[ สุขใจ ดอท คอม บ้านหลังเล็กอันแสนอบอุ่น ] ธรรมะ พุทธประวัติ ฟังธรรม ดูหนัง ฟังเพลง เกมส์ เบาสมอง ดูดวง สุขภาพ สารพันความรู้
29 มีนาคม 2567 22:31:24 *
ยินดีต้อนรับคุณ, บุคคลทั่วไป กรุณา เข้าสู่ระบบ หรือ ลงทะเบียน

เข้าสู่ระบบด้วยชื่อผู้ใช้ รหัสผ่าน และระยะเวลาในเซสชั่น
 
  หน้าแรก   เวบบอร์ด   ช่วยเหลือ ห้องเกม ปฏิทิน Tags เข้าสู่ระบบ สมัครสมาชิก ห้องสนทนา  
บุคคลทั่วไป, คุณถูกห้ามตั้งกระทู้หรือส่งข้อความส่วนตัวในฟอรั่มนี้
Fuck Advertise !!

หน้า: [1]   ลงล่าง
  พิมพ์  
ผู้เขียน หัวข้อ: ที่มาของราชทินนาม “พระยาทุกขราษฎร์”  (อ่าน 488 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 2 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้
ใบบุญ
สุขใจ๊ สุขใจ
นักโพสท์ระดับ 12
*

คะแนนความดี: +0/-0
ออฟไลน์ ออฟไลน์

Thailand Thailand

กระทู้: 2304


ระบบปฏิบัติการ:
Windows 7/Server 2008 R2 Windows 7/Server 2008 R2
เวบเบราเซอร์:
Mozilla รองรับ Mozilla รองรับ


ดูรายละเอียด
« เมื่อ: 29 พฤศจิกายน 2564 20:53:25 »

.


ภาพประกอบเนื้อหา - ภาพสุภาพบุรุษและสุภาพสตรีชาวสยาม
(จากหนังสือ The Land of the White Elephant เขียนโดย Frank Vincent) [มีการตกแต่งภาพ]


ที่มาของราชทินนาม “พระยาทุกขราษฎร์”
จากพระสำแดงวิชาช่วยสู้ทัพพม่า สึกมารับราชการ


ผู้เขียน   ส. พลายน้อย
เผยแพร่ - ศิลปวัฒนธรรม - วันจันทร์ที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ.2564


ในบรรดาราชทินนามต่างๆ มีอยู่ราชทินนามหนึ่งซึ่งค่อนข้างแปลก คือมีแทบจะทุกเมือง ได้แก่ ราชทินนาม ทุกขราษฎร์ ยังไม่พบหลักเกณฑ์ว่าเป็นตำแหน่งขึ้นกับใคร เท่าที่พบเก่าที่สุดในรัชกาลพระเจ้าตากสินมหาราช มีตำแหน่งพระยาทุกขราษฎร์ (ในหนังสือมหามุขมาตยานุกูลวงศ์ของ ก.ศ.ร. กุหลาบ กล่าวว่า ครั้งกรุงธนบุรีมีตำแหน่งเจ้าพระยาทุกขราษฎร์ [พยอม] เมืองนครศรีธรรมราช) ที่เมืองพิษณุโลก ซึ่งต่อมาในรัชกาลที่ 1 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้เป็นเจ้าพระยามหาเสนาบดีศรีสมุหพระกลาโหม)

ในพงศาวดารเมืองนครศรีธรรมราชเล่าว่า เมื่อครั้งรัชกาลที่ 1 พม่าลงไปตีเมืองชุมพร เมืองสงขลา เมืองนครศรีธรรมราช เจ้าเมืองกรมการเมืองพัทลุงได้ข่าวว่าเมืองทั้งสามเสียแก่ข้าศึกแล้ว ก็ปรึกษากันว่าจะยกครอบครัวหนี แต่มีพระรูปหนึ่งชื่อมหาช่วย เป็นเจ้าอธิการวัดในแขวงเมืองพัทลุงไม่ยอมหนี สำแดงวิชาเวทมนตร์ลงเลขยันต์ตะกรุดประเจียดมงคลให้แก่กรมการนายบ้านชาวเมืองทั้งปวง

คนเหล่านั้นก็นิยมยินดีถือมั่นเอาสิ่งนั้นเป็นเครื่องป้องกันศาสตราวุธ พาให้ใจกล้าขึ้นถึงอาจสู้รบด้วยพม่าได้ กรมการจึงจัดพลได้พันเศษ แล้วเชิญท่านมหาช่วยอาจารย์ขึ้นคานหาม (นัยหนึ่งว่าขี่ช้างมาในกองทัพด้วย) ยกกองทัพออกมาตั้งคอยรบทัพพม่าอยู่กลางทางห่างเมืองพัทลุง พระมหาช่วยมีปืน 2 กระบอก ยัดดินส่งให้ศิษย์เดินยิงมาหน้าช้าง พม่าข้าศึกดูเห็นกองทัพใหญ่ยกมาก็แตกหนีไป

กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาททรงพระราชดำริเห็นว่า พระมหาช่วยเป็นผู้ที่ได้รับราชการมีความชอบมาก แต่ถ้าจะพิจารณาไปข้างหน้าที่สมณะก็เห็นว่ามัวหมองอยู่ จึงให้สึกออกจากบรรพชิตแล้วตั้งให้เป็นพระยาทุกขราษฎร์ ผู้ช่วยราชการเมืองพัทลุง ทำราชการฝ่ายฆราวาส

นอกจากนี้ ในพงศาวดารเมืองล้านช้างกล่าวว่า เมื่อ พ.ศ.2371 เมื่อคราวตีเมืองเวียงจันทน์ ก็ออกชื่อ พระยาทุกขราษฎร์ เมืองนครราชสีมา

ราชทินนาม ทุกขราษฎร์ นี้คงจะได้แต่งตั้งต่อๆ กันมาอีกหลายคนและหลายเมือง ได้ตรวจดูในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 ตอนที่ทรงพระกรุณาโปรดตั้งแต่งข้าราชการ มีข้อความตอนหนึ่งว่า “แล้วได้ตั้งตำแหน่งทุกขราษฎร์หัวเมืองปักษ์ใต้ฝ่ายเหนือด้วยทั้งสิ้น”

ดังนี้แสดงว่าตำแหน่งทุกขราษฎร์มีทั้งใต้และเหนือ บางทีตำแหน่งนี้จะมีฐานะเป็นกรมการเมือง เพราะได้พบในพระราชพงศาวดารกรุงสยามหน้า 734 สมัยกรุงธนบุรีได้ออกนาม ‘พระยาทุกขราชกรมการ’ ซึ่งเข้าใจว่าจะเป็น ‘พระยาทุกขราษฎร์’ นั่นเอง

แต่ต่อมาในสมัยหลัง ตำแหน่งนี้ดูจะลดความสำคัญลงเพราะเหลือเพียงบรรดาศักดิ์หลวงเท่านั้น และปรากฏว่า พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวไม่โปรดราชทินนามนี้ ดังมีหลักฐานว่าเมื่อ พ.ศ.2396 วันหนึ่งเสด็จออก ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งเฉพาะพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นภูบาลบริรักษ์ว่า

“ชื่อหลวงทุกขราษฎร์ที่เรียกมาแต่ก่อนๆ นั้นหาชอบกลไม่ฟังดูเป็นทีประหนึ่งกระทำทุกข์ให้แก่อาณาประชาราษฎรให้ได้รับความเดือดร้อน”

จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขนานนามใหม่ ด้วยพระราชหฤทัยจะมิให้นักปราชญ์ผู้มีปัญญาวิชารู้ภาษามคธสันสกฤตตริตรองละเอียดตำหนิติเตียนคนโบราณได้ จึงเปลี่ยนราชทินนามใหม่เป็น หลวงบรรเทาทุกขราษฎร์ หรือจะว่าแต่ หลวงบรรเทาทุกข์ เท่านั้นก็พอจะฟังได้…

Share this topic on AskShare this topic on DiggShare this topic on FacebookShare this topic on GoogleShare this topic on LiveShare this topic on RedditShare this topic on TwitterShare this topic on YahooShare this topic on Google buzz

บันทึกการเข้า
คำค้น:
หน้า: [1]   ขึ้นบน
  พิมพ์  
 
กระโดดไป:  


คุณ ไม่สามารถ ตั้งกระทู้ได้
คุณ ไม่สามารถ ตอบกระทู้ได้
คุณ ไม่สามารถ แนบไฟล์ได้
คุณ ไม่สามารถ แก้ไขข้อความได้
BBCode เปิดใช้งาน
Smilies เปิดใช้งาน
[img] เปิดใช้งาน
HTML เปิดใช้งาน

Powered by MySQL Powered by PHP
Bookmark and Share

www.SookJai.com Created By Mckaforce | Sookjai.com Sitemap | CopyRight All Rights Reserved
Mckaforce Group | Sookjai Group
Best viewed with IE 7.0 , Chrome , Opera , Firefox 3.5
Compatible All OS , Resolution 1024 x 768 Or Higher
Valid XHTML 1.0! Valid CSS!
หน้านี้ถูกสร้างขึ้นภายในเวลา 0.25 วินาที กับ 32 คำสั่ง

Google visited last this page 04 มีนาคม 2567 13:40:45