หมอตำแย ทำคลอด

การอยู่ไฟ (แม่หลังคลอด)

วิธีการอยู่ไฟที่ถูกต้อง 'ในอดีต' นั้น หญิงผู้อยู่ไฟ จะต้องนอนบนกระดานแผ่นเดียวในห้องมิดชิด ห้ามเปิดประตูและหน้าต่าง และต้องนอนตะแคงเท่านั้น ทั้งนี้เพื่อช่วยให้แผลผสานได้เร็วขึ้น

ข้อห้ามที่สำคัญคือ ภายในห้องต้องไม่เปิดหน้าต่าง ประตู เพื่อกันไม่ให้ลมเข้า ส่วนไฟก็ต้องระวังไม่ให้ดับ ภายในห้องจึงร้อนและอบมาก

การแพทย์แผนไทยเชื่อว่าจะดีกับแม่ เพราะช่วยขับน้ำคาวปลาออกจนหมด ซึ่งทำให้มดลูกแห้ง เข้าอู่เร็วขึ้น เมื่อเลือดไม่ดีถูกขับออกไปหมดก็จะทำให้ไม่เกิดเลือดเป็นพิษ น้ำนมก็จะไม่เป็นอันตรายต่อลูก

การอยู่ไฟนี้กินเวลาประมาณ ๑๕-๓๐ วัน

หมอบรัดเลย์เดินทางมาถึงเมืองไทยใน พ.ศ.๒๓๗๘ และเสียชีวิต พ.ศ.๒๔๑๖ ตรงกับรัชสมัยรัชกาลที่ ๓ และ ๔

หมอบรัดเลย์ได้นำความรู้ทางการแพทย์ตะวันตกมาใช้จนเป็นที่ประจักษ์ เช่น การปลูกฝีป้องกันไข้ทรพิษ และยังได้พิมพ์หนังสือ "ครรภ์รักษา" อันเป็นตำราแพทย์แบบตะวันตก ซึ่งกล่าวถึงการตั้งครรภ์และการคลอด ซึ่งมีหลักการที่ขัดกับการอยู่ไฟชัดๆ อย่างที่ระบุในตำราว่า "ต้องให้เขา (แม่หลังคลอด) นอนในห้องที่สงัดมีลมพัดเย็นๆ อย่าให้อยู่ไฟเลย ความร้อนของไฟนั้น มักให้จับไข้ ให้ผิวหนังแห้งเหี่ยวไป ไม่เป็นปกติ ให้เกิดโรคต่างๆ"

โดยต่อมา สมเด็จพระจอมเกล้าฯ ก็มีนโยบายชักชวนให้เลิกการอยู่ไฟ ด้วยทรงเห็นว่าเป็นวิธีทรมาน และทรงเรียกว่าเป็น "อาชญากรรมอันโหดร้ายทารุณ และโง่เขลาเบาปัญญาที่ผู้หญิง ต้องทนอยู่ในสภาพแบบนี้" ซึ่งแม้จะมีข้อคัดค้าน หรือความเห็นจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ แต่เหล่าผู้หญิงในราชสำนักก็ยังคงปฏิเสธไม่ยอมรับและยังคงอยู่ไฟกันต่อไป

ล่วงมาจนรัชสมัยราชการที่ ๕ เมื่อสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถประสูติพระราชโอรส ใน พ.ศ.๒๔๓๒ พระองค์ทรงมีไข้ จนพระองค์ตัดสินพระทัยเลิกการอยู่ไฟและให้หมอรักษาตามวิธีตะวันตก ซึ่งปรากฏผลดี ตั้งแต่นั้นมาก็ทรงสนับสนุนให้เลิกการอยู่ไฟ ทำให้ผู้หญิงในราชสำนักเริ่มทำตาม

โรงพยาบาลศิริราชตั้งขึ้นในปี ๒๔๓๑ ในระยะแรกผู้ที่คลอดในโรงพยาบาลมักขอให้ใช้วิธีดั้งเดิมในการคลอด คือให้วงสายสิญจ์และแขวนยันต์รอบห้อง พร้อมขอให้มีการอยู่ไฟหลังคลอด แม้ว่าหมอและพยาบาลจะชักชวนให้ใช้วิธีแผนใหม่ แต่ก็ไม่มีใครยอม เมื่อทราบถึงสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระองค์ได้ทรงประทานอนุญาตให้กรมพยาบาลอ่านกระแสรับสั่งแก่ผู้ที่มาคลอดว่า พระองค์ได้ทรงใช้วิธีอยู่ไฟมาก่อน ภายหลังได้เปลี่ยนมาใช้วิธีใหม่ พบว่าสบายกว่ามากจึงมีพระราชประสงค์จะให้ราษฎรได้รับความสุขด้วย จึงทรงแนะนำให้ทำตามพระองค์และถ้าใครทำตามจะพระราชทานเงินทำขวัญลูกที่คลอดคนละ ๔ บาท ยังผลให้เริ่มมีคนสมัครใจรับการรักษาพยาบาลตามมากขึ้นเรื่อยๆ

และต่อมาจึงมีการจัดตั้งโรงเรียนพยาบาลและผดุงครรภ์ตามแบบตะวันตกขึ้นในศิริราช เปิดทำการในปี พ.ศ.๒๔๓๙ ปัจจุบันก็ยังมีการอยู่ไฟอยู่ แต่ก็ไม่ได้งาม ไม่ได้ผ่อง มีน้ำมีนวล ผอมไว หรือช่วยให้หุ่นดี

ขอขอบคุณ เพจบรรณาลัย (ที่มาเรื่อง/ภาพ)