พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๐๙ อภิตุณฑิกชาดก : ลิงกับหมองู

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๑๐๙ อภิตุณฑิกชาดก
ลิงกับหมองู

ชายคนหนึ่งมีอาชีพหมองู เขาเลี้ยงงูไว้แสดงโชว์ พอดีมีพ่อค้าขายสัตว์ป่านำลิงมาขายแก่เขาๆ จึงรับซื้อไว้ และฝึกให้ลิงแสดงโชว์ได้ เขาเลี้ยงลิงอย่างดีให้กินอาหาร ๓ มื้อ ซึ่งขณะนั้นในเมืองจัดงานประจำปี มีทั้งมหรสพยิ่งใหญ่ ดนตรีมากมาย หมองูจึงอยากเข้าไปหาเงินในเมือง แต่ไม่สามารถพาลิงไปได้เลย ฝากไว้กับพ่อค้าขายข้าวเปลือกข้างบ้านให้เลี้ยงอย่างดี ให้ช่วยดูแลในระหว่างที่เขาไม่อยู่ ๗ วัน
พ่อค้าเลี้ยงลิงเป็นอย่างดี คอยหาอาหารมาให้ตลอด ๗ วัน
ตกกลางคืนหมองูกลับมาจากงานมหรสพด้วยอาการเมามายไม่ค่อยมีสติ เขาไปรับเจ้าลิงจากพ่อค้ามาผูกไว้ที่อุทยานใต้ต้นมะม่วง แล้วก็เอาไม้มาตีหัวมันหลายทีด้วยความเมา ลิงเจ็บมาก มันคิดน้อยใจว่าทำไมนายถึงทำกับมันขนาดนี้ ทั้งๆ ที่มันไม่ได้ทำอะไรผิดเลย จึงจัดการแก้เชือกแล้วปีนขึ้นต้นมะม่วง เก็บกินลูกมะม่วงสุกเกือบหมดต้น
รุ่งเช้า หมองูตื่นมาไม่เจอลิงที่โคนต้นไม้ ก็ตกใจว่าหายไปไหน เขาแหงนหน้าขึ้นไปเห็นลิงนั่งกินผลไม้ เขาก็คิดว่ามันคงโกรธ จึงอยากจะพูดหยอกล้อให้มันกลับลงมาว่า “เพื่อนรักเอ๋ย เรายังไม่ได้กินอาหารตั้งแต่เมื่อวาน แถมยังแพ้พนันอีก แบ่งลูกมะม่วงให้เรากินบ้างสิ”
ลิงยังโมโหอยู่ จึงตอบกลับว่า “อย่ามาทำเป็นพูดดีกับเราหน่อยเลย ท่านโกหกเราไม่ต้องทำมาพูดกลบเกลื่อน ท่านตีเราเจ็บยังไม่หาย ตอนนี้ต่อให้ท่านยกสมบัติให้เราทั้งเมือง เราก็ไม่ยอมกลับไปอยู่กับท่านเด็ดขาด”

นิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“บัณฑิตควรจะมีมิตรไมตรี ไม่ควรเอาแต่ความสุขของตน”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
น ปณฺฑิตา อตฺตสุขสฺส เหตุ ปาปานิ กมฺมานิ สมาเจรนฺติ
เหล่าบัณฑิตย่อมไม่ประกอบบาปกรรม เพราะเห็นแก่ความสุขส่วนตัว (๒๗/๑๔๙๗)

ที่มา : นิทานชาดกจากพระไตรปิฎก : พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ จัดพิมพ์เผยแพร่ธรรมโดย ธรรมสภา สถาบันบันลือธรรม