ความใน "มาลัยสูตร"

ภาพวาด "พระมาลัยเทวเถระ" ฝีมือครูเหม เวชกร

มาลัยสูตร

เชื่อกันว่า มาลัยสูตร เป็นพระสูตรนอกคัมภีร์พระไตรปิฎก ไม่ปรากฏชื่อผู้แต่งและไม่ทราบสมัยที่แต่ง นักปราชญ์บางท่านสันนิษฐานว่าเป็นคัมภีร์พระพุทธศาสนาในลัทธิมหายาน เพราะกล่าวถึงปาฏิหาริย์และกล่าวถึงพระโพธิสัตว์ที่จะตรัสรู้ในภายภาคหน้า

ความใน มาลัยสูตร นั้นมีว่า ณ โรหณชนบทในลังกา มีพระเถระรูปหนึ่งนามว่า “มาลัยเทวเถระ” เป็นผู้มีอิทธิปาฏิหาริย์ สามารถเหาะลงไปในนรกและเหาะขึ้นไปบนสวรรค์ได้ วันหนึ่งพระมาลัยเทวเถระได้เหาะขึ้นไปนมัสการพระเจดีย์จุฬามณีบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ได้พบและได้สนทนากับพระศรีอาริยเมตไตรยบรมโพธิสัตว์ซึ่งจะลงมาอุบัติและตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าในภายภาคหน้า พระศรีอาริยเมตไตรยบรมโพธิสัตว์ได้เล่าให้พระมาลัยเทวเถระฟังว่า ในศาสนาของพระองค์นั้น มนุษย์จะมีความสุขสำราญนานาประการ และในที่สุดสั่งพระมาลัยเทวเถระให้ลงมาบอกแก่ชาวมนุษย์ว่า ถ้าผู้ใดปรารถนาจะเกิดในศาสนาของพระองค์ก็ให้เร่งบำเพ็ญบุญกุศล

มาลัยสูตร เป็นพระสูตรที่เชื่อถือกันมาเป็นเวลาช้านานในหมู่พุทธศาสนิกชนชาวไทย นิยมมีเทศน์มาลัย ๓ ธรรมาสน์ คือนิมนต์พระสงฆ์มาเทศน์ปุจฉา-วิสัชนากัน ๓ องค์ องค์หนึ่งสมมติตนเป็นพระมาลัยเทวเถระ องค์หนึ่งสมมติตนเป็นพระศรีอาริยเมตไตรย องค์หนึ่งสมมติตนเป็นกระทาชายคนเข็ญใจ เทศน์ปุจฉาวิสัชนากันถึงเรื่องนรก สวรรค์ บาป บุญ ที่จะทำให้คนไปตกนรกและขึ้นสวรรค์ว่าเป็นอย่างไร

ในปีพุทธศักราช ๒๒๘๐ เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศก์ได้ทรงนิพนธ์มาลัยสูตรเป็นคำกลอนลิลิตไว้สำนวนหนึ่ง เรียกกันว่า “พระมาลัยคำหลวง” โดยนิยมนำมาสวดกันในงานพิธี กล่าวคือ แต่เดิมใช้สวดในงานมงคลบ่าวสาว คือใช้สวดในขณะที่เจ้าบ่าวไปนอนเฝ้าหอ ฝ่ายเจ้าบ่าวเจ้าสาวจะหาชายที่เป็นบัณฑิตฝ่ายละ ๒ คน มาสวดคัมภีร์มาลัยสูตรเป็นทำนองพร่ำรำพันเพื่อสั่งสอนเจ้าบ่าวเจ้าสาวให้รู้จักบาปบุญ แต่ต่อมาจนถึงปัจจุบันกลับนำมาลัยสูตร ไปสวดในงานอวมงคล คือ สวดหน้าศพ

เรื่องราวในมาลัยสูตร จะมีข้อเท็จจริงเพียงใดก็ตาม แต่ก็มีอิทธิพลเป็นที่นิยมในหมู่พุทธศาสนิกชน ดังจะเห็นได้ว่าผู้เฒ่าผู้แก่ถ้าได้บำเพ็ญกุศลใดๆ ก็มักจะพากันตั้งความปรารถนาขอให้ได้เกิดทันในศาสนาพระศรีอาริยเมตไตรย (หรือเรียกกันแต่โดยย่อว่า “พระศรีอาริย์”)