนๆ ไม่ใช้เครื่องจักรหรือเครื่องทุ่นแรง ใช้เวลา 2 ปีเศษจึงเสร็จ สิ้นงบประมาณ 1,400 ชั่ง หรือประมาณ 112,000 บาท

การขุดคลองเริ่มขึ้นเมื่อปลายปี พ.ศ.2409 เริ่มจากริมแม่น้ำแม่ท่าจีนที่คลองบางยาง อำเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร เป็นเส้นตรงผ่านตำบลโคกไผ่ (ปัจจุบันคือตำบลดอนไผ่) และขุดผ่านเข้ามาในเขตอำเภอคลองแพงพวย จนถึงแม่น้ำแม่กลอง ที่ปากคลองบางนกแขวก อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม มีความ 840 เส้น หรือ 32 กิโลเมตร (ต่อมามีคลองซอยแยกออกไปอีกประมาณ 200 คลอง) เมื่อขุดคลองแล้วเสร็จได้นำแผนขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงเห็นว่าเป็นคลองที่เป็น เส้นตรงดีทำให้มีความสะดวกในการสัญจร จึงพระราชทานนามคลองขุดใหม่นี้ว่า "คลองดำเนิน สะดวก" และทำพิธีเปิดใช้คลองนี้เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ.2411

สำหรับตลาดน้ำ เดิมนั้นอยู่ที่คลองลัดพลีช่วงปากคลอง ต่อกับคลองดำเนินสะดวก ตรงข้ามตลาดน้ำดำเนินสะดวกปัจจุบัน มีชาวสวนแท้ๆ พายเรือมาขายผลผลิตจากสวน รวมถึง อาหาร ขนมพื้นบ้านกันแน่นขนัด ว่ากันว่ายุคนั้นสามารถเดิน ข้ามคลองโดยเหยียบไปตามเรือเหล่านั้นได้เลย ช่วงปี 2514-2516 เป็นช่วงที่ตลาดน้ำปากคลองลัดพลีได้รับความนิยมและเจริญมาก ทำมาค้าขายกันอย่างสนุกสนานระหว่างชาวบ้านกับนักท่องเที่ยวซึ่งก็มีแต่แต่ชาวต่างชาติที่เดินทางมาตามโฆษณาของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ซึ่งนำวิถี ชีวิตชาวคลองอันเก่าแก่กว่า 140 ปี เผยแพร่สู่สายตาทั่วโลก
กระทั่งมีการขุดคลองเทียมขึ้นมาระหว่างคลองลัดพลีและคลองดำเนินสะดวก เพื่อผลทางการท่องเที่ยว แจ้งเกิด "ตลาดน้ำ ดำเนินสะดวก" พร้อมกับการคมนาคมที่สะดวกสบายมาก ถนนเข้ามาแทนที่การสัญจรทางน้ำ การเชื่อมต่อระหว่างคลองต่างๆ เปลี่ยนไป นักท่องเที่ยวจึงเลือกไปท่องเที่ยวคลองด้านที่มีถนนตัดผ่าน รถราเข้าถึง ขณะที่พ่อค้าแม่ค้าที่ไม่ได้มีแค่ชาวสวน ดังแต่ก่อน ก็พากันย้ายไปขายยังอีกฝั่งที่มีถนนตัดผ่าน จากตลาดน้ำที่เฟื่องฟู ตลาดน้ำปากคลองลัดพลีก็หายไป ตลาดน้ำในปัจจุบันนี้ เป็นเพียงการจำลองตลาดน้ำในอดีตไว้เท่านั้น

ตลาดน้ำดำเนินสะดวกในที่ตั้งเดิม นอกจากชื่อเรียก ตลาดน้ำ ปากคลองลัดพลี ยังมีอีกชื่อเรียกกันว่า "ตลาดน้ำเหล่าตั๊กลัก" แปลจีนเป็นภาษาไทยว่า "ตลาดน้ำเก่า" ซึ่งทุกวันนี้ได้รับการฟื้นฟูกลับมาส่งเสริมการท่องเที่ยวอีกครั้ง