พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๐๔ สุสีมชาดก : ราชาสละโลกีย์

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๐๔ สุสีมชาดก
ราชาสละโลกีย์

พระเจ้าพรหมทัต ซึ่งมีพระนามเดียวกันกับพระบิดา ได้เสด็จขึ้นครองราชหลังจากพระบิดาเสด็จสวรรคต และทรงแต่งตั้ง สุสีมะบัณฑิต ลูกชายของท่านปุโรหิต ซึ่งเป็นเพื่อนเล่นกันมาตั้งแต่เด็กให้รับตำแหน่งปุโรหิตแทนพ่อของเขาในเวลาต่อมา อยู่มาไม่นาน พระราชชนนีของพระเจ้าพรหมทัตทรงเกิดจิตรักใคร่ต่อปุโรหิตสุสีมะมาก ถึงขนาดเสวยไม่ได้ บรรทมไม่หลับ กระทั่งประชวรผอมซูบซีด พระราชาทรงไปทูลถามก็ไม่ยอมบอก จึงให้พระมเหสีไปถามบ้าง
พระมเหสีทรงเอาอกเอาใจ บีบนวดแขน ขา แล้วถามถึงอาการป่วยที่ทำให้ผอมซูบซีด จึงรู้ว่าเป็นโรครัก ก็กลับไปกราบทูลพระราชา พระราชาทรงรักพระชนนีมาก ถ้าอันใดเป็นความสุขของพระชนนีจะทำให้ทุกอย่าง จึงไปขอร้องปุโรหิตให้มาเป็นพระสวามีพระมารดา จากนั้นก็ได้แต่งตั้งปุโรหิตเป็นพระราชาแล้วแต่งตั้งพระราชชนนีให้เป็นพระอัครมเหสี และสุดท้ายแต่งตั้งพระองค์เองให้เป็นปุโรหิตแทน
อยู่มาไม่นานพระราชาเกิดเบื่อทางโลก ในใจนึกอยากออกบวชจึงไม่ใยดีในกามแล้ว ชอบสันโดษอยู่คนเดียว พระมเหสีทรงเห็นพระราชาไม่ร่วมอภิรมย์ด้วยแล้ว คงเห็นว่าตนแก่แล้ว จึงอ้างเรื่องเท็จโดยการถอนผมหงอกของตัวเอง แล้วทูลกับพระราชาว่าเป็นผมหงอกของพระองค์ เพื่อที่จะให้รู้ว่าพระองค์ก็แก่เหมือนกัน
เมื่อเห็นว่าตนเองผมหงอก จึงตรัสว่า “แก่แล้วก็ดีเหมือนกัน จะได้ออกบวชซะที”
เมื่อได้ยินพระราชาตรัสเช่นนั้น ก็กลัวว่าพระราชาจะหนีไปบวช จึงตรัสว่า “นี่ไม่ใช่ผมหงอกของพระองค์ แต่เป็นผมของหม่อมฉันเอง”
พระราชาทรงตรัสตอบ “ถึงไม่หงอกตอนนี้ แต่วันข้างหน้าก็หงอกอยู่ดี ฉันบวชเรียนตอนนี้ดีกว่า” จากนั้นทรงมอบราชสมบัติทุกอย่างคืนให้แก่ปุโรหิต และทรงออกบวชอยู่ในป่าหิมพานต์ตลอดชีวิต

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“ผมหงอกบอกสัจธรรมชีวิต”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา
สังขาร (สิ่งปรุงแต่ง) ทั้งหลาย ไม่เที่ยง (๒๕/๔๙)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม