พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ เรื่องที่ ๔๕ อัฏฐิเสนชาดก : ฤๅษีอัฏฐิเสน

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๔๕ อัฏฐิเสนชาดก
ฤๅษีอัฏฐิเสน

ยังมีพระฤๅษีองค์หนึ่งชื่อว่า อัฏฐิเสน เป็นที่เลื่อมใสของพระเจ้าพรหมทัตยิ่งนัก วันหนึ่งพระเจ้าพรหมทัตได้นิมนต์ให้ท่านไปพักอยู่พระราชอุทยาน พระองค์ทรงเสด็จอุปัฏฐากพระฤๅษีอัฏฐิเสนเป็นประจำ วันหนึ่งไม่ต่ำกว่า ๒-๓ ครั้ง พระราชาทรงเลื่อมใสในการแสดงธรรมของพระฤๅษี จึงตรัสปวารณาตัวให้พระฤๅษีขอในสิ่งที่พระฤๅษีต้องการตามความปรารถนา แต่พระฤๅษีก็ไม่ยอมขออะไรจากพระราชาแม้สักอย่าง
วันหนึ่ง พระราชาจึงตรัสถามพระฤๅษีว่า ทำไมท่านถึงไม่ขออะไรจากเรา ในเมื่อคนอื่นๆ ล้วนแล้วแต่อยากขออะไรจากเรากันทั้งนั้น พระฤๅษีทูลว่า “ผู้ขอย่อมไม่เป็นที่รักของผู้ให้ ถ้าผู้ให้ให้ในสิ่งที่ขอไม่ได้ ก็ไม่เป็นที่รักของผู้ขอเช่นกัน ดังนั้นอาตมาจึงไม่อยากขออะไรจากพระองค์เลย ขออย่าได้มีความบาดหมางใจแก่อาตมาเลย”
พระราชาตรัสว่า “ผู้ที่อยู่ได้ด้วยการขอ แต่ถ้าขอไม่ถูกวันเวลา ผู้นั้นอาจทำให้ผู้อื่นหมดบุญด้วย และไม่สามารถเลี้ยงชีพอยู่ได้ด้วย แต่หากขอในสิ่งที่ควรขอและเหมาะแก่เวลาก็สามารถเลี้ยงตนเองได้ และยังทำให้คนอื่นได้บุญด้วย” พระคุณเจ้าถ้าท่านต้องการอะไรก็จงบอกโยมมาเถิด โยมให้ท่านได้แม้กระทั่งราชสมบัติ ถ้าท่านต้องการ
ฤๅษีแสดงปฏิปทาของนักบวชถวายพระว่า “เนื่องจากบรรพชิตอย่างพวกเรา ถ้าบวชแล้วย่อมเป็นผู้มีอาชีพบริสุทธิ์ด้วยการสำรวมระวัง ผู้มีปัญญาทั้งหลายจะไม่มีการออกปากขอ หากยืนเจาะจงอยู่ที่ใด นั่นเป็นการขอของพระอริยเจ้าทั้งหลาย” พระราชาตรัสว่า “โยมรู้แล้ว เราควรถวายสิ่งที่ควรถวาย ถ้าอย่างนั้นขอถวายโคนมสีแดงพันตัว พร้อมกับโคตัวผู้แก่พระคุณเจ้า” แต่พระฤๅษีก็ทูลปฏิเสธพระราชาว่า “บรรพชิตอย่างเรา ไม่ได้มีความต้องการพ่อโคแม่โคทั้งหลายเท่านั้น” แล้วให้โอวาทพระราชาให้กระทำบุญ มีทานเป็นต้น

ธรรมนิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“การให้ด้วยความบริสุทธิ์ใจ เป็นทานอันประเสริฐ”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
น เว ยาจนฺติ สปฺปญฺญา
ผู้มีปัญญาย่อมไม่ออกปากขอเลย (๒๗/๒๑๔)

คัดจาก : หนังสือ พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ / จัดพิมพ์เพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดย สถาบันบันลือธรรม