“ไก่ทอด” อาหารคนชนชั้นสอง!

ไก่ทอด (ภาพจาก pixabay)

“ไก่ทอด” อาหารคนชนชั้นสอง!
ผู้เขียน - อภิพล แซ่ตั้ง
เผยแพร่ - ศิลปวัฒนธรรม วันเสาร์ที่ 18 ธันวาคม พ.ศ.2564

ไก่ทอด เป็นอาหารที่มีอยู่ในแทบทุกวัฒนธรรมการบริโภคกระแสหลักของโลกปัจจุบัน เพราะกินง่าย รสชาติดี เราสามารถเดินไปตามท้องถนนเพื่อกินไก่ทอดหาดใหญ่ที่จังหวัดไหนๆ ก็ได้ในประเทศไทย หรือไปรับข้าวเหนียวไก่ทอดใหม่ๆ ร้อนๆ ที่ท้องสนามหลวง

ไปกินไก่ทอดในซุปรสเข้มข้นในร้านอาหารญี่ปุ่น หรือร้านอาหารฟาสต์ฟู้ดชื่อดังที่มีเครือข่ายอยู่ทั่วโลกที่มีสัญลักษณ์เป็นชายแก่ที่ดูเป็นมิตร (รูปปั้นลุงหายไปไหนแล้ว?) หรือตัวตลกที่มีท่าทางแตกต่างกันไปในแต่ละประเทศก็มีไก่ทอดเป็นอาหารหลักของร้านอาหารของแต่ละชาติพันธุ์ก็มีส่วนผสมขั้นตอนและวิธีการปรุงแตกต่างกันไป

ในสหรัฐอเมริกาไก่ทอดถูกใช้เป็นมุขตลกล้อเลียนที่เหยียดผิวในหลายวงการนักกีฬานักการเมือง หรือแม้กระทั่งในภาพยนตร์ต่างอ้าง “ไก่ทอด” ให้เป็นอาหารของคนที่มาจากทางใต้ของสหรัฐอเมริกา โดยเฉพาะอย่างยิ่งใช้ล้อเลียนว่าเป็นอาหารประจำชาติพันธุ์ของคนผิวดำ

ไก่ถือเป็นแหล่งโปรตีนหลักของผู้คนในภาคใต้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งพวกที่ใช้แรงงานเป็นทาส เพราะไก่เลี้ยงง่าย เนื้อไก่ก็มีราคาถูกและหากินได้ทั่วไป แต่ไม่ใช่ว่าคนผิวสีที่เป็นทาสเท่านั้นที่จะกินไก่ทอดจึงถูกเอามาล้อเลียน

Claire Schmidt นักมานุษยวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยมิสซูรีให้ความเห็นว่า เป็นเพราะภาพยนตร์เรื่อง The Birth of A Nation ในปี ค.ศ.1915 ที่มุ่งเชิดชูขบวนการ KKK ให้ภาพคนผิวสีที่ได้รับเลือกตั้งเข้าไปในรัฐสภา ที่ไปก่อกวนสร้างความไม่สงบบ้าง ดื่มเหล้าบ้าง และอีกคนหนึ่งกินไก่ทอดขณะกำลังอภิปราย โดยใช้มือหนึ่งถือไก่ทอดและใช้ปากฉีกกิน อีกมือหนึ่งถือเอกสารชูขึ้นและอภิปรายในเวลาเดียวกัน Schmidt จึงเชื่อว่า นั่นคือภาพประทับที่ทำให้ไก่ทอด เป็นของคู่กับคนผิวสี

ภาพยนตร์เรื่อง The Help (2011) ก็กล่าวถึงสภาพชีวิตของผู้หญิงผิวสีที่รับจ้างทำงานบ้านให้คนผิวขาว ก็มีตอนที่แม่บ้านคนหนึ่งต้องสอนเจ้านายของเธอให้ทอดไก่ทอด เพื่อเป็นสูตรเด็ดมัดใจสามี แต่กลัวสามีของเจ้านายเธอซึ่งยังไม่รู้ว่าเธอซึ่งเป็นคนผิวสีเข้ามาทำงานบ้านและจะทำร้ายเธอ เจ้านายสาวของเธอจึงแนะนำให้สาวใช้ทอดไก่ให้ไหม้เสียหน่อย สามีของเธอจะได้ไม่สงสัย ตัวละครสาวใช้ตอบกลับอย่างเสียอารมณ์ว่า เธอจะไม่มีวันทอดไก่ไหม้อย่างเด็ดขาด (เพราะเป็นอาหารที่เธอทำได้เก่งที่สุด) และเธอยังแนะนำสูตรเด็ดว่า จะทอดไก่ให้อร่อยต้องใช้ “คริสโก้” หรือผลิตภัณฑ์เนยขาว มาละลายเป็นน้ำมันสำหรับทอดนั่นเอง และไก่ทอดยังทำให้เธอไม่รู้สึกถึงความเหนื่อยยากในชีวิตของเธอ

แม้ฟาสต์ฟู้ดชื่อดังไก่ทอดจึงกลายเป็นอาหารที่ได้รับการยอมรับไปทั่วโลกและสำนึกเก่าๆ อย่างการถือว่าเป็นอาหารเหยียดชนชั้นในสหรัฐอเมริกาจะจางลงไปแต่ยังมีคนผิวสีอีกจำนวนหนึ่งที่ยังรู้สึกว่าพวกเขาถูกล้อเลียนจากไก่ทอด

ใน ค.ศ.2010 โรงเรียนแห่งหนึ่งในมลรัฐเดนเวอร์ได้รับเสียงวิพากษ์วิจารณ์จากการจัดไก่ทอดเป็นอาหารในงานรำลึกถึง มาร์ติน ลูเธอร์ คิง จูเนียร์ ผู้เรียกร้องสิทธิให้กับคนผิวสี หรือสำนักข่าวแห่งหนึ่งที่จัดไก่ทอดเป็นอาหารในงานเลี้ยงเนื่องในเดือนแห่งประวัติศาสตร์ของคนผิวสี

ไก่ทอดจึงไม่ได้เป็นเพียงของอร่อยที่มีกินกันทั่วโลกธรรมดาแต่ในยุคหนึ่ง (หรือในปัจจุบันด้วย?) ไก่ทอดถูกถือว่าเป็นอาหารของพลเมืองชั้นสองของสังคมและเป็นสัญลักษณ์ของการเหยียดสีผิว แต่ในสังคมไทยแม้ไม่มีปัญหาความขัดแย้งเรื่องสีผิวอย่างชัดเจนเท่ากับเรื่องชนชั้นไก่ทอดก็ยังเป็นหนึ่งในอาหารของชนอีกชั้นที่ถูกสร้างภาพเหมารวมว่าเป็นของราคาถูกหากินง่ายและเหมาะกับการแจกคนจำนวนมากๆ

ในขณะที่ในอีกชนชั้นหนึ่งไม่ว่าไก่ทอดจะสูตรเด็ดเพียงไหนก็แทบจะไม่ได้รับการยกย่องไปขึ้นเสิร์ฟบนโต๊ะอาหารในวงสังคมชั้นสูงได้เลย